Op 3 november 2020 werd Joe Biden de eerste Democratische presidentskandidaat sinds Bill Clinton in 1992, die Georgia, een deelstaat in het ‘Diepe Zuiden’, won. Clinton was, als oud-gouverneur van Arkansas, zelf een jongen van het Zuiden. Wanneer we niet-zuiderse Democraten uitsluiten, was het al van 1960 geleden dat een Democraat in de Peach State aan het langste eind trok. Joe Biden volgde met zijn overwinning op Donald Trump oud-president en Democratisch icoon John F. Kennedy op.

Zoektocht

Net zoals in andere staten leek het erop verkiezingsavond op dat president Trump een goede avond zou beleven in Georgia. Dat had te maken met het feit dat disproportioneel veel Democratische kiezers hun stem hadden uitgebracht via de post. Deze stemmen werden pas later geteld. Na verwerking van ieder stembiljet, kwam Joe Biden eerder verrassend als winnaar uit de bus. Team Trump ontwaarde in deze vertraging electoraal ongein, en was ervan overtuigd dat de Democraten druk bezig waren met het manipuleren van de verkiezing.

Dat de president niet tevreden was met het resultaat, hoeft niet te verbazen. Tijdens een ondertussen berucht telefoongesprek met de verkiezingscommissaris van Georgia, de Republikein Brad Raffensperger, waarschuwde Trump hem dat hij een ‘groot risico’ nam door Biden als winnaar aan te duiden. De president moedigde zijn partijgenoot aan om te verklaren dat hij ‘opnieuw geteld had’ en zodoende het exacte aantal stemmen had gevonden dat de zittende president de overwinning zou bezorgen. Raffensperger negeerde hem.

Magische drempel

Op hetzelfde moment als de presidentsverkiezingen, kozen de inwoners van de Peach State ook twee senatoren. De toenmalige ambtsdragers waren de Republikeinen Kelly Loeffler en David Perdue. Zij werden uitgedaagd door respectievelijk Raphael Warnock en Jon Ossoff. In Georgia dient een kandidaat minstens vijftig procent van de stemmen te halen om verkozen te worden. Gebeurt dat niet, dan gaan de twee best scorende kandidaten door naar een tweede, beslissende ronde. De Democraat Warnock haalde in zijn race meer stemmen dan de Republikein Loeffler, maar bleef onder de vijftig procent. Warnocks partijgenoot Osoff verloor zijn race, maar Perdue geraakte evenmin over de magische drempel.

Een tweede ronde (runoff) zou bepalen welke twee politici de deelstaat zouden vertegenwoordigen in Washington D.C. Door een electoraal toeval bleken deze nieuwe stembusslagen doorslaggevend voor de balance of power in de hoofdstad. Nadat de uitgebrachte stemmen in de andere deelstaten geteld waren, bleek dat de Republikeinen vijftig Senaatszetels hadden binnengehaald. De partij van de nieuw verkozen president had er achtenveertig. Indien de Democraten in Georgia de laatste twee zetels wisten binnen te halen, zouden beide fracties even groot zijn. In dat geval is het de vicepresident die de beslissende stem uitbrengt. Na de presidentsverkiezing was dat de running mate van Joe Biden, de Democraat Kamala Harris.

Vruchtbare grond

Met andere woorden: indien Raphael Warnock en Jon Ossoff als winnaars uit de bus kwamen, kon Joe Biden rekenen op een Democratische Senaat. Won minstens één van hun Republikeinse tegenstanders, dan bleven de Republikeinen de baas. Aangezien de Democraten reeds sinds 2018 het Huis van Afgevaardigden, het federale lagerhuis, controleerden, was de Senaat voor Republikeinen de enige manier om de wetgevende plannen van de president te torpederen. Bovendien heeft de Senaat enkele bijzondere bevoegdheden, zoals de benoeming van ambassadeurs, ministers en rechters.

Georgia was de voorbije twee decennia vruchtbare grond voor de Republikeinse Partij. In 2014 had David Perdue zijn zetel nog met een comfortabele meerderheid gewonnen. Loeffler werd niet verkozen, maar door de gouverneur benoemd ingevolge het ontslag van senator Johnny Isakson, eveneens een Republikein. Die laatste had in 2016 nog de vloer aangeveegd met zijn Democratische tegenstander. In datzelfde jaar wist ook Donald Trump zijn tegenstrever, oud-minister van Buitenlandse Zaken Hillary Clinton, een nederlaag aan te smeren, zij het met een eerder bescheiden marge.

Verschillende commentatoren, van zowel progressief als conservatief pluimage, gooiden het verlies van Loeffler en Perdue voor de voeten van Donald Trump. Doordat de president bleef volhouden dat het kiesproces in Georgia geplaagd werd door fraude en corruptie, bleven, zo luidde de gedachtegang, heel wat van zijn kiezers thuis. De overwinning van Warnock en Ossoff werd bekendgemaakt op 6 januari 2021. Dit was dezelfde dag waarop de door Trump aangewakkerde ‘bestorming van het Capitool’ plaatsvond. Loeffler en Perdue erkenden hun nederlaag en Joe Biden kreeg zijn ‘unified control of government’ (uniforme controle over de overheid).

Herhaling

Het leek er lange tijd op dat de controle over de Senaat opnieuw zou afhangen van de runoff in Georgia. Tot enkele dagen na de midterms leek in Nevada de Republikein Adam Laxalt het te halen van Democratisch senator Catherine Cortez Masto. Zo’n overwinning zou betekend hebben dat de Republikeinen van Senaatsleider Mitch McConnell over vijftig zetels konden beschikken, terwijl de troepen van zijn Democratische concullega Chuck Schumer er negenveertig zouden hebben. Vijf (!) dagen na de stembusgang wist Cortez Masto haar achterstand op Laxalt evenwel in te halen en zodoende nipt haar zetel te behouden. Deze overwinning garandeert dat Democraten in januari minstens evenveel zetels hebben als vandaag.

In Georgia, de staat waar Trump, Loeffler en Perdue het onderspit dolven, haalde Raphael Warnock, ondertussen de zittend senator, opnieuw de meeste stemmen. De drempel van vijftig procent bleek echter te hoog gegrepen, en dus is een nieuwe runoff nodig. Aangezien de Democraten reeds over de nodige vijftig zetels beschikken, behouden zij, gelet op de beslissende rol van vicepresident Harris, hoe dan ook hun meerderheid in de Senaat. Wint Warnock in december, dan zullen de Democraten in januari zelfs één zetel meer hebben dan vandaag. Een pijnlijke nederlaag voor de Republikeinse partij die zeker was dat ze extra zetels zou binnenhalen, en enkel nog discussieerde over hoeveel het er zouden zijn.

Trump

De Republikeinse tegenstander van Warnock is de Republikein Herschel Walker. Walker is een beroemdheid in Georgia dankzij zijn indrukwekkende sportieve prestaties als American football-speler. Naast het voetbalveld liepen de zaakjes evenwel minder vlot voor de uitdager. Naast zijn dubieuze carrière als zakenman, lijkt ook het persoonlijk leven van Walker niet meteen overeen te komen met het ideaal van een conservatieve staatsman. Zo wordt hij beschuldigd van huiselijk geweld en overspel, en verzweeg hij tot voor kort het bestaan van drie van zijn kinderen. Ook bestaan er aantijgingen dat hij vrouwen onder druk zette om te kiezen voor een abortusprocedure — onaanvaardbaar in sociaal-conservatieve kringen.

Dat Walker besloot mee te dingen naar de Senaatszetel van Georgia, was het rechtstreekse gevolg van de aanmoedigingen van Donald Trump. Walker had, mede dankzij de voormalige president, geen kind aan de Republikeinse tegenstand tijdens de voorverkiezing. Republikeinse leiders in de Senaat maakten zich evenwel zorgen dat de onervaren en volatiele Walker de kans zou verspelen om een van de meest competitieve zetels binnen te halen voor de Grand Old Party. Gelet op de voorsprong van Raphael Warnock na de eerste ronde, lijkt deze vrees terecht te zijn geweest.

Dat betekent niet dat Walker volgende maand verliest. Wel dat áls hij verliest, Donald Trump opnieuw de schuld zal krijgen. Opnieuw, want de reeds gekende ondermaatse resultaten van de midterm-verkiezing worden hem eveneens aangewreven. Trump politiek doodverklaren is nooit verstandig. Maar het is lang geleden dat zijn politieke gezondheid belabberder was dan vandaag.

Mitch Mcconnel

Amerika kiest (opnieuw): Democraten en Republikeinen spelen verlengingen