Voor ons is kerstmis alweer voorbij, maar voor koptische christenen over de hele wereld, moet het nog beginnen. Zij vieren kerst op 7 januari. In Egypte bezocht Lieven Van Mele het hart van de koptische kerk: het Koptisch Orthodox Cultuurcentrum en sprak er met een van de onderzoekers.

Het is even twijfelen als we bij de Ramsesstraat 222 in Abaseya komen, een wijk in het noordoosten van Caïro. Want aan de ingang staan veel politieagenten en militairen met de mitraillette in aanslag. Toch zijn we op het juiste adres, aan de ingang van het Coptic Orthodox Cultural Center-COCC. Het is ook de toegangspoort voor de koptische kathedraal van Caïro en een aantal andere koptische gebouwen.

Maximaal 10% van de Egyptische bevolking (Egypte telt momenteel 112 miljoen inwoners, en is daarmee het grootste Arabische land) is christelijk, en meer dan 90% daarvan zijn kopten. In Europa worden de Kopten meestal omschreven als monofysieten. Monofysitisme zegt dat Jezus-Christus enkel een goddelijke natuur had, in tegenstelling tot de opvatting dat Jezus een menselijke én een goddelijke natuur had. Zelf omschrijven de kopten zich als orthodoxen.

Mina Soliman is researcher bij het COCC.

– Wat doet het COCC voornamelijk?

Mina Soliman

Mina Soliman: ‘Het COCC werd opgericht in 2008 om de rijke koptische cultuur te bewaren. We hebben hier een openbare bibliotheek die gebruikt wordt door studenten en researchers, maar ook tv-studios, een uitgeverij, conferentieruimtes, een museum en sociale diensten voor armen, zieken en gehandicapten..Het centrum staat onder leiding van bisschop Ermia (Jeremiah), de paus van de Kopten heet Tawadrous (voorheen Shenouda).’

Die sociale dienstverlening is zeker geen overbodige luxe, want de Egyptische economie boert momenteel eerder slecht, de waarde van het Egyptische pond is afgelopen jaar sterk gedaald, en de prijzen voor zowat alles zijn nog maar eens gestegen (brood, water, rijst,…) terwijl er niet zoiets bestaat als automatische indexering van de lonen.

– Is de relatie tussen christenen en moslims in Egypte een gevoelig onderwerp?

‘De overgrote meerderheid van de moslims is ok, de extremisten vormen een minderheid. Onze diensten staan ook open voor moslims, we maken werk van de christelijk-islamitische dialoog, we hebben goede relaties met Al Azhar, het belangrijkste islamitische centrum in Egypte.’

De rondleiding in het complex toont ons inderdaad de verschillende werkingen van het centrum. Eén van de opvallendste ruimtes is toch de verdieping waar hulde wordt gebracht aan wat men de martelaren noemt, recente slachtoffers van aanslagen, inbegrepen de kopten die door de Islamitische Staat (IS) werden vermoord in het oosten van Libië.

– Voor katholieken en andere obediënties, is het niet altijd duidelijk waarin de koptische kerk verschilt van andere kerken.

‘Er wordt buiten Egypte altijd gesteld dat wij monofysieten zouden zijn, maar dat klopt dus niet. In 1988 hebben we een overeenkomst getekend met de katholieke kerk, waarin gesteld wordt dat Jezus-Christus zowel een menselijke als een goddelijke natuur heeft, en dat die twee naturen in perfecte harmonie leven, zelfs één werden.’

‘Maar we zijn het niet eens met de stellingen van Nestorius (386-451), de gewezen aartsbisschop van Constantinopel (Istanboel) en Eutyches (378-454). Nestorius maakte een duidelijk onderscheid tussen de goddelijke en menselijke natuur van Jezus-Christus. Eutyches vond dan weer dat Jezus-Christus enkel een goddelijke natuur had. Met de COCC maken we werk van het oeceumenisme.’

– Gaza grenst aan Egypte. Hoe staat u tegenover de oorlog tussen Israël en Hamas?

‘Wij zijn solidair met de christelijke en islamitische Palestijnen. We veroordelen de agressie tegen de bevolking van Gaza. Wij zijn in de eerste plaats bekommerd om de vele onschuldige slachtoffers, we spreken ons niet uit over het politieke aspect van de zaak, over hoe het Israëlisch-Palestijns probleem moet worden opgelost’.

De Onze-Lieve-Vrouw Middelareskerk in Leuven is nu een koptisch christelijke kerk.

– Van de kopten wordt gezegd dat ze Al Sissi steunen, die onlangs werd herkozen als president van Egypte ?

‘Ja, de meeste kopten steunen de president. Hij is zeker niet perfect, maar hij heeft een aantal wijze besluiten genomen, en hij staat garant voor stabiliteit.’

– Ondertussen is er wereldwijd een uitgebreide koptische diaspora, ook in Leuven is er een nationale Egyptische koptische kerk.

‘Ik denk dat er wereldwijd ongeveer 30 miljoen kopten moeten zijn, met grote concentraties in onder meer de Verenigde Staten. De meeste kopten van de tweede en derde generatie in het buitenland spreken geen Arabisch meer, maar we proberen de band met Egypte te behouden. Een deel bestudeert wel de oude koptische taal.’

Mina Soliman

Een mooie koptische kerst