In dit derde en laatste deel van onze overdenking van het beginsel ‘schuld door associatie’ geven we het relaas van een uniek debat dat de schaamteloze opmars van dat beginsel in zelfs het academisch vertoog illustreert, waar het de normalere argumentatie op basis van geverifieerde feiten wegdrukt.

Universele consensus

Midden in Noord-India ligt het stadje Ayodhya, volgens de overlevering opgericht door Manu in -6776 nadat hij de Zondvloed overleefd had. Zijn oudste zoon Ikṣvāku stichtte er de Zonnedynastie, waaruit rond -3000 zijn troonopvolger Rāma geboren werd. Die haalde zijn ontvoerde vrouw Sītā terug en regeerde nadien voorbeeldig, zodat de uitdrukking ‘heerschappij van Rāma’ (Rām Rājya) een ideale samenleving beduidt. Retrospectief werd hij verheven tot belichaming van de de god Viṣṇu, die zo de wereldorde wou herstellen. De geboortegrond werd een bedevaartplaats, spoedig gemarkeerd door een tempel.

Die wordt sinds 1030 enkele malen door mosliminvallers verwoest. In 1526 vernietigt de Oezbeekse veroveraar Bābar de aanwezigheid van hindoes (die er in goede en kwade dagen op bedevaart blijven gaan) en zijn luitenant Mīr Bāqī voltooit er de Bābar-moskee. In 1885 doet een Brits rechter uitspraak in een geding aangespannen door hindoes die er de tempel willen heropbouwen. Alle betrokken partijen, ook de moslims, erkennen de gewelddadige voorgeschiedenis van die moskee, maar ‘omdat dat eeuwen geleden was, is het nu te laat om het ongedaan te maken’. Wegens rellen sluiten de Britten de moskee in 1936, in 1949 installeert een priester godenbeelden in het lege gebouw, dat daardoor het statuut van tempel krijgt. Alleen hij krijgt er eens per jaar toegang, tot in 1983 de rechtbank de deuren opengooit voor gewone eredienst.

Tot dan is de universele consensus, nog eens herhaald in de Encyclopedia Britannica van 1989, dat het moskeegebouw op de fundamenten van een opzettelijk vernielde tempel gebouwd was. Eén van de duizenden. Maar eind jaren 1980 gaan communistische historici beweren dat daar nooit een tempel gestaan had, en dat dat maar een Brits-koloniaal verzinsel was. Zij hadden geen enkele aanwijzing tegen de consensus of vóór hun nieuwlichterij: louter schuld door associatie, dat moest het doen. De consensus was destijds geuit door een koloniale Brit en nu door een hindoe-nationalistische oppositiepartij, twee keer de slechten, ‘dus’ kon hun versie van de feiten onmogelijk juist zijn.

‘Eminent Historians’

Er is al wat bewijsmateriaal voor de consensus, en de regering van Rajiv Gandhi bereidt de overdracht van de site aan de hindoes voor, om er een grootste nieuwe tempel te bouwen; zijn binnenlandminister Buta Singh komt op 9 november 1989 (juist wanneer de Berlijnse Muur valt) mee de eerste steen leggen. Maar dan geeft een groep linkse academici, de ‘Eminent Historians’, een grimmige en door alle media uitgebazuinde verklaring uit waarin ze iedereen die de consensus volgt, van schuld door associatie beschuldigen. Ze geven geen enkel argument, geen enkele relevante nieuwe ontdekking, maar dat hoeft ook niet: niemand wil nog het risico lopen, met de slechten geassocieerd ter worden.

Onmiddellijk sluiten alle India-watchende academici en medialui wereldwijd de rangen om al wie nog aan de oude consensus vasthoudt, te demoniseren. Een Nederlandse professor die zelf nog extra ondersteuning voor de oude consensus gevonden had, slikte zijn standpunt in om snel-snel de ‘Eminent Historians’ bij te treden. In academische kringen begon toen reeds een trend die nu overheersend is: de moslims zijn de goeien en de eeuwige slachtoffers, dus wie iets zegt dat hen mishaagt, moet wel een fascist zijn; elke relevant standpunt wordt beslecht door de afweging of het als pro- of anti-islamitisch geduid kan worden. Dat wordt in India zelf weer een argument voor links: zie je dat het verlichte Westen ons bijtreedt, wie nu nog in het bestaan van die verwoeste tempel gelooft, moet een bijgelovige obscurantist zijn!

Eén tegen allen

Op dat punt kwam ikzelf in het spel. In mijn eerste boekje, zomer 1990, toonde ik aan dat er voldoende archeologisch en documentair bewijs voor de verwoeste tempel was. Ik stond daarmee in dezelfde positie van één tegen allen als Galilei. Niet dat ik me met hem wil vergelijken, want hij verdedigde een origineel nieuw inzicht terwijl ikzelf alleen een oude consensus herstelde die op een kunstmatige manier in de verdrukking geraakt was. Maar een sensatie was het wel: vele kranten brachten op de voorpagina de foto van de oppositieleider die mijn boek in de hoogte stak. Eindelijk het bewijs dat ook een westerling, mits hij maar zijn verstand gebruikt, wel degelijk kon inzien dat het hier één van de vele gevallen van islamitisch iconoclasme betrof.

Voor mijn eigen positie heeft het geen goed gedaan. Op wetenschappelijke congressen waar ik toch nog binnengeraakt was (want spoedig begon de boycot), werd ik uitgespuwd. Niet dat één van die hekelaars ook maar één bewijsstuk kon tonen, zoals het wetenschappers zou betamen, maar de foute associatie was al erg genoeg.

Tempel opgegraven, maar associatie blijft

In winter 1990-91 organiseerde de regering een geleerdendebat. De moslimzijde maakte zich er, ondanks hulp van de ‘Eminent Historians’, in een poging tot argumentatie belachelijk, terwijl van hindoezijde allerlei nieuwgevonden bewijsmateriaal gepresenteerd werd. Daarvan heeft niemand ooit iets in de media vernomen, want de doofpot was hermetisch, maar insiders begrepen het. Zij drongen bij de rechtbank aan op nadere onderzoeksinitiatieven, en in 2003 kreeg de Archaeological Survey of India de opdracht tot volledige opgravingen. Die brachten de tempelfunderingen en vele tempelvoorwerpen aan het licht. In 2010 kreeg de hindoezijde het terrein toegewezen, in 2019 bevestigd door het Hooggerechtshof, en in 2020 is met de bouw van een echte tempel begonnen. Zelfs ná de betwisting is nog meer archeologisch en documentair bewijsmateriaal opgedoken.

De moslim-plus-linkerzijde heeft dat pleit verpletterend verloren, en de media houden die nederlaag zorgvuldig uit het zicht. Maar de associatie van wat inmiddels de winnende zijde geworden is, met fanatisme enzovoort, blijft in stand. Na het vonnis in 2010 wensten enkele Amerikaanse professoren mij geluk, maar van een compensatie voor jaren van uitsluiting is geen sprake. Maar ik schep er wel genoegen in dat ik de gunstige afloop nog heb mogen meemaken: velen die uiteindelijk gelijk krijgen, doen dat pas na hun dood.

Lees ook deel 1 over schuld door associatie in de Vlaamse media, en deel 2 over ‘cancel culture’.

Mīr Bāqī

‘Eminente historici’ herschreven Indische geschiedenis via schuld door associatie