Je land verlaten en zich ergens anders vestigen is bepaald niet eenvoudig. Het is een meestal onomkeerbaar afscheid van familie, taal en cultuur. Vele nieuwkomers proberen daarom in hun nieuwe omgeving iets over te houden van hun vertrouwde verleden en sluiten zich op in mentale en soms fysieke getto’s met mensen die een gelijkaardige achtergrond hebben.

Roemenië

Mira Feticu groeide op in Roemenië. Ze leerde een Nederlander kennen en emigreerde met hem naar zijn land. Feticu raakte snel gefrustreerd dat ze het Nederlands niet goed genoeg begreep en sprak. Ze begreep de verhaaltjes niet die haar man aan hun dochtertje vertelde. In plaats van zich te koesteren in een nostalgie voor haar eigen Roemeense moedertaal, dompelde ze zich volledig onder in het Nederlands. Met een indrukwekkend resultaat : Feticu begon een paar jaar later boeken te schrijven in de taal van haar nieuwe land.

Wat haar laatste boek ‘Liefdesverklaring aan de Nederlandse taal’ zo interessant maakt, is niet alleen de kijk die Feticu briljant etaleert op het Nederlands, maar vooral haar algemene bedenkingen over de functie van een taal, van een moedertaal en een aangeleerde taal. ‘Het leren van het Nederlands gaf me het gevoel dat ik opnieuw geboren werd, zonder daarbij iets van mijn eerste leven in Roemenië te vergeten’. Ze koos ervoor om de nieuwe taal te leren, niet via vereenvoudigde, aan een beginnersniveau aangepaste boeken, maar langs grote literaire werken die ze vroeger in haar moedertaal gelezen had. Ze begon te werken in een bibliotheek en voelde die grote werken als een gezelschap van vertrouwde vrienden. Het was alsof die boeken tegen me spraken, schrijft Feticu.

Spraak-vasten

Haar meertaligheid (Feticu spreekt ook vloeiend Frans) stelde haar in staat het werk van auteurs in verschillende talen te lezen en de vertalingen te smaken. Dat leidt tot haast poëtische ontboezemingen in ‘Liefdesverklaring aan de Nederlandse taal’, bijvoorbeeld over ‘Les Mémoires d’Hadrien’ van Marguerite Yourcenar. Het is alsof Feticu woorden proeft als delicatessen en de waarde ervan proeft. Ze houdt er een bijzondere relatie op na met woorden, en beseft hoezeer een taalhygiëne belangrijk is. Beter dan teveel cliché-uitdrukkingen te gebruiken zoals ‘luister nou’ is het om minder woorden te gebruiken, maar die goed uit te kiezen en soms zelfs te zwijgen en te spraak-vasten. Feticu weet hoe de taal in haar geboorteland Roemenië ten tijde van Ceaucescu misbruikt werd, dat aan onschuldige woorden een dubbele betekenis werd toegekend, zodat het gevaarlijk werd ze te gebruiken. ‘Woorden verloren hun onschuld’ schrijft ze.

Feticu’s tekst is ook een pleidooi om nieuwkomers er toe aan te zetten om de taal van het land te leren waarin ze terecht gekomen zijn, en als we hen ontmoeten niet automatisch op het Engels over te schakelen. Dit soort vrijwillige aanpassing aan een nieuwe cultuur betekent een enorme verrijking, vindt Feticu. Het betekent allerminst dat men zijn eigen achtergrond vergeet, zoals tegenstanders van assimilatie vaak onbewezen beweren. Door wat ze haar ‘verkering’ met de Nederlandse taal noemt, heeft Feticu haar emigratie overleefd, ‘dank zij de schoonheid van de taal en de vrijheid die taal geeft’ . Voor iedereen die van onze taal houdt en van een ervaringsdeskundige wil horen hoe het is om te gaan met meerdere culturen, is ‘Liefdesverklaring aan de Nederlandse taal‘ van Mira Feticu een absolute aanrader.

Te koop in de online boekenwinkel

Mira Feticu

Mira Feticu: ‘Nederlands leren was een wedergeboorte’

De les gespeld: liefde voor taal!