De inmiddels 17-jarige Nikita Zolotorjov (in de vertaalde Wit-Russische versie Mikita Zalatarou) is berecht voor een nieuwe ‘zaak’. Eerder werd hij al tot vijf jaar veroordeeld voor een denkbeeldig incident tijdens de protesten in augustus 2020. Midden juli deed de rechtbank in Gomel uitspraak over ‘vermeende bedreiging van bewakingspersoneel’. Nikita zou hebben geweigerd aanwijzingen op te volgen om een ruimte te verlaten. Daarop sleepten twee bewakers hem met geweld weg. Hierop zou de tiener de penitentiaire medewerkers hebben beledigd. Ook zou hij met wraak hebben gedreigd. De rechter achtte schuld bewezen en veroordeelde Nikita tot nog eens anderhalf jaar hechtenis. Omdat een bepaalde tijd die hij heeft uitgezeten dubbel werd geteld, heeft de jonge Wit-Rus momenteel nog vier jaar en vier maanden in een strafkolonie voor de boeg.

‘Geen geweten, geen moraal’

Nikita’s vader Michail vertelde na de rechtszitting: ‘De kleine hield zich dapper. Daar was ik blij om. Hij vroeg om niet in hoger beroep te gaan. Hij wil zo spoedig mogelijk de zon en de lucht weer kunnen zien.’ Naast de gevangenisstraf moet Nikita nog een geldboete van 1000 roebel (ongeveer 330 euro) aan de ‘slachtoffers’ betalen. Vader Michail: ‘Waarschijnlijk wil er nog iemand op vakantie. Geen geweten, geen moraal. Mijn zoon is bleek en vermagerd. Hij is murw gemaakt door de voortdurende pesterijen van de bewakers, maar hij is een echte man. Hij danst niet naar de pijpen van het regime. Hij is klaar voor de tocht naar de strafkolonie. Lang leve Wit-Rusland!’

Het is maar één voorbeeld van hoe meedogenloos Loekasjenko’s autocratische regime afrekent met tegenstanders die weigeren samen te werken met politie en justitie. Dat het regime daarbij een leven ruïneert, deert waarlijk niemand. Wat zijn de kansen van iemand als Nikita Zolotorjov, vooropgesteld dat hij op 21-jarige leeftijd vrijkomt? Een niet afgemaakte middelbare school, een strafblad en meer dan vijf jaar gevangeniservaring. Enkel en alleen omdat de autoriteiten hem zonder geldige juridische reden hebben veroordeeld. Omdat ze een zondebok nodig hadden. Om genadeloos af te kunnen rekenen met de spontane volksprotesten die op 9 augustus 2020 begonnen na de zesde overwinning ‘met overweldigende meerderheid’ van Loekasjenko op rij.

De ene tiener is de andere niet

Loekasjenko doorstaat de massale demonstraties, de stakingen en de halfhartige sancties door de VS en de Europese Unie uitstekend dankzij gulle leningen uit de Russische staatskas. Dat blijkt uit de lotgevallen van een leeftijdgenoot van Nikita, de eveneens in 2004 geboren Nikolaj Loekasjenko, de buiten het huwelijksbed geboren zoon van. Op 23 augustus 2020 verscheen hij nog samen met zijn vader in camouflagepak — machinegeweer in de handen — in het Onafhankelijkheidspaleis in Minsk. Op een video van de televisiezender Belta is te zien hoe hij daarna met zijn vader in een helikopter over het ‘Prospekt Pobeditelej’ (Laan der Overwinnaars) vliegt, waar net een demonstratie uiteen is gejaagd. Vader Loekasjenko richt zich daarbij tot zoonlief en lacht: ‘Ze zijn als ratten gevlucht, omdat ze wisten dat jij mee zou komen!’

In september vorig jaar werd de grond, zelfs met machinegeweer in de hand, te heet onder de voeten van de jongste telg van de familie. Nikolaj zou in Moskou naar school gaan. De Russische krant Komsolskaja Pravda was in haar nopjes: ‘Kolja (koosnaam voor Nikolaj, nvda) kent Vladimir Poetin, Michelle en Barack Obama, maar ook de pauzen Benedictus XVI en Franciscus persoonlijk. Bijzondere aandacht verdient het feit dat de “Wit-Russische kroonprins”, zoals sommige media hem noemen, uitstekende manieren heeft. Hij is bescheiden, goed opgevoed en leert vreemde talen. Ook kan hij uitstekend pianospelen (tijdens een van de topontmoetingen speelde hij zo fabuleus, dat zijn vader tot tranen geroerd was).’

Een medewerker van het lyceum in Minsk waar Nikolaj zijn opleiding zou voortzetten, verklaarde volgens dezelfde Russische krant dat de ‘kroonprins’ van de voormalige Sovjetrepubliek zich had teruggetrokken. ‘Na de gebeurtenissen in augustus, heeft de staf van Loekasjenko de situatie beoordeeld en besloten dat het er voor Kolja niet comfortabel zou zijn. Enkele medewerkers van het lyceum veroordeelden immers het politieoptreden. Kennelijk is toen besloten dat de slechte verhouding van de leraren tegenover de vader ook de relatie tot de zoon negatief zou kunnen beïnvloeden. Om die reden trok Kolja zich terug en besloot hij in Moskou naar school te gaan.’

De ‘schone prins’ moet geduld hebben

Een tijdlang verdween de jongste zoon van de Wit-Russische dictator inderdaad van het toneel. Sinds de autoriteiten gedurende de afgelopen maand ook de laatste activisten die zich nog op vrije voeten bevonden, achter slot en grendel wisten te krijgen, besloot Loekasjenko’s staf kennelijk dat het gedaan was met verstoppertje spelen. Kolja kan zich zonder angst opnieuw in het openbaar vertonen. Zonder angst voor vreedzame volksprotesten voor eerlijke verkiezingen. Zelfs zonder helikopter en machinegeweer.

Volgens het boulevardtijdschrift spletnik.ru bezocht hij op 15 juli samen met zijn vader de ‘Slavjanski bazar’ (de Slavische jaarmarkt, een festival met volksmuziek, nvda) in Vitebsk, in het noordoosten van Wit-Rusland. Het tijdschrift wijdde speciaal enkele alinea’s aan Nikolaj Loekasjenko: ‘Zijn vrouwelijke fans waren dolenthousiast toen ze “hun schone prins” bij de opening op het grote scherm zagen. Hij kreeg vooral complimenten over zijn enorme statuur en mannelijk voorkomen.’

De Wit-Russische kieswet schrijft op het moment voor dat een presidentskandidaat minstens 35 jaar oud moet zijn. Dat zou betekenen dat Kolja pas over 18 jaar aan bod zal komen, als zijn vader 84 is. Zelfs voor de op wodka en ijshockey terende Sportsfreund Loekasjenko wellicht net iets te veel. Misschien dat naast de recent aangenomen wetswijziging die bepaalt dat iedereen die meer dan tweemaal deelneemt aan ‘illegale demonstraties’ tot 3 jaar gevangenisstraf kan krijgen, een tijdige aanpassing van de kieswet nog uitkomst kan bieden?

Lees ook Ardy Belds boek Een land om te leven: honderd dagen protest in Wit-Rusland. Uiteraard verkrijgbaar in de online boekhandel van Doorbraak.

Nikolaj Loeksjenko

Jong zijn in Loekasjenko’s Wit-Rusland