In aanwezigheid van een driehonderdtal journalisten kruisten de lijsttrekkers van vijf grote politieke formaties – christendemocraten, socialisten, liberalen, Groenen en socialisten – gisteren de degens in het Europese halfrond in Brussel. Dat even langverwachte als plat geformatteerde Eurovision-debat maakte alvast één ding heel duidelijk: Ursula Von der Leyen weigert een eventuele samenwerking met Giorgia Meloni uit te sluiten.

Er stonden gisteren flink wat actuele thema’s op de agenda, maar het was toch vooral uitkijken naar de positionering van Von der Leyen. Haar EVP zal op 9 juni haast zeker opnieuw als grootste fractie in het Europees Parlement uit de bus komen, en zelf werd ze enkele maanden geleden al op het schild gehesen als kandidaat-commissievoorzitter van de EVP. De kans is nochtans groot dat ze daarvoor niet langer zal kunnen terugvallen op een klassieke meerderheid met liberalen en socialisten. En dus moet ze op zoek naar extra steun.

In die zin was de afwezigheid van zowel de centrumrechtse ECR-fractie (met onder meer N-VA) als het radicaal-rechtse ID (met onder meer Vlaams Belang) gisteren bijzonder jammer. Beide fracties wordt flink wat winst voorspeld, en vooral ECR werd de voorbije maanden door de meer rechtse strekking binnen EVP al uitgebreid het hof gemaakt. Noch ECR noch ID waren gisteren uitgenodigd omdat ze – in tegenstelling tot de andere aanwezige partijen – géén kandidaat-commissievoorzitter naar voor schuiven. En dus hadden ze ook niets te zoeken op een debat tussen de zogenaamde spitzenkandidaten, vond organisator EBU (European Broadcasting Union). Een beslissing waarbij je flink wat vragen kan stellen. In praktijk is het systeem met de Spitzenkandidaten immers virtueel dood en valt die keuze dus behoorlijk arbitrair te noemen.

Drie criteria voor samenwerking

Dat Von der Leyen het niet onder de markt zal krijgen na de verkiezingen, werd al meteen duidelijk toen de socialistische spitzenkandidaat Nicolas Schmit de vraag kreeg of zijn fractie nog met haar zou samenwerken wanneer ze toenadering zoekt tot ECR. ‘Ik wil met alle democratische partijen samenwerken, maar ID en ECR zijn dat voor mij niet.’ Waarom dan precies niet, wilde de moderator weten. ‘Omdat ze een heel andere visie hebben op Europa’, klonk het enigszins raadselachtig.

Von der Leyen reageerde opvallend scherp en nuchter. ‘Wanneer ik samenwerk met andere parlementsleden dan hanteer ik daarvoor drie belangrijke criteria. Ze moeten de Europese rechtsstaat onderschrijven, ze moeten pro-EU zijn en ze moeten anti-Poetin zijn. Wat mij betreft voldoet Giorgia Meloni aan die drie criteria. Ook wanneer de andere fracties waarmee ik de voorbije legislatuur samenwerkte dat niet zien zitten, zal ik een eventuele samenwerking met andere parlementsleden enkel aan die criteria toetsen. Op basis daarvan zal ik dan een eventuele meerderheid zoeken.”

Deugpronken

Ook de Italiaanse Renew-spitzenkandidaat Sandro Gozi kwam – heel voorspelbaar – even in het oog van de storm terecht. Hij kreeg vanuit linkse hoek de vraag voorgelegd of de Nederlandse VVD deel kon blijven uitmaken van de liberale fractie, nu die partij samen met Geert Wilders in een regering wil stappen. ‘Voorlopig is er nog altijd geen regering in Nederland, en we zullen dat probleem dan ook bekijken op 10 juni’, reageerde hij. ‘Bovendien is dit geen beslissing die ik moet nemen, dat zal onze fractievoorzitter beslissen.’

Moraal van het hele verhaal: een debat wordt pas een echt debat wanneer álle politieke strekkingen mee aan tafel zitten. Dat was gisteren niet het geval, en dus ontaardde het gebeuren al te vaak in een rondje deugpronken en schieten op een gemeenschappelijke – maar helaas afwezige – vijand.

Nicolas Schmit

Von der Leyen weigert Meloni te lossen