De Rusland & Oost-Europa Academie in Arnhem is volgens informatie op de eigen website gespecialiseerd in lezingen en cursussen. Daarnaast organiseert het instituut reizen naar het voormalige Oostblok. Nog steeds staan er culturele trips naar Rusland op het programma. De stichter en eigenaar van het instituut duikt ook regelmatig op bij de site Café Weltschmerz en op bijeenkomsten van Forum voor Democratie.

‘Om in contact te blijven met de Russische bevolking en hun cultuur hebben we besloten om dit jaar weer naar Rusland te gaan. Tijdens de reis geven we u veel gelegenheid om met de Russen te praten of om met eigen ogen te kunnen zien hoe zij leven,’ aldus de beschrijving door de Ruslandacademie bij een 11-daagse reis ‘Klassiek Rusland’.

De Academie zegt wederzijds begrip te willen kweken ‘tussen de westers-denkende mens en bewoners van de voormalige communistische landen, om zo een brug slaan tussen West- en Oost Europa’. Marie-Thérèse ter Haar is stichter en eigenaar van het instituut. De Rusland- en Oost-Europadeskundige schreef o.a. het boek ‘Ruslands erfdeel’. De beschrijving van het boek luidt: ‘Terwijl het westen beurtelings meewarig en verontwaardigd commentaar levert op de ontwikkelingen in het huidige Rusland, en ook president Poetin het daarbij vaak moet ontgelden, breekt Ter Haar een lans voor het beleid van de huidige president. Dat hij daarbij contact met het westen zoekt, is ook voor dat westen veelbelovend.’

Universiteit van Amsterdam

Ter Haar studeerde Russisch en Ruslandkunde aan de Universiteit van Amsterdam (UvA). Sinds enige tijd biedt ze met haar instituut een royaal platform aan Kees van der Pijl die van 1973 tot 1999 eveneens aan de UvA verbonden was als wetenschappelijk medewerker en later als hoofddocent politicologie. De emeritus hoogleraar die decennialang de doctrines van de Communistische Partij Nederland aanhing, pronkt ook tegenwoordig nog met non-conformistische zienswijzen.

In 2018 schreef de inmiddels 76-jarige van der Pijl op Twitter: ‘Not Saudis, Israelis blew up Twin Towers with help from Zionists in US govt.’ In een later interview vertelt hij over de reactie van zijn toenmalige werkgever: ‘Mijn tweet leidde tot grote commotie in het pro-Israël-kamp. En daar hoort tegenwoordig ook de universiteit van Sussex bij, want die kunnen hun salarissen betalen dankzij zionistische krachten… Omdat ze me wilden dwingen mijn opvatting terug te nemen, heb ik mijn emeritus-status als hoogleraar ingeleverd.’

screenshot

Ter Haar en van der Pijl in gesprek bij Café Weltschmerz.

Café Weltschmerz

De schuld voor de oorlog tegen Oekraïne is volgens van der Pijl en ter Haar niet bij de Russische regering te zoeken. ‘Vlak voordat het regime in Kiev de Donbas met geweld wilde veroveren, heeft Rusland ingegrepen, nog voordat het tot een daadwerkelijke aanval kwam… Poetin is de enige politicus in een wijd veld die de statuur heeft van een – laten we zeggen – De Gaulle. Hij heeft een enorm verantwoordelijkheidsbesef voor zijn bevolking,’ aldus Kees van der Pijl in een gesprek op café weltschmerz.

Ter Haar doet een duit in het zakje: ‘Ik zie in Rusland prachtige geopolitieke debatten. Elke avond weer op de Russische televisie. Dat wordt bij ons niet verteld. Ik ben het meest bang voor de Amerikanen…’ Naast haar begrip voor Vladimir Poetin, Kees van de Pijl en Russische ‘geopolitieke televisiedebatten’ heeft de Ruslanddeskundige ook een hart voor de ‘arme Oekraïners die hier de dupe van zijn geworden.’ Met een snik in de stem verklaart ze: ‘Er zijn ook vluchtelingen die inmiddels inzien dat het niet alleen om hen ging, maar om de hele machtspolitiek. Dat is dan uiteraard Amerika om Rusland uit te schakelen.’

Opdrachtgevers

De vermelding van een groot aantal gerenommeerde klanten geeft de ernst van het instituut een extra dimensie. De woordvoerder van de als opdrachtgever genoemde voetbalclub FC Twente gaf een kort commentaar: ‘Marie-Thérèse ter Haar heeft ons ooit in 2008 begeleid tijdens een Europese wedstrijd van FC Twente in Bakoe. Zij heeft toen een aantal meegereisde sponsoren de betreffende stad laten zien. Wij zijn geen opdrachtgever (meer) van haar.’ Shell waarmee volgens de site eveneens een samenwerking zou bestaan, antwoordde via zijn woordvoerder: ‘Ik ben niet bekend met deze Academie; laat staan de samenwerking die genoemd wordt op de webpagina’s.’

Emigratie naar Rusland

De Rusland & Oost-Europa Academie biedt sinds kort de lezing ‘Emigreren naar Rusland’. Het programma wordt in de volgende bewoordingen aan de Nederlandse man gebracht: ‘De afgelopen twee jaar heeft het ons verbaasd dat er steeds meer vragen zijn over emigratie naar Rusland. Het kunnen vragen zijn van boerenbedrijven hoe je er land kunt kopen, of vragen van Nederlandse dertigers die een andere toekomst willen, of vragen van jonge gezinnen die in Rusland hopen op meer rust of aandacht voor normen, waarden of tradities. Rusland staat open voor Westerlingen en de regering heeft in 2023 een wet goedgekeurd voor speciale emigratiedorpen, alsook het kopen van grond voor boerenbedrijven.’

Normaal gesproken worden deze programma’s uitsluitend gepromoot door Russische ambassades en consulaten. De schaarse deelnemers ondergaan een screening door de FSB en worden bij aankomst in enthousiaste bewoordingen gefilmd door staatsmedia. Een aantal weken of maanden later volgt vaak de de desillusie over de Russische bureaucratie, corruptie, alcoholisme, slechte behuizing en onbegaanbare wegen.

Forum voor Democratie

Het Forum voor Democratie (FvD) is hét politieke platform in Nederland dat begrip probeert te kweken voor Vladimir Poetin en de Russische invasie. Marie-Thérèse ter Haar hield al verschillende borrellezingen voor de partij van Thierry Baudet. Naast deze samenwerking nam ze op 22 november 2022 deel aan het FvD-congres dat de aftrap vormde voor de verkiezingen. Tijdens de bijeenkomst zat de Rusland- en Oost-Europadeskundige – onmiskenbaar met haar opgestoken kapsel – naast Aleksandr Sjoelgin, ambassadeur van de Russische Federatie in het Koninkrijk der Nederlanden.

Nederlandse inlichtingendienst

Woordvoerder Miranda Hoekman van inlichtingendienst AIVD kon niet vertellen of de Arnhemse Academie en de eigenaar bekend zijn. ‘Dit komt omdat wij in de regel geen uitspraken doen over waar wij wel of geen onderzoek naar doen,’ aldus Hoekman. Wel verwees ze in dit verband naar het rapport ‘Dreigingsbeeld Statelijke actoren’.

Het rapport van november 2022 vermeldt over beïnvloeding vanuit het Kremlin: ‘Russische inspanningen richten zich onder meer op het creëren van een voor Rusland welgevallig beeld: zowel in het publieke debat als in het politiek-bestuurlijke stelsel. Daarnaast zijn de Russische inspanningen erop gericht de politieke eenheid in het Westen te ondermijnen, onder meer door bestaande tegenstellingen te versterken.’

Miranda Hoekman

De Kremlin-connecties bij Forum voor Democratie en Café Weltschmerz