Neen Franciscus is niet de eerste paus die ‘man of the year’ is. Sinds 1927, toen Charles Lindberg de eerste ‘man of the year’ was, prijken er nu drie pausen op de lijst. In 1962 keek Paus Johannes XXIII de lezer aan vanop de cover van Time en in 1994 was dat Paus Johannes Paulus II. Dat zijn, al dan niet toevallig, de twee pausen die op 27 april 2014 worden heilig verklaard. Franciscus is in goed gezelschap dus. En laat ook net Johannes XXIII, de paus die veranderingen in de kerk mogelijk maakte door het Tweede Vaticaanse Concilie bijeen te roepen, de paus zijn waarmee Franciscus wel eens vergeleken wordt.

Om ‘Man of the year’ te worden moet je een buitengewone invloed op het nieuws hebben gehad volgens de redactie van Time. De grote concurrenten van de paus waren Edward Snowden en Bashar al-Assad. Voor een blad in de Verenigde Staten was het misschien toch wel wat te controversieel om Snowden te kiezen. Dat werd ondertussen goedgemaakt door de redactie van Knack die Snowden verkoos tot ‘mens van het jaar’.

Media en discussie

Waarom de keuze voor Franciscus? Time ziet in de paus een man die de kracht heeft de wereld te veranderen. De paus wordt door de redactie van Time geroemd om zijn nederigheid. ‘Hoe kan je nederigheid beoefenen vanop de meest verheven troon op aarde?’, vraagt Nancy Gibbs, hoofdredacteur van Time, zich af om dan zijn impact op de media in te schatten: ‘Zelden heeft een nieuwe speler op het wereldtoneel zo snel zoveel aandacht naar zich getrokken – jong en oud, gelovige of cynicus – zoals Paus Franciscus.’ Met zijn focus op medeleven is de leider van de Rooms-Katholieke Kerk een nieuwe stem voor het geweten geworden. En volgens Time is de paus er zo in geslaagd om in het centrum te staan van verschillende discussies van deze tijd: ‘over rijkdom en armoede, eerlijkheid en rechtvaardigheid, transparantie, de moderniteit, globalisatie, de rol van de vrouw, het huwelijk, de verleidingen van de macht.’

Time huldigt een paus die het anders doet dan zijn voorganger, de belezen, bedachtzame Benedictus en even vlot met de media omgaat als diens voorganger Johannes Paulus II. Franciscus staat wel dichter bij de geest van Vaticanum II dan zijn twee voorgangers.

Franciscus bespeelt de media en geeft interviews, die blijkbaar zelfs niet te strikt door hem worden nagelezen. Hij weet en beseft dat hij daarmee veel meer mensen bereikt dan door (voor de gemiddelde gelovige) te moeilijke theologische encyclieken te schrijven. Zijn dagelijkse preken (elke morgen viert hij in het huis van de heilige Martha, waar hij woont, met enkele andere priesters de eucharistie en zijn homilie wordt verspreidt door de Vaticaanse media) zijn vaak heel eenvoudig, geen theologische netjes afgewogen Vaticaanse frasen, maar gewone verstaanbare taal. Hij heeft het pauselijke verschijnen veel eenvoudiger gemaakt, weg met de rode schoentjes, geen verguld kruis rond de nek, weg met de Mercedes en het pauselijk appartement. Deze paus zegent kinderen, omhelst gehandicapten, kust verminkten, belt naar wie hem een brief schrijft en volgens de legende gaat hij, gekleed als gewoon priester, ’s nachts op wandel in Rome om er met daklozen te praten. Zoals hij het op witte donderdag 2013 zelf voorhield aan de priesters van Rome: ‘een herder moet de geur hebben van zijn schapen’.

Time noemt Franciscus ‘The peoples pope’, een kerkleider die oproept om meer te luisteren dan te preken en te genezen eerder dat te schelden. Zoals Johannes XXIII probeert Franciscus de ramen en deuren van het Vaticaan open te zetten en de curie en Vaticaanse bureaucratie los te maken van die strikte regeltjes, die een goede vlotte werking vaak in de weg staan. ‘In minder dan een jaar heeft hij iets opmerkelijks gedaan: hij heeft niet de woorden veranderd, maar wel de muziek’, schrijft Time. En het blad wijst erop dat die verandering van toon heel belangrijk is voor een oud instituut als de kerk. Het is dus meer dan wat gebaren. In Europa kan er dan gemor zijn omdat hij vrouwelijk priesterschap niet bespreekbaar maakt en enkel pleit voor meer verantwoordelijke functies voor vrouwen in de kerk. Time wijst erop dat in verschillende landen pleiten voor een gelijkwaardige opleiding van vrouwen al zo goed is als vloeken in de kerk. Deze Paus kan volgens het blad een motor zijn van vrouwenrechten in die landen. Net zoals zijn uitspraken over homo’s ook te denken geven in landen waar homoseksualiteit verboden is.

Franciscuseffect

De impact van deze paus is merkbaar van Copa Cobanna tot op het Sint Pietersplein in Rome. Daar zijn merkelijk meer bezoekers voor pauselijke activiteiten. En Time meldt ook dat Francesco op dit moment de meest populaire naam is voor jongens in Italië. Er wordt ook gesproken over een ‘Franciscus effect’: afgehaakte gelovigen die terugkomen naar de zondagsvieringen en ook opnieuw te biechten gaan. Afwachten of dat meer is dan een anekdote, maar toch, de aandacht, ook van de media, geeft paus Franciscus een podium dat zijn voorganger Benedictus nooit heeft gehad, om de boodschap van de kerk uit te dragen en op te roepen om het goede te doen, schrijft Time.

‘Het hart is een sterke spier; Franciscus tekent daarvoor een streng oefenschema uit. In een heel korte tijd heeft een groot, wereldwijd oecumenisch publiek honger getoond om hem te volgen. Om het pausschap van het paleis naar de straat te brengen, om de grootste kerk ter wereld te confronteren met haar diepste behoeften en om barmhartigheid een oordeel te balanceren, is Paus Franciscus Times’s 2013 Person of the Year.’

<Vindt u dit artikel informatief? Misschien is het dan ook een goed idee om ons te steunen. Klik hier.>

Nancy Gibbs

Heiliger dan de paus