Inslaan als een bom deed het nieuws in Antwerpen niet. Dat PVDA volgens de Grote Stedenpeiling een kwart van de kiezers kan overtuigen en de zilveren medaille claimt, lag in het verlengde van haar verkiezingsresultaat in juni toen de partij met 22 procent een puike prestatie neerzette. Het echte nieuws was dan ook niet de score van PVDA, maar die van Vooruit.

Met 8,2 procent wordt de partij van Conner Rousseau pas vierde. De implosie van CD&V (3 procent) en Open Vld (2,7 procent) in ’t Stad, betekent dat er op 14 oktober mogelijk maar drie werkbare coalities bestaan: (1) N-VA en Vlaams Belang, (2) Vooruit, Groen en PVDA en (3) N-VA, Vooruit en Groen.

Enkel de derde optie bevat geen ‘extreme’ partij, en lijkt dus het meest waarschijnlijk om Antwerpen de volgende zes jaar te besturen.

De kracht van verandering

Voor burgemeester Bart De Wever (N-VA) moet dat even wennen zijn. In 2012 kegelde hij nog eigenhandig de socialisten van Patrick Janssens uit het Schoon Verdiep en sloot hij een bestuursakkoord met de liberalen en christendemocraten. In 2018 verving hij CD&V door sp.a, en in 2024 misschien wel Open Vld door Groen. Antwerpen verandert, Bart De Wever volgt.

Vanuit de electorale logica die de N-VA-voorzitter zichzelf oplegde, valt dat overigens te begrijpen. De Wever onderschreef vlak voor de verkiezingen, na jarenlang geweifel, het cordon sanitaire en sloot daarmee zijn grootste gesprekspartner uit.

De partij die economisch het dichtst bij hem staat, Open Vld, was de voorbije jaren dan weer het lijdend voorwerp van een vijandige overname door De Wever zelf. In (de meeste) steden kwijnt CD&V ondertussen weg. N-VA is dan wel groot, verenigd links is groter.

Het probleem is groter

Het probleem voor Bart De Wever is groter dan Antwerpen. En een probleem voor Bart De Wever, dat wordt in 2024 al snel een probleem voor Conner Rousseau.

Al voor de verkiezingen van juni was het duidelijk dat N-VA en Vooruit naar elkaar lonkten. Centrumrechts en centrumlinks zouden samen besturen en zouden er het eigenlijke centrum, CD&V, bijnemen.

De analyse die snel werd gemaakt, was aantrekkelijk in haar eenvoud: in zo veel mogelijk steden en gemeenten zou na 13 oktober een ‘afspiegelingscoalitie’ (N-VA, Vooruit en CD&V) op de been worden gebracht. Wie naar de electorale realiteit kijkt, fronst dan eens de wenkbrauwen.

Klein broertje

In Gent, dat 270.000 inwoners telt, maken de socialisten deel uit van de stadslijst van burgemeester Matthias Declercq (Open Vld). Die lijst kan op 14 oktober verder besturen met Groen, indien gewenst zonder CD&V.

De kans dat Vooruit, met afstand de ‘junior partner’, zonder de zegen van de burgemeester kiest voor een avontuur met de betrekkelijk zwakke N-VA, is klein. In de tweede stad van Vlaanderen stelt de tandem, net als in de eerste, maar weinig voor.

In landelijk Vlaanderen wordt het Vlaams Belang de grootste partij. In West-Vlaanderen, Oost-Vlaanderen en Limburg bevindt zich de meest vruchtbare gemeentegrond

In Brugge, dat 120.000 inwoners telt, is dat ook het geval. Volgens de Grote Stedenpeiling vertegenwoordigen N-VA en Vooruit samen slechts elf van de zevenenveertig gemeenteraadszetels. Wie vervolgens de trein neemt van Brugge naar Leuven (105.000 inwoners) en vijftien minuten rondloopt in de universiteitsstad, weet dat burgemeester Mohammed Ridouani (Vooruit) zichzelf zal opvolgen.

Dat coalitiepartner CD&V mogelijk zware klappen krijgt, opent de deur voor een coalitie van N-VA, Vooruit en Groen, zij het met N-VA als het veel kleinere broertje. Als Ridouani dat wil.

Populaire burgemeester

Wie de stedelijke partijpolitiek overschouwt, komt tot de conclusie: de tandem krijgt het niet gemakkelijk. In Oostende, dat 70.000 inwoners telt, scoort John Crombez (Vooruit) goed (28 procent), maar blijft de N-VA van Charlotte Verkeyn hangen op net geen 10 procent.

In Genk (60.000 inwoners) moeten beide partijen afrekenen met een populaire burgemeester in Wim Dries (CD&V). In Sint-Niklaas (80.000 inwoners) staan beide partijen dan weer sterk, maar hoopt Rousseau in hoogsteigen persoon de N-VA-burgemeester te wippen. Bevorderlijk voor de sfeer kan dat moeilijk zijn.

Landelijk Vlaanderen

De Stedenpeiling peilt — u raadt het — de steden. Maar over een kleine maand tekenen de meest opmerkelijke scenario’s zich wellicht erbuiten af.

In landelijk Vlaanderen wordt het Vlaams Belang de grootste partij. In West-Vlaanderen, Oost-Vlaanderen en Limburg bevindt zich de meest vruchtbare gemeentegrond. Aangezien alle andere partijen op voorhand elke samenwerking met de partij van Tom Van Grieken uitsloten, zullen evenwel bizarre, zelfs onnatuurlijke coalities worden gesloten.

Vooruit en PVDA besturen vandaag samen met Groen, onder de neus van De Wever, het district Borgerhout. Dat doen ze zonder Groen ook met het Oost-Vlaamse Zelzate

Besturen vereist nu eenmaal een stabiele meerderheid. Dat die meerderheid uit drie, vier of zelfs vijf partijen bestaat, is niet relevant. Allen tegen ’t Belang, Ninove in ’t groot.

De kwestie-Borgerhout

We eindigen waar we begonnen: in Antwerpen. Daar ligt misschien wel de blauwdruk voor het verraad van De Wever door Rousseau. Want de N-VA-voorzitter mag dan wel het cordon sanitaire tegen het Vlaams Belang in stand houden, zijn evenknie bij Vooruit doet niet hetzelfde voor PVDA.

Vooruit en PVDA besturen vandaag samen met Groen, onder de neus van De Wever, het district Borgerhout. Dat doen ze zonder Groen ook met het Oost-Vlaamse Zelzate.

Scoort verenigd links een meerderheid, kiest Vooruit dan nog voor N-VA? Waar het al gebeurde in ieder geval niet. Beide partijen spelen niet volgens dezelfde spelregels. Hopelijk beseft Bart De Wever dat.

Mohammed Ridouani

N-VA en Vooruit: wat is de tandem in oktober nog waard?