20 januari jl.: groot ophef in de Brusselse krant La Capitale: ‘Daniel Cornet, grand armurier bruxellois, est chassé de sa banque ING !’ De gerenommeerde en gerespecteerde wapenhandelaar, die levert aan particulieren maar ook aan het leger en de federale politie, werd door ING aan de deur gezet. In de Nederlandstalige pers werd hier met geen woord over gerept.

ESR-beleid

Nochtans gaat het hier niet om een alleenstaand geval. Verschillende Vlaamse wapenhandels werden al buitengezet door de grootbanken. ING, KBC en Belfius maken er geen geheim van. Wapenhandelaars die betrokken zijn bij de verkoop van wapens aan particulieren zijn bij hen niet welkom. Deze politiek kadert in hun Environmental & Social Risk-beleid (ESR). Enkel bij BNP Parisbas Fortis ontkent men dat de sector door een bewuste politiek geviseerd wordt. Nochtans heeft ook deze grootbank recentelijk een wapenhandel en schietstand uit het klantenbestand verwijderd. Meer nog, de persoonlijke rekening en hypotheek van de eigenaar werd eveneens opgeschort.

Het is duidelijk dat er iets aan de hand is in ons banklandschap. Navraag bij verschillende wapenhandels en schietstanden leert ons dat de vier hoger genoemde banken systematisch de relaties opzeggen, zonder duidelijke aanleiding, behalve dat er door sommigen naar hun ESR-beleid voor verwezen. Nochtans gaat het steeds over ondernemingen die strikt binnen het kader van de wet opereren en onderworpen zijn aan een rigoureuze overheidscontrole. Een overheidscontrole die veel veel nauwgezetter is dan die voor de banken.

Onder het mom van duurzaamheid

Nico Demeyere van Armalex, advocaat gespecialiseerd in de wapenwetgeving, verduidelijkt. ‘De grootbanken voeren de laatste tijd een strikte politiek om wapengerelateerde ondernemingen die verkopen aan particulieren als klant te weren. Dat heeft natuurlijk een impact op de jagers en sportschutters. Ik heb daarover contact opgenomen met de Nationale Bank. Die wist me te zeggen dat hier geen reglementaire verplichtingen rond bestaan. Het gaat dus telkens om zogezegde duurzaamheidsoverwegingen. Ik heb ook contact opgenomen met KBC, waar ikzelf klant was. Ook zij verwezen naar duurzaamheidsoverwegingen. Ik mocht als advocaat gespecialiseerd in wapenwetgeving wel klant blijven, maar ik heb mijn zaken nu elders ondergebracht.’

Wat heeft wapenverkoop aan particulieren met duurzaamheid te maken?

‘Ik kan enkel hun uitleg citeren: “Vanuit duurzaamheidsoverwegingen staat de bank zeer weigerachtig tegenover betrokkenheid bij om het even welke wapengerelateerde activiteit en hanteert ze daarbij een strikt beleidskader. Ook jacht- en sportwapens vallen binnen dit beleid.”

Tja… Het gaat overigens niet enkel om zakelijke rekeningen. BNP Paribas Fortis heeft ook de privérekeningen van een klant opgezegd, met inbegrip van de hypotheek. Nochtans beweert men daar dat dit geen systematische politiek is bij hen…

‘Ah bon? Dat gaat een stapje verder, dan. Toch wel vreemd. Ziet u, BNP Paribas Fortis is de huisbankier van FN Herstal. Bovendien heeft de Franse moedervennootschap een belangrijk cliënteel binnen de Franse jagerij. Daar is er geen probleem. Dit speelt blijkbaar enkel in België.’

‘Je mag het belang van dit soort zuivering niet onderschatten. Je hebt in dit land een bankrekening nodig om een BTW-nummer te kunnen aanhouden. Het is dus eigenlijk ongehoord dat ondernemers die met alles in orde zijn en een wettelijk toegestane activiteit ontplooien dit basisrecht ontzegd wordt. Ook de diamantsector ondervindt problemen met de banken. Ik vermoed dat er ook meespeelt dat de banken af willen van ondernemingen waar veel met cash wordt gewerkt. Maar ook daar zijn strikte regels rond.’

Hypocriete houding

‘Maar dat zou er op kunnen wijzen dat het toezicht op de circulatie van zwart geld hier een rol speelt. Dat is sowieso verboden, maar is niet sectorgebonden. Je moet toch een belangrijk onderscheid maken tussen zo’n bezorgdheid en het commercieel beleid van een bank om op de kap van een perfect legitieme sector het eigen moreel blazoen op te poetsen in het kader van duurzaamheid. Vooral wanneer je ziet dat deze banken destijds verantwoordelijk waren voor de grootste financiële crisis in onze samenleving. Ik vind dat bijzonder hypocriet.’

‘Wanneer ze de moraalridder willen uithangen, moeten ze consequent zijn. Ze zouden dan aan iedereen die een lening aanvraagt moeten vragen of ze een sportschutterslicentie of een jachtverlof hebben. Die zouden ze dan ook als klant moeten weigeren. Dat doen ze niet. Wanneer ze iedereen in voorkomend geval als klant zouden moeten weigeren, zou dat commercieel wel eens kunnen tegenvallen. Misschien moeten ze dan ook eens grondig snoeien in de top van hun personeelsbestand.’

Rond de pot draaien: eerste ronde

Bij KBC, ING en Belfius ontkennen ze niet dat de particuliere wapenhandel uit hun klantenbestand wordt weggezuiverd. Anders klinkt het bij BNP Paribas Fortis. Zoals hoger reeds vermeld is dit de huisbankier van FN Herstal. De kleintjes buiten bonjouren, maar ondertussen met de grote jongens blijven dansen geeft de bank wel een aura van hypocrisie. Op een vraag om uitleg kregen we van de perswoordvoerder Hans Mariën per mail het volgende antwoord: ‘De bank erkent expliciet het recht van de staten om zich te beschermen en hun nationale veiligheid te verzekeren. Ik kan me dan ook niet herkennen in de bewering die u mondeling maakte.’

Wij hadden in onze vraag met geen woord gerept over rechten van staten en nationale veiligheid. Een antwoord waar we dus geen genoegen mee kunnen nemen.

Uw antwoord lijkt ons enigszins naast de kwestie, mijnheer Mariën. De vraag ging expliciet over klanten die betrokken zijn bij de handel met particulieren en die aan alle wettelijke voorwaarden voldoen.

‘Ik heb dat gecheckt. Er is bij ons geen policy waarbij men die klanten vraagt een andere bank te zoeken. Dat is absoluut niet het geval.’

Hoe komt het dan dat ik de documenten die hierop wijzen voor me heb liggen?

‘Het is niet omdat er een casus is dat het om een algemene policy zou gaan. In onze policies staat nergens dat we legale schietstanden en de daaraan verbonden legale wapenhandels uitsluiten als klant omwille van de economische activiteit an sich. Dit betekent niet dat het niet kan voorvallen dat een bestaande klant met deze economische activiteit eenzijdig door de bank wordt opgezegd. Maar dit gebeurt dan niet omwille van die economische activiteit.’

Mededelingsverbod

‘De reden voor het opzeggen van een bestaande relatie kan variëren. De opzeg gebeurt in principe zonder hiervoor een motivatie te geven. Wij mogen daar zelfs geen motivatie voor geven. Er bestaat wetgeving rond witwaspraktijken en het financieren van terrorisme. Indien wij gegevens hebben overgemaakt aan de Cel voor Financiële Inlichtingen (CFI), mogen wij daarover niet communiceren. Niet met de betrokkenen en ook niet met de pers. Ik verwijs daarvoor naar Art. 55. van desbetreffende wet. Wij mogen dus niet zeggen waarom we een relatie opzeggen, anders zou de betrokkene kunnen weten of er al dan niet een onderzoek loopt.’

Dat is wel een heel brede interpretatie van vernoemd artikel. Dat handelt enkel over een mededelingsverbod indien er informatie werd verstrekt aan het CFI. Er staat niets in over een algemeen mededelingsverbod voor de reden van opzeg. In elk geval blijkt uit de antwoorden van BNP Paribas Fortis dat ze met de zaak verveeld zitten. Ondanks het niet bestaan van een officiële policy zoals bij de andere grootbanken hanteren ze blijkbaar toch dezelfde praktijk.

Rond de pot draaien: tweede ronde

Ten slotte vroegen we het kabinet van minister van Financiën Vincent Van Peteghem (CD&V) om een reactie. Ook daar zit men blijkbaar met de zaak verveeld. Eerst probeert woordvoerder Miet Deckers ons af te wimpelen door ons door te verwijzen naar de federale ombudsman of Febelfin. Na enig aandringen krijgen we toch een reactie.

‘Kredietweigering zonder meer niet zou mogen. De banken zijn verplicht mee te delen waarom ze krediet weigeren.’

Het gaat niet enkel om kredietweigering zonder motivatie. De motivatie wordt overigens wel degelijk gegeven. Het gaat om het volledig opzeggen van de dienstverlening.

‘Wat dat betreft verwijst de minister naar de basisbankdienst. Om te verzekeren dat iedereen minstens één zichtrekening kan hebben, bepaalt de basisbankdienst dat iedere consument die legaal in een Europese lidstaat verblijft recht heeft op deze dienst.’

Er wordt dus behoorlijk wat rond de pot gedraaid in dit dossier. Logisch, CD&V telt heel wat jagers tussen haar notabelen. Logisch, want eigenlijk worden hier weer basisrechten geschonden, namelijk het recht op ondernemen. We zijn in dit land een mooi parcours aan het afleggen wat die basisrechten betreft.

Weer een basisrecht geschonden

Vergis u niet. Dit gaat wel degelijk om een aanval op onze basisrechten. De banken beginnen nu bij een groep waarvan ze vermoeden dat er weinig sympathie voor bestaat. Daniël Cornet haalde in La Capitale al aan dat zijn beroep wordt gediaboliseerd. Wanneer je de policy van de banken leest zie je dat eigenlijk iedereen die betrokken is bij het verhandelen van een wapen aan een particulier eruit moet. Dat geldt dus ook voor sportschutters en jagers die op een legale manier een wapen verkopen aan een collega. Het opzeggen van de financiële dienstverlening maakt in de huidige maatschappij het leven onmogelijk. Die macht overlaten aan de banken is bijzonder gevaarlijk.

De opzegcultuur richt zich eerst op het laaghangende fruit. Verschillende bronnen bevestigden ons dat de volgende op de lijst de handelaars in tweedehandsvoertuigen zijn. Het wordt hoog tijd om hierover een debat te voeren in het parlement.

Nico Demeyere

Willekeur in opzegcultuur bij banken