Op het dieptepunt van de komkommertijd heeft men pas een goed zicht op de manier waarop het nieuws ontstaat, iets wat ik in mijn boek ‘Na het journaal volgt het nieuws’ uiteenzet: als een blaas die zich vanzelf vult met ‘items’. Is de politiek met vakantie, zijn er geen wereldschokkende gebeurtenissen te melden, geen aanslag of een tweet van Trump, dan zakt men gewoon een niveau lager tot de blaas vol is. Nooit zal een nieuwslezer melden dat er gewoon geen nieuws is en vragen om weg te zappen, of zal een krant een dag overslaan. Desnoods is de geboorte van een vlieg met zeven poten wereldnieuws, of wordt een truckshow in Bekkevoort op het VRT-journaal gepromoveerd tot feit van de dag.

Het gegeven dat de pers de politiek nodig heeft om haar kolommen überhaupt gevuld te krijgen, wijst verder op een merkwaardige symbiose: de Wetstraat is er eigenlijk voor de media, en omgekeerd, ze leven van elkaar. De burger staat erbij en kijkt ernaar, wordt verzocht de show ernstig te nemen en dus het nieuws te consumeren, zo regelmatig mogelijk, dagelijks om zeven uur, als een te nemen pil tegen de onwetendheid en de verzuring. Ook die piste exploreer ik in mijn boek: het nieuws als ritueel, medicatie, sacrament. In een laatste fase, als de telexen werkelijk zijn stilgevallen, creëren de media desnoods zelf het nieuws, – en daarover gaat deze column.

Kleutertaal

Op zaterdag 27 juli heeft het dagblad De Morgen een komkommerstunt uitgehaald door schrijver Dimitri Verhulst een stuk te dicteren waarin hij fulmineert tegen de Israëlische bezettingspolitiek, het zionisme en de Joodse lobby. Grappig genoeg bevindt ook deze reclame-actie -want dat is het natuurlijk- zich achter een betaalmuur, waardoor het merendeel van de commentaren rond dit stukje van mensen komen die het niet gelezen hebben.

Om te beginnen is de column intellectueel van een ondraaglijke lichtheid, en ik heb het dan niet eens over de kern van de zaak maar over de stijl en de argumenten die door anderen al duizend keer veel beter zijn verwoord. Met name haalt Verhulst nog eens de theorie van de Holocaustindustrie boven, een term die door de Joodse politicoloog Norman Finkelstein werd bedacht, verwijzend naar de manier waarop de Joodse lobby’s én de staat Israël de Holocaust misbruiken om aan P.R. te doen en vanuit de eeuwige slachtofferrol een agenda door te drukken.

Maar Verhulst behandelt het thema op een niveau waar ik een middelbare scholier hooguit een zes voor zou geven. Over ‘Gods dotjes’ die ‘hun privileges horen te hebben’, over de neus die hij hen (niet) schonk, over ‘de calimero-houding om lekker zelf te blijven onderdrukken’. Ergo de titel: ‘Er is geen beloofde land. Er is gestolen land’. Sorry, dat is kleutertaal om een van de ingewikkeldste knopen op wereldpolitiek vlak te omschrijven.

Pavlov-reflex

VRT

De Vismooil’n op het Aalsters carnaval, 2019

De stunt heeft alleszins zijn effect niet gemist, en dat is het hilarisch vervolg van Verhulsts amateuristische analyse: al wat zich Joods noemde trapte erin, schreeuwde moord en brand over dit flagrant geval van ‘antisemitisme’, en dagenlang werd er in alle media pro en contra gefulmineerd, in de eerste plaats natuurlijk op het forum en de opiniebladzijden van de krant zelf. Een zekere Hans Knoop, Nederlands journalist en woordvoerder van het Forum der Joodse Organisaties, maakt meteen het voornemen kenbaar om Verhulst voor de rechter te slepen. Bij De Morgen kunnen ze hun plezier niet op voor zoveel gratis publiciteit, mede met dank aan de Joodse organisaties. De anders onvermijdelijke Michaël Freilich nog niet gehoord in deze, die is vast met vakantie.

Al twee weken is Vlaanderen dus in de ban van dit opgeklopte non-event. Op de VRT-webstek hield ene Noam Nir een requisitoor, om ‘de gemene, walgelijke manier’ aan te klagen waarop Dimitri Verhulst zich te buiten ging aan racisme, waardoor de Joden in België ‘waakzaam, onwillig en angstig’ worden. Meteen kwam ook het Aalsters carnaval weer ter sprake en die ene praalwagen met Joodse haakneuzen. Tot en met de reductio ad Hitlerum en de Holocaust.

Waarbij ik dan bedenk: leren ze het echt nooit of doen ze erom? Elk cliché over Joodse kleinzerigheid en het gebrek aan relativeringsvermogen wordt op die manier bevestigd. Het lijkt wel een Pavlov-reflex, dat opveren telkens als iemand een kritische bedenking over Israël of het Jodendom maakt. Het Forum van Joodse Organisaties lijkt in het leven geroepen om op dit soort non-events te springen en er een ‘zaak’ van te maken, waardoor iedereen zich weer herinnert dat er een ‘jodenprobleem’ is. Deze zelfvoedende spiraal moet echt stoppen, en ik kijk uit naar het boek van Ludo Abicht hierover dat voor september is aangekondigd. Hopelijk een meer serene en relativerende kijk op het antisemitisme dat zich zogezegd onder elke steen schuil houdt.

Dus samengevat: 1) kranten moeten gewoon dunner worden als er geen nieuws is 2) Joden moeten stoppen met zich voortdurend beledigd te voelen en 3) Dimitri Verhulst zou zich beter beperken tot dat ene waar hij goed in is: verhalen schrijven.

Gelukkig valt de komkommertijd ook samen met de pruimentijd, en als die twee samen zijn heb je eigenlijk geen behoefte aan een krant, noch aan televisie en misschien zelfs niet aan een roman van Verhulst. Geniet nog van deze (tussen)tijd.

‘Na het journaal volgt het nieuws’, het boek en de lezing: voor meer info klik hier.

Noam Nir

Geslaagde komkommer-actie bij De Morgen