Ik bevond me vorige zondag, 14 augustus, aan de vooravond van de viering van de 75e verjaardag van de Indiase onafhankelijkheid op een tribune in Atari aan de Indiaas-Pakistaanse grens in Punjab. Daar speelt zich elke avond – voor een live publiek – een eigenaardig schouwspel af tussen Indiase grenswachters en hun Pakistaanse evenknie.

Uniformen

Zowel aan Indiase als aan Pakistaanse kant zijn ze uitgedost in gala-uniformen en hoofdtooien die aan gigantische hanenkammen doen denken. Het schouwspel heeft een hoog komisch gehalte voor de neutrale observator. De reuzenpassen die de grenswachters aan beiden zijden nemen, met de benen hoog in de lucht, doen me meteen aan de silly walks-sketch van Monty Python denken.

Aan de vooravond van Independence Day zitten de tribunes aan beiden zijden van de grens afgeladen vol. Aan Pakistaanse kant is het ook volle bak: want de Pakistani vieren vandaag al hun onafhankelijkheid van de Engelse kolonisator. Een handige afspraak tussen beide nucleaire machten. Die onafhankelijkheid wordt aan Pakistaanse kant voor zover ik dat kan zien wat minder uitbundig gevierd. Bijzonder weinig vrouwen op de tribunes en de qua kleuren konden de mensen blijkbaar kiezen tussen wit en zwart.

Aan Indiase kant gaat het er erg uitbundig aan toe, met kleurrijke sari’s, gezwaai van Indiase vlaggen en luidruchtige muziek, vaak opzwepende hits uit Bollywoodfilms.

Bovenaan de tribune hangt toch nog een foto Mahatma Gandhi zie ik. De Indiase organisatoren hebben er een vrouwendag van gemaakt. Het militaire defilé wordt door een vrouwelijk regiment verzorgd en vrouwen uit het publiek mogen vooraan mee komen dansen op de tonen van de hit Jai Ho uit de film Slumdog Millionaire. Het publiek wordt opgezweept door een vrouwelijke en een mannelijke militair van de grensbrigade. Ze nemen de rol van publieksopwarmer ernstig en zwepen de massa op als een ‘Jo met de Banjo’ op speed.

Schaduwgevecht

De apotheose is uiteraard de opkomst van de grenswachters-met-hanenkam, die het schaduwgevecht aangaan met hun Pakistaanse tegenpool. Als de grote ijzeren poort op de grens tussen de twee landen openschuift, begint het spektakel en het is één grote choreografie waarbij beide landen hebben afgesproken om precies hetzelfde te doen, maar dan in spiegelbeeld.

Ik bedenk me dat de grenswachters uren samen hebben moeten oefenen om alles zo synchroon mogelijk te krijgen. De twee aartsvijanden die samen de Silly Walk en andere balletnummers instuderen. Het heeft iets ontroerends.

Droge dag

De dag nadien ligt het leven in India even stil, want op Independence Day wordt er zo weinig mogelijk gewerkt. Het blijkt ook een ‘droge dag’ te zijn. In mijn hotel zijn de kasten met alcohol afgedekt, de bar is gesloten. Iedereen kijkt op televisie naar de speech van premier Narendra Modi.

Naast de oproep voor eenheid, verrassende dankbetuigingen aan Gandhi en Nehru – de eerste premier van India – en het benadrukken van het belang van India als grootste democratie ter wereld, schakelt Modi over naar de toekomst van India. Dat moet er één zijn zonder corruptie en nepotisme.

Nepotisme

In India is de politieke stiel namelijk nog te vaak een familiezaak en dat nepotisme leidt altijd tot fraude, machtsmisbruik en corruptie aldus Modi. Een conclusie die hard aankwam bij de leden van de Congrespartij, al jaren in de oppositie en historisch gezien een nest van Gandhi’s en Nehru’s.

Sonja Gandhi reageerde dan ook als door een horzel gestoken en riep meteen dat de democratie in gevaar is als familieleden niet langer mogen opkomen bij verkiezingen. En zo zie je maar dat de problemen van onkundige familieleden in de politiek niet alleen een probleem in België is, waar de fils-à-papa’s – niet gehinderd door talent en kennis – tot de hoogste regionen opklimmen. Alleen: in India durft de premier daar een zaak van te maken. In België is de premier zélf zo’n product van nepotisme.

Nehru

Optreden tegen nepotisme in India: een idee voor België?

De Tinbergen-paradox