Trouwe lezers herinneren zich nog ons verhaal over het ontslag door Poetin in januari 2020 van Mikhail Ignatiev, gouverneur van de autonome republiek Tsjoevasjië. Deze eenvoudige landman, een gewezen directeur van een kolchoz, die liefst met zijn medeburgers in het Tsjoevasisch communiceerde, was een vurig aanhanger van Poetin. Toch haatten en misprezen de centrale en presidentiële administraties in Moskou hem. Zij drongen er na een onbenullig incident bij Poetin op aan hem te ontslaan wegens gebrek aan vertrouwen. Toen gebeurde iets merkwaardigs. De gouverneur betwistte het ontslag. Hij legde een klacht neer tegen Poetin bij het Hoger Gerechtshof. Zeer vervelend voor de president. Maar de Goden snelden hem te hulp. De gouverneur raakte plots besmet met het coronavirus en deed wat van hem verwacht werd: hij stierf in een ziekenhuis in Sint-Petersburg. Einde van het proces en de insubordinatie.

Geliefde gouverneur aangehouden

Op 20 juli ontsloeg Poetin opnieuw een gouverneur wegens gebrek aan vertrouwen. De vijftigjarige Sergej Foergal van de Krai Chabarovsk, een welvarende Siberische grensprovincie met China die de naam draagt van haar hoofdstad, werd op 9 juli door de geheime politie (FSB) plots gearresteerd. Hij werd met vier andere personen naar Moskou gevlogen en in een gevangenis opgesloten. De aanklacht was niet min: medeplichtigheid aan het opdracht geven aan huurmoordenaars om drie moorden te plegen in de jaren 2004-2005. Nadien werden er nog een aantal moorden aan toegevoegd. De bevolking protesteerde meteen tegen de aanhouding van de geliefde gouverneur. Dat protest blijft tot vandaag voortduren. De betogers zijn het roerend eens over het feit dat de gouverneur om politieke redenen is aangeklaagd en opgesloten. Hij is in eigen provincie populairder dan Poetin, behoort niet eens tot de regeringspartij Verenigd Rusland, en moet dus hangen.

Siberische carrière

Sergej Foergal is in Siberië geboren. Aanvankelijk studeerde hij geneeskunde en werkte een aantal jaren aan een hongerloon in een ziekenhuis. Hij besloot echter het geweer van schouder te veranderen. Daarop studeerde hij economie en werd ‘business man’. Hij handelde in hout en schroot en importeerde goedkope goederen uit het nabije China. Dit gebeurde in het begin van de nieuwe eeuw in een sfeer van volledige wetteloosheid. Het doden van concurrenten werd toen in Siberië als een normale activiteit aanvaard. Het was een vorm van wettige zelfverdediging: doden of gedood worden. Tal van belangrijke oligarchen hebben op die manier fortuin gemaakt en werden nooit vervolgd. De aanhangers van Foergal weten dat en nemen het hem niet kwalijk.

De dynamische ondernemer wilde een stap verder zetten. Van 2007 tot 2018 werd hij verkozen als lid van de doema voor de Liberaal Democratische Partij van bulldog Vladimir Zjirinovski. Deze extreem-nationalistische en populistische partij behoort samen met de Communisten en Rechtvaardig Rusland tot de systeemoppositie. De grondwet verbiedt namelijk een éénpartijstaat. Zodoende gedoogt men deze drie machteloze minderheidspartijen, onder het motto dat ze ‘mogen blaffen maar niet bijten’. Foergal valt op in de doema, en hij wordt voorzitter van een aantal commissies.

Verrassend een goede gouverneur

In 2018 vraagt men hem zich kandidaat te stellen voor het gouverneurschap van Chabarovsk. Zijn tegenkandidaat is de uittredende gouverneur van de regeringspartij Verenigd Rusland. Ondertussen had de nationale opposant Navalny opgeroepen om een bruikbare stem uit te brengen en op kandidaten van de systeemoppositie te stemmen. Tot zijn verrassing haalde Foergal, die helemaal geen campagne voerde, het met 70% van de stemmen. Op die manier werden — trouwens tot grote woede van Poetin — nog een drietal gouverneurs gekozen die niet tot Verenigd Rusland behoren.

Foergals manier van besturen valt meteen in de smaak van de bevolking. Hij vermindert de privileges van de ambtenaren en de gouverneur en voert een zeer transparant beleid. Niet alleen snijdt hij in zijn eigen wedde maar hij tracht ook het luxejacht dat tot zijn beschikking staat, te verkopen. Dit kan hij gemakkelijk, omdat zijn partij zowel in het lokale parlement als in de hoofdstad over de absolute meerderheid beschikt. Niet te verwonderen dat het Kremlin zich beledigd voelt.

‘Goede’ verkiezingsuitslagen

Over de redenen waarom de FSB is opgetreden, heerst er grote eensgezindheid onder de commentatoren. Het is een van de taken van een gouverneur om in zijn provincie voor ‘goede’ verkiezingsuitslagen te zorgen. Dat is in Chabarovsk niet gebeurd tijdens de recente volksraadpleging over de nieuwe grondwet. De opkomst was maar 44% en het aantal voorstemmers maar 65%. Dit betekent dat de grondwet maar door 29% van de mogelijke kiezers is goedgekeurd. Dit laat het Kremlin niet zomaar passeren.

Er is ook een andere mogelijke oorzaak. Wegens zakelijke belangen is Foergal in aanvaring gekomen met de gebroeders Rotenberg. Niet alleen behoren die tot de rijkste mensen van Rusland, het zijn ook jeugdvrienden van Poetin, op wie ze veel invloed hebben.

Onoplosbaar probleem?

Ondertussen duurt het straatprotest al meer dan twee weken, in de hoofdstad en meerdere plaatsen in Siberië. De politie durft in Chabarovsk niet optreden, omdat telkens tienduizenden betogers opstappen. Ze kunnen die massa niet aan. Wat Poetin met lede ogen moet aanzien, is dat de slogans zich tegen hem richten. Ze noemen hem ‘dief’ en eisen zijn ontslag. Ook wijzen ze er nadrukkelijk op dat Moskou, dat op acht uur vliegen van de stad Chabarovsk ligt, zich niet moet inlaten met plaatselijke aangelegenheden. Ze willen gewoon hun gouverneur terug.

Het is niet bekend of Poetin de aanhouding heeft bevolen dan wel heeft toegelaten. In ieder geval zit hij met een probleem en moet hij voor een oplossing zorgen. Zjirinovski heeft in de doema fel uitgehaald tegen hem. Dit is maar zelden eerder gebeurd. Foergal zomaar vrijlaten na die openbare beschuldigingen, kan niet meer. Er moet een proces komen. Dan maar met Zjirinovski onderhandelen. Ze spraken af de 39-jarige Michaïl Degtsjarjov, een wat bizar parlementslid van de partij van Zjirinovski, als voorlopig gouverneur naar Chabarovsk te sturen om de gemoederen te kalmeren. De man komt uit Samara aan de Wolga en heeft geen enkele connectie met Siberië. Hij beweert heimwee te hebben naar moedertje Rusland en de heilige tsaar Nicolaas II.

Ondertussen is hij gearriveerd en weet hij al dat hij niet welkom is. Hij weigert ook pertinent met de betogers te praten. Wat kan hij hen beloven? Dat Sergej Foergal na zijn gevangenisstraf zal terugkeren? Er is geen oplossing. Poetin kan alleen hopen dat de protesten langzaam zullen uitdoven en dat de brand niet naar andere gewesten zal overslaan. Misschien is het coronavirus de ultieme oplossing? Dat heeft immers ook in het geval van gouverneur Ignatiev van Tsjoevasjië gewerkt.

Michaïl Degtsjarjov

Ontslag Siberische gouverneur doet anti-Poetinprotesten oplaaien