De huidige verstandhouding en politieke alliantie van een bepaald links met islamisten wordt vaak als onbegrijpelijk omschreven. In Frankrijk is er zelfs een snerende term voor: islamogauchisme. Het is inderdaad op het eerste zicht bizar. Hoe kunnen erfgenamen van een ideologie, die vertrok van het idee dat religie ‘opium van het volk’ is en in het verleden verwoede pogingen tot implementatie van staatsatheïsme ondernam, islamisten in hun rangen opnemen en de islamistische agenda zelfs deels overnemen? Om dit te begrijpen moeten we eerst het postmodernisme begrijpen.

De Val van het Marxisme en French Theory

Tegen het einde van de jaren vijftig werd marxisme intellectueel onverdedigbaar in het Westen, nadat Nikita Chroesjtsjov Stalins massamoorden onthulde in 1956 en de beelden van de brutale onderdrukking van de Hongaarse Opstand in 1956 het Westen bereikten. Het ‘wetenschappelijke’ socialisme was gefalsifieerd door het communistisch experiment achter het IJzeren Gordijn: communisme leidde niet tot een meer rechtvaardige en meer welvarende maatschappij, integendeel… Desondanks is het experiment meermaals over de hele wereld herhaald met telkens dezelfde resultaten, waarvan Noord-Korea en Venezuela de hedendaagse voorbeelden zijn.

Was marxisme in heel het Westen gediscrediteerd tegen het einde van de jaren vijftig? Nee, een land bleef moedig weerstand bieden: Frankrijk. De Franse intellectuelen vormden tot in de jaren zeventig de laatste stalinisten. En als ze geen stalinisten waren, waren ze maoïsten. Maar opeens stortte het geloof in het communisme in door onder meer de uitgave van Solzjenitsyns ‘De Goelag Archipel’ (1973) in Parijs. Er was bijgevolg nood aan nieuwe ideeën om het marxistisch activisme verder te kunnen zetten desondanks dat het werd tegengesproken door de feiten. Aldus werd het postmodernisme geboren in de schoot van marxistische, Franse intellectuelen zoals Jacques Derrida, Michel Foucault en Jean-François Lyotard.

Relativisme en Vijandigheid tegenover het Westen

Het postmodernisme meent dat de ‘grote verhalen’ dood zijn en verwerpt de Verlichting, want deze is in de kern gebaseerd op empirisme. Vertrekkend vanuit deconstructie in literaire kritiek, belanden ze bij subjectivisme. Het is een sterk wapen tegen kritiek op het marxisme, want vanwege de verwerping van de rede wordt alle kennis beschouwd als een construct en is het onmogelijk een waardeoordeel te vellen over ideeën en visies.

Alle ideologieën en sociale conventies worden vervolgens omschreven als middelen om machtsrelaties in stand te houden. Het postmodernisme verspreidde zich vervolgens vanuit Frankrijk naar de rest van de wereld en meer bepaald onder de faculteiten filosofie en sociale wetenschappen in onze universiteiten.

Hoewel de postmoderne kritiek verleidelijk klinkt, is het is echter makkelijk om gaten te prikken in de interne logica van postmodern links. Alle culturen zijn gelijkwaardig, maar het Westen is destructief en slecht. Waarden zijn relatief, maar seksisme en racisme zijn verkeerd. Het is belangrijk te begrijpen dat deze filosofie in essentie een werktuig is om bepaalde theorieën te blijven verdedigen in weerwil van de empirische realiteit. Het kapitalistische Westen buit op die manier de armen uit, terwijl nergens anders dan in Westerse landen een arm iemand beter af is in termen van materiële welvaart en sociale mobiliteit. Het liberale Westen is op die manier seksistisch en racistisch, terwijl nergens anders meer gelijkheid tussen man en vrouw bestaat en elk internationaal onderzoek aantoont dat Westerse landen het minst racistisch zijn.

Nieuwe Vrienden en Nieuwe Vijanden

De onheilige alliantie wordt met dit in gedachte opeens zeer begrijpelijk en valt te herleiden tot het aloude gezegde: ‘De vijand van mijn vijand is mijn vriend’. Islamisten willen de maatschappij organiseren op basis van een religieuze traditie met een absolute waarheid geopenbaard in oude geschriften en verwerpen dus eveneens het modernisme. Het is met andere woorden een alliantie van postmoderne en premoderne actoren tegen de moderne maatschappij, waarbij de islamisten postmodern links beschouwen als nuttige idioten die achteraf wel opzij te schuiven vallen. We weten tenslotte wat er gebeurde met Khomeini’s seculiere, linkse bondgenoten na de Iraanse Revolutie[i]. En voor postmodern links zijn bepaalde individuele rechten zoals vrouwen- en homorechten blijkbaar een acceptabel offer zolang het kapitalisme maar ten val gebracht wordt.

In dit opzicht valt tevens het obsessieve ‘antizionisme’ in zulke kringen te verklaren. Er is natuurlijk de historische, anti-Joodse erfenis van het marxisme alsook het antisemitisme van hun nieuwe, theocratische bondgenoten dat geaccommodeerd moet worden, maar belangrijker dan dat is wellicht het feit dat Israël een ‘moderne’ staat is. Israël omarmde het liberalisme en het kapitalisme en is als gevolg een bijzonder succesvolle staat, en al helemaal in vergelijking met haar buurlanden. In zowat elke mogelijke vrijheidsindex staat Israël of aan de top van de wereld dan wel ver boven haar buren in het Midden-Oosten[ii] en volgens het IMF staat Israël op nummer 20 van de rijkste landen in de wereld naar bbp per capita.

Israël hoort dus duidelijk bij de Westerse wereld en we zien bijgevolg hetzelfde patroon opduiken. Israël is zo volgens postmodern links een apartheidsstaat, terwijl de 1,5 miljoen Arabische Israëliërs — wat voor uitdagingen zij ook tegemoetkomen — van een volledig kiesrecht genieten, vertegenwoordigd zijn in de Knesset en bij het Israëlische Hooggerechtshof kunnen dienen. In de Arabische wereld daarentegen is de volledige Joodse bevolking verdreven. Israël is zo volgens postmodern links een problematische mensenrechtenschender, terwijl dit het enige land in het Midden-Oosten is waar Arabieren vrijheid van religie of vrouwen- en homorechten die naam waardig kennen.

Er is echter een groot verschil met de rest van de Westerse wereld. Israël is nog steeds een staat met een sterke identiteit die niet bang is haar belangen en grenzen te verdedigen. Het is feitelijk een terugblik naar hoe Europa enkele decennia geleden was… en dus nog meer te bestrijden. Hoe anders valt te verklaren dat er zo veel aandacht wordt besteed aan een al bij al kleinschalig grensconflict?

Conclusie

Nazisme en communisme waren de totalitaire ideologieën die de Westerse wereld bedreigden in de 20ste eeuw en islamisme of zo men wil ’theocratisch fascisme’ is duidelijk het totalitaire gevaar van de 21ste eeuw. Die laatsten zouden echter beduidend moeilijker voet aan de grond krijgen, wanneer ze niet gefaciliteerd werden door de postmodernisten die het Westen van binnenuit trachten te ondermijnen.

Het bestrijden van het postmodernisme heeft veel te lang op zich laten wachten en gebeurt nog steeds veel te weinig. Het is nochtans eenvoudig te doen, want de empirische waarheid staat aan onze kant: het vrije Westen kent de meest succesvolle samenlevingen die er ooit zijn geweest en landen die onze waarden in meer of mindere mate overnemen, maken een evenredige vlucht vooruit. De filosofie die het Westen ontwikkelde tijdens de Verlichting is wellicht het grootste geschenk van het Westen aan de wereld en dus het verdedigen waard tegen de pre- en postmoderne barbaren aan de poort.

[i] Khomeini en de Iraanse Revolutie werden overigens door Michel Foucault bejubeld in een reeks artikelen die hij schreef voor Franse en Italiaanse kranten eind 1978 en begin 1979.

[ii] Volgens de Democracy Index 2017 (Economist Intelligence Unit, VK) staat Israël wereldwijd op nummer 30 van de 167 onderzochte landen en is het de enige democratie in het Midden-Oosten. België staat overigens op nummer 32. Volgens Freedom in the World 2017 (Freedom House, VSA) dat naar burgerrechten peilt, is Israël het enige vrije land in het Midden-Oosten.

Michel Foucault en Jean-François Lyotard

De Onheilige Alliantie