Gaat het weer eens over de zoveelste opstand in de migrantenbuurten of zitten we volop in een beschavingsoorlog? De dood van een 17-jarige adolescent sloeg de vlam in de pan. Een spoor van vernieling wordt door Frankrijk getrokken. In de gesegregeerde enclaves valt wet en orde zelfs niet meer door een fors uitgebouwd repressieapparaat te garanderen. De volkswoede richt zich tegen de grondvesten van de samenleving.

Het vernietigen van de georganiseerde samenleving
‘De rellen zijn een uiting van de dieperliggende onvrede over het repressieve Franse politieapparaat’, schreef De Tijd. Andere linkse media hebben het over de armoede in achterstandsbuurten, het structureel en historisch racisme in de samenleving. Maar wie inzoomt op de rellen ontwaart een strategie die er op gericht is om niet alleen winkels maar ook overheidsinstellingen aan te vallen, te plunderen en te beschadigen. In Parijs werden honderden winkels geplunderd. In een stad net buiten de Franse hoofdstad werd een winkelcentrum leeggeroofd en daarna in brand gestoken.

Net als in 2005 worden tientallen scholen en stadhuizen, buurthuizen, culturele instellingen aangevallen en in brand gestoken. Op beelden is te zien hoe een jongeman met een slijpschijf lantaarnpalen omzaagt. Politieagenten, brandweerlieden en medische interventieploegen worden in de val gelokt en aangevallen. Jongeren rijden rond in gestolen wagens. Op klaarlichte dag worden afrekeningen in het openbaar georganiseerd.

De rellen worden door goed opgeleide agitatoren gebruikt om de georganiseerde samenleving, de beschaving, in het hart te treffen en te vernietigen. Het is dus zeker gerechtvaardigd om gewag te maken van een beschavingsoorlog. Ook de rechtsorde krijgt het hard te verduren. Honderden agenten raakten intussen gewond. Tientallen politiekantoren en gendarmeries werden intussen aangevallen. Ook het openbaar vervoer – waar de relschoppers dagelijks gebruik van maken – gaat in de vlammen op. In Aubervilliers werd een heel depot in brand gestoken.

Radicale ‘parochiale cultuur’
Het gaat hier lang niet meer om een spontane volkswoede als gevolg van een blanke, kapitalistische en racistische elite die discrimineert en de fundamentele rechten van de allochtone minderheden miskent, maar om een losgeslagen groep jongeren die diepe vijandigheid koestert tegen de samenleving. Deze vijandigheid wordt ingegeven door een sterk geradicaliseerde ‘parochiale cultuur’, gebaseerd op een fundamenteel religieus discours, dat haaks staat op de verlichtingswaarden en de gelaïciseerde samenleving. De porositeit tussen de georganiseerde criminaliteit en deze eenzijdige religieuze beleving zorgt voor een explosieve situatie waar een tergend zwakke overheid geen raad mee weet.

Maar ook de media doen ruim hun duit in het zakje. Een aantal jaren geleden schreef Terzake de rellen met Brusselse jongeren op het strand van Blankenberge toe aan de verzengende zomerse hitte en de stringente coronamaatregelen die jongeren de nodige stress bezorgden. Het steevast weigeren om de problemen te benoemen vormt een onderdeel van de crisis. Dat is nu niet anders.

De Standaard schreef de rellen toe aan de discriminatie op de arbeidsmarkt: ‘Als we als samenleving niet in staat zijn om meer mannelijke én vrouwelijke migranten een job te geven, dan moeten we ook niet verbaasd zijn dat de rellen in Franse banlieues overslaan naar Brussel’. Zolang jongeren opgroeien in armoede en een werkloze omgeving zullen ze hun ‘frustraties blijven afreageren’, zoals de kwaliteitskrant het heel erg eufemistisch uitdrukt. Als dit de norm is, waarom blijven dergelijke rellen beperkt tot allochtone jongeren? Er zijn heel veel meer jongeren die zich in dergelijke situatie bevinden, maar die nemen hun verantwoordelijkheid op om hun leven in handen te nemen.

Integristische enclaves
Brusselse jongeren voelden zich ook genoodzaakt om rellen te schoppen. Volgens Dyab Abou Jahjah – die in het verleden zelf rellen organiseerde – zijn de betrokkenen uit op chaos: ‘Omdat ze niets beters te doen hebben. Omdat ze te veel vrijheid krijgen van hun ouders op deze leeftijd, tijdens hun puberteit’.

Vorige week maakte de politie bekend dat er in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest nooit zoveel schietincidenten zijn geweest. Er werden ook enkele granaten en molotovcocktails gegooid. Volgens de politie heeft dit met de hoge vlucht van de drugshandel te maken. ‘Hier heeft de Albanese maffia de macht in handen. En onder hen opereren veelal Noord-Afrikaanse loopjongens.’

Sociaaleconomische achterstand zal wel meespelen, maar vooral de ongecontroleerde immigratie en de gebrekkige integratie maken van de migrantenwijken integristische enclaves waar het recht stilaan verdwijnt. De eerste slachtoffers zijn de bewoners van deze wijken zelf, die hun auto en winkels in vlammen zien opgaan en de eerste slachtoffers zijn van de criminaliteit.

Volgens prefect Michel Aubouin is ‘de nieuwe generatie een stuk gevaarlijker en minder controleerbaar dan in 2005’. Daarnaast vormen de sociale media een enorm voordeel ten opzichte van 2005. Bovendien mag Frankrijk opgelucht ademhalen dat er geen organisatie achter de relschoppers staat. ‘De Franse republiek zou over onvoldoende krachten beschikken om honderdduizenden gemotiveerde jongeren te stoppen.’

Michel Aubouin

Franse rellen maken deel uit van beschavingsoorlog