De waarde die politici aan een peiling hechten is sterk gecorreleerd met hoe goed zij erin scoren. Stelt de peiling teleur, dan is het ‘maar een peiling’, zijn we ‘nog ver van de verkiezingen’ en wordt er haastig gewezen op eerdere peilingen waarin de eigen steun onderschat werd in vergelijking met het verkiezingsresultaat. Blijkt de peiling een aangename verrassing, dan is ze ‘een signaal’, wijst ze op ‘momentum’ en is het duidelijk dat de boodschap aanslaat.

Niet Donald Trump

Maar nu en dan voegen peilingen iets toe aan het debat. Pew Research Center, een prominent peilingbureau in de Verenigde Staten, peilde naar de kiesintenties van het Amerikaanse electoraat. De vragen die gesteld werden gingen een stuk verder dan de traditionele ‘Als de verkiezing vandaag gehouden wordt, op wie stemt u dan?’-vraag. De Pew Poll geeft ons een beter zicht op de beweegredenen van Republikeinse en Democratische kiezers. Het ‘waarom’ en het ‘waarom niet’.

Pew Research vroeg aan de respondenten waarom zij ‘hun’ kandidaat steunen. 56 procent van Bidens aanhangers gaven aan dat zij de voormalige vicepresident hoofdzakelijk steunen omdat ‘hij niet Donald Trump is’. Voor de aanhangers van de president is antipathie jegens Biden een stuk minder belangrijk. Slechts 19 procent van Trumps aanhangers geven aan dat zij in de eerste plaats op hem stemmen omdat hij zijn tegenstander niet is.

Trumps medestanders verkiezen de president omdat zij onder de indruk zijn van zijn leiderschap (leadership/performance) (23 procent) en het eens zijn met de door hem gepromote beleidsrecepten (issue/policy positions) (21 procent). Voor Bidens kiezers is dit respectievelijk maar 19 en 9 procent.

Biertest

Wat kunnen we uit deze datapunten reeds afleiden? Ten eerste, dat er bijzonder weinig enthousiasme is voor Joe Bidens derde gooi naar het presidentschap, ook niet onder de kiezers die aangeven het bolletje naast zijn naam te zullen inkleuren in november. Een minderheid van Bidens steun komt van kiezers die hoofdzakelijk een positieve keuze maken voor de toekomstvisie van Barack Obama’s voormalige rechterhand. Biden is Trump niet, en voor velen volstaat dat. Althans voorlopig.

Ten tweede, en dit in tegenstelling tot 2016, maken Republikeinse kiezers vaker een positieve keuze voor hun kandidaat. Tijdens de vorige stembusslag gaven Trumps kiezers, net als Clintons kiezers, aan dat zij voornamelijk tégen de oppositie stemden. Dit feit wees op de enorme onpopulariteit van beide kandidaten bij het bredere electoraat. Deze evolutie tussen 2016 en 2020 heeft deels te maken met het feit dat vele sceptische centrumrechtse en sociaal-conservatieve kiezers blij verrast zijn door de prestaties van de president. Donald Trump spreekt het conservatieve lingo dan wel niet als moedertaal, hij drukt zich er verrassend vlot in uit.

Een tweede verklaring voor deze shift is de minder negatieve reactie die Biden bij de gemiddelde Amerikaan losmaakt. Hillary Clinton verloor onder meer omdat niemand zich kon inbeelden ooit op café te gaan met de voormalige first lady. De biertest. Niet authentiek, een negatieve aaibaarheidsfactor en de aura van een pure machtspoliticus, alle drie nekten ze Clintons presidentiële ambities. Maar Joe Biden, die man komt best gezellig over. At worst hebben mensen geen uitgesproken mening over hem. En Team Biden neemt daar maar al te graag genoegen mee.

Return to normalcy

Bidens saaiheid, de impliciete belofte dat hij geen potten zal breken, is zijn belangrijkste troef in de tweestrijd met de volatiele Trump. Team Biden koos in essentie voor een Warren G. Harding return to normalcy-campagne. Harding, een Republikein, won de presidentsverkiezing van 1920 dankzij een beloofde terugkeer naar het ‘Oude Normaal’, het Amerika van voor de Eerste Wereldoorlog, en van voor het presidentschap van de Democraat Woodrow Wilson.

Net als Harding voert Biden een front porch-campagne: ééntje waarbij de kandidaat thuis blijft en het doorkruisen van de natie aan zijn medewerkers overlaat. Biden blijft thuis, geeft uit zijn geïmproviseerde studio enkele, soms ongemakkelijke, interviews en houdt door bijna niemand bijgewoonde virtuele events. Sinds zijn keuze voor Kamala Harris als running mate houdt de Democratische kandidaat ook vreemde persevenementen waarbij hij de pers negeert. Maar het is moeilijk om enthousiast te worden voor een kandidaat die amper zijn gezicht laat zien. Dit toont zich onder meer in de fameuze ‘enthousiasmekloof’ (‘enthusiasm gap’) tussen de Republikeinse en Democratische kandidaat.

Uit de Pew Poll blijkt dat, hoewel Biden op de steun van meer Amerikanen kan rekenen (53 procent vs. 45 procent), de landgenoten die Trump verkiezen hem een stuk fanatieker steunen. 66 procent van Trumps kiezers geven aan dat zij de president hartstochtelijk steunen (‘support strongly’). Voor Biden is dit slechts 46 procent, een verschil van 20 punten. In een land zonder stemplicht is dit een belangrijk datapunt. Het is irrelevant hoeveel landgenoten vanuit hun zetel de kandidaat steunen als ze op 3 november niet aan het stemlokaal komen opdagen.

Bezorgd om Biden

Pew vroeg de respondenten ook waar zij zich het meeste zorgen over maakten wat hun geprefereerde kandidaat betreft. 31 procent van Bidens kiezers maken zich zorgen om de leeftijd en/of gezondheid van de voormalige vicepresident. Bijna één derde van de Amerikanen die — en dit moet benadrukt worden — Biden steunen geven aan dat hun voornaamste bekommernissen zijn vergevorderde leeftijd en gezondheid zijn. Slechts 1 procent van Trumps kiezers geven aan dat zij twijfels hebben bij de gezondheid van de president.

Waarom is dit datapunt belangrijk? Ten eerste, om de mythe dat Bidens achteruitgang een door de Republikeinse Partij gepromote hoax is naar de prullenmand te verwijzen. Dat de video’s van een over zijn woorden struikelende Biden enkel circuleren op conservatief Twitter. Dit is niet juist. Iedereen met een paar ogen, eenzelfde aantal oren en een functionerende prefrontale cortex is Bidens achteruitgang opgevallen. Dat is een ongemakkelijke vaststelling. Best triest ook. We weten immers dat iets gelijkaardigs ons allen wacht.

Eerste presidentsdebat

Dat één derde van Bidens kiezers zich zorgen maakt om zijn leeftijd, is nog opvallend om een andere reden, namelijk dat het aantal zo hoog is ondanks de onbestaande druk van de media op Biden om de pers te woord te staan — of überhaupt zijn gezicht te laten zien aan het Amerikaanse volk. Team Biden opereert op basis van één overheersend principe: hoe minder Biden, hoe beter.

De voormalige vicepresident werd sinds zijn interview met MSNBC-anker Mika Brzezinski op 1 mei niet meer op de rooster gelegd. Dat is meer dan drie maanden geleden. Maar Biden kan zich niet eeuwig verschuilen van kritiek. Zo zal hij op 29 september tijdens het eerste presidentsdebat voor de eerste keer de confrontatie aangaan met de man wiens job hij aan zijn CV wil toevoegen. Geen teleprompter, geen knip- en plakwerk zoals in zijn podcasts en vooraf opgenomen filmpjes. Het percentage Amerikanen dat serieuze twijfels heeft bij Bidens fitness for office zou wel eens de lucht in kunnen schieten.

Ondanks, niet dankzij

De Pew Poll maakt ook iets duidelijk wat de aantrekkingskracht van de president betreft. Trumps kiezers verkiezen de president niet dankzij, maar ondanks zijn narcistische persoonlijkheid, volatiele gedrag en twitterende vingers.

25 procent van Trumps aanhangers geven aan dat ze het temperament van de president als zijn belangrijkste minpunt zien. Nog eens 14 procent geeft aan dat zij de Twitter-app graag van zijn telefoon verwijderd zouden zien. In 2016 gaf nog 40 procent van de Republikeinse kiezers aan dat de persoonlijkheid van de president de belangrijkste hindernis is om een stem uit te brengen voor de man. Slechts 11 procent van Trumps supporters geeft daarentegen aan dat zij voornamelijk voor de president kiezen omwille van zijn persoonlijkheid.

Deze bevindingen gaan lijnrecht in tegen één beschrijving van de Trump-kiezer: de ongelikte beer die goedkeurend knikt wanneer Trump zich weer eens van zijn minst beschaafde kant laat zien. Deplorables, zou Hillary Clinton ze waarschijnlijk noemen. Het gros van conservatieve kiezers tolereert Trumps persona omdat ze er een conservatief beleid voor in de plaats krijgen. Het is die afweging die vele religieuze leiders en conservatieve activisten moesten maken in 2016 en tijdens Trumps presidentschap. Knijp een oogje toe voor de tekortkomingen van de man en krijg er een president voor in de plaats die grondwettelijke vrijheden verdedigt en conservatieve juristen tot rechter benoemd. An offer they could not refuse. Donald Trump was en is een vehikel, en niet meer dan dat.

Mika Brzezinski

Wat drijft de Amerikaanse kiezers?