Naar aanleiding van het overlijden van de Britse koningin, brengt Doorbraak u een herneming van dit artikel uit 2018.

De schitterende, diamanten Imperial State Crown wordt jaarlijks onder koninklijke escorte vanuit de Londense Tower naar de statige Houses of Parliament gebracht. Sinds haar aantreden als koningin gebruikt Elizabeth II de staatskroon bij de ceremoniële opening van het parlementaire jaar. In de BBC-docu The Coronation legt Hare Britse Majesteit uit dat ze haar nek daarbij stokstijf moet houden. De toespraak van de premier die ze vanop haar bladgouden troon in het Hogerhuis afleest, houdt ze dan wat hoger. ‘Met die kroon kun je je nek breken’, zegt ze – hoe kan het ook anders – flegmatiek. Toen koningin Victoria in de 19e eeuw het parlement opende, donderde het hoofddeksel van het draagkussentje waar het op rustte. ‘Het zag eruit als een geplette pudding’, noteerde de vorstin even flegmatiek in haar dagboek.

Levende parels en een pak suiker

De Imperial State Crown die we nu kennen is vooral gebaseerd op het ontwerp uit Victoria’s tijd en werd voor de kroning van Elizabeth II voor de laatste keer aangepast. Centraal blinkt de middeleeuwse grote diamant van ’the Black Prince’. Voor de dagtrippers: je kunt zijn graf bezoeken in de kathedraal van Canterbury. De paarlen oorbellen van Elizabeth I bengelen in de kroon. Elizabeth II beschrijft ze in de BBC-documentaire als ‘levende wezens’ die ‘warmte’ nodig hebben. Ooit vergeleek de Queen het gewicht van de kroon met dat van een pakje suiker. Het weegt kennelijk 1,3 kg.

Een heilige kroon

De échte the Crown is de kroon van St Edward. Die ‘saint’ was koning Edward de Belijder, hét voorbeeld voor alle koningen van Engeland. De kroon mag alleen gebruikt worden voor kroningen en Elizabeth II droeg hem dan ook maar één keer. Hoewel Edward regeerde in de vroege 11e eeuw, is de kroon die zijn naam draagt uit de late 17e eeuw. Het was koning Charles II die als eerste het ding op zijn hoofd kreeg. Charles II herstelde de monarchie in Engeland na de korte republikeinse periode waarbij alle symbolen van de koninklijke macht verloren gingen. Ironisch genoeg speelde Charles II zijn kroon bijna kwijt, toen een Ierse oplichter – die zichzelf nogal superheld-gewijs ‘Captain Blood’ liet noemen- de regalia wilde ontvreemden uit de Tower. Charles was zo onder de indruk van de branie van die kerel dat hij hem een baantje gaf in zijn hofhouding.

Vier ton in de regen

Bij de voorbereidingen van de kroning van Elizabeth II berekende men dat 2 juni 1953 ongetwijfeld de zonnigste dag van de maand zou zijn. Het regende. De gouden koets met een gewicht van vier ton rolde zwaar over de Londense straten en de jonge Queen en haar man zaten ongemakkelijk te hobbelen op weg naar Westminster Abbey. Haar koninklijke sleep – toepasselijk ’train’ genoemd – was 6,5 meter lang en even zat Elizabeth ermee vast wanneer ze de abdij betrad. Maar al bij al verliep de kroning vlekkeloos. Bij haar vader had men de kroon bijna omgekeerd op het hoofd gezet en geraakten zowel de aartsbisschop als de koning niet uit hun woorden. Maar je merkt daar niks van op de beelden die cameramannen – verplicht in jacquets gestopt – maakten voor het bioscoopjournaal.

Vreemde vertoningen

Edward VII had nog minder geluk. De man was ziek op zijn kroning in 1902. Bijna werd het hele evenement geannuleerd. Een geestelijke informeerde tijdens de ceremonie subtiel naar het welbevinden van de koning, waarop Edward luid ‘Go away!’ brulde. Bij Victoria liep de premier dronken en gedrogeerd door opium rond in de abdij. Een lord duikelde van een trap en lag op de grond te worstelen met zijn robe. Of nog erger: George III moest in de 18e eeuw verdragen dat de aanwezigen tijdens de preek van de aartsbisschop hun picknick bovenhaalden en luid begonnen te eten en drinken. Het gekletter van het bestek en de borden overstemden het geheel.

Bang voor de televisie

Het is dus niet te verwonderen dat heel wat hoogwaardigheidsbekleders zich tegen een live-uitzending van de kroningsplechtigheid van Elizabeth verzetten. ‘Wat is het volgende? Begrafenissen en huwelijken op televisie?’, vroeg een van hen ontzet af. Men maakte zich ook zorgen over Elizabeths gewoonte om aan haar lippen te likken. De Queen kon een slechte indruk wekken op het kleine scherm. De heilige zalving van het koninklijke hoofd werd weggestopt onder een baldakijn, omdat camera’s het moment alleen maar konden bevuilen.

Maar de uitzending verliep vlekkeloos. Niemand zag dat oorlogsheld maarschalk Montgomery een boek zat te lezen of dat een lord vergat dat er nog broodjes in zijn kroontje zaten toen hij het opzette om ‘God save the Queen’ te roepen.

65 jaar later is de camera geen indringer meer voor het oude instituut. De BBC-uitzending The Coronation bewijst dat eens te meer.

Meer weten? Beluister de podcast van de Klara-reeks ‘Stiff Upper Lips’.

Het boek ‘Stiff Upper Lips’ vindt u in onze webshop.

Bernard Montgomery

Bij het overlijden van Queen Elisabeth: The Coronation: toen de camera nog een indringer was