Zopas publiceerden de ouders van de vorig jaar vermoorde Julie Van Espen een open brief, waarin ze een hele waslijst fouten beschrijven die het mogelijk maakten dat de dader op vrije voeten liep in afwachting van zijn proces wegens verkrachting, ondanks het gevaar voor recidive. ‘Samengevat kunnen wij als familie alleen maar vaststellen dat er in dit dossier veel grove fouten zijn begaan waarbij bovendien heel wat magistraten nalatig zijn geweest!’ Zo klinkt het.

Ook het rapport dat de Hoge Raad voor Justitie (HRJ) eind december publiceerde over de kwestie, wordt omschreven als wollig en ‘met de fluwelen handschoen’ geschreven. Met als verpletterend besluit: ‘Julie zou nog leven als Justitie normaal had gewerkt’.

Dat is klare taal vanwege mensen die een onbeschrijflijk verlies hebben geleden en verklaringen zoeken. De open brief is in eerste instantie naar de partijvoorzitters gericht, in afwachting dat er toch een federale regering het daglicht ziet, met de hoop op een echte justitiehervorming. Maar wie niet genoemd wordt, niet één maal, is de politiek verantwoordelijke voor deze tragedie, toenmalige minister van justitie Koen Geens.

De omzendbrief

VRT

Verantwoordelijk, hoezo? Een minister mag zich toch niet inlaten met gerechtelijke uitspraken, die worden toch autonoom genomen? Ja, dat riep Geens ook in alle toonaarden nadat Steve Bakelmans werd gevat, de man die daar niet hoorde te zijn. Dat was een paar weken voor de verkiezingen, begrijpelijk dat er overuren werden gedraaid op het campagne-hoofdkwartier van Koen Geens. Sorry mensen, scheiding der machten!

Tja, waarom hebben wij dan eigenlijk een minister van justitie? Om ervoor te zorgen dat de gerechtshoven van voldoende toiletpapier zijn voorzien? Zelfs dat blijkt een heikel punt: de kopieerapparaten stammen uit de tijd dat de dieren nog spraken, van digitalisering mag helemaal gezwegen worden. De gevangenissen en gerechtshoven staan op instorten, er is een schrijnend personeelstekort op alle niveaus. Bij wijze van understatement gezegd: justitie is structureel ondergefinancierd.

De gevangenissen zijn overbevolkt en in slechte staat. Daarvoor bedacht minister van justitie Koen Geens een creatieve oplossing: via een omzendbrief werd beslist dat criminelen al na één derde van hun straf op vrije voeten komen. En dat werd verpleegster Christine Lenaerts (april 2018) fataal: slachtoffer van roofmoord door twee zware jongens op penitentiair verlof.

Ook het idee om gevangenisstraffen steeds meer te vervangen door elektronisch toezicht komt uit de koker van Geens. De moordenaar van politieagente Kitty Van Nieuwenhuize, Nourredine Cheikhni, kreeg 30 jaar cel maar werd vorig jaar na 10 jaar cel vervroegd vrijgelaten met een elektronische enkelband. En zelfs die moet hij nu niet meer dragen. Een nuttige besparing. De enkelband is geen gunst meer voor gedetineerden met een onberispelijk dossier, maar een simpele besparingsmaatregel. De gevolgen zijn bekend.

Belgistan

VRT

Het Brusselse justitiepaleis, een permanent gestutte ruïne: één van de symbolen van het Belgisch verval

Het witte-handen-discours van Koen Geens blijkt een vast patroon te volgen. Zie de terreuraanslag in Luik, 29 mei 2018, uitgevoerd door een moslimfundamentalist, veroordeeld voor drugshandel, gewapende overvallen en diefstal, die nog tot 2020 in de gevangenis hoorde te zitten. Of het dossier van Bilal ‘Moreno’ Aazzouti, een veroordeelde tienerpooier die met een enkelband rondliep, zijn voorwaarden schond, en toch niet terug achter de tralies ging.

Telkens verwees Geens naar de autonome rechtsmacht, maar vergeet er bij te vertellen dat hij de straffeloosheid organiseert door effectieve hechtenis zoveel mogelijk te beperken, bij wijze van besparing. Daarom vind ik het onbegrijpelijk dat de ouders van Julie alleen de magistratuur viseren en niet de bewindvoerder.

Nu ja, ik begrijp het ergens wel: de politieke correctheid vereist dat gewone burgers, ook als ze zwaar te lijden hebben gehad onder het malgoverno, zich niet al te kritisch uitlaten over politieke verantwoordelijkheid, anders heet het verzuring. Mogelijk zit de schrik erin dat verontruste, bij naam genoemde politici zich tegen hen zouden keren en er nog meer in de doofpot zou belanden.

Laten we eerlijk zijn: Koen Geens is niet alleen een supertsjeef, maar ook een gehaaide zakenadvocaat wiens kantoor onder andere het ACW als klant had in de Arco-affaire. Zijn macht is helemaal gesteund op het behoud van de Belgische instituties, niet verwonderlijk dat het Hof hem als ultiem wit konijn probeert uit te spelen. De manier hoe hij telkens wegkwam in hoger vernoemde dossiers, geven blijk van veel retorisch talent maar even weinig moreel besef.

De ouders van Julie wenden zich tot koning Filip, als vorst die recht moet doen zegevieren. Dat kan ik vanuit hun situatie begrijpen, maar het is naïef en doet ook hun signaal aan kracht verliezen. Het herinnert aan de witte ballonnen en Paul Marchal, vader van An, die de hulp van Albert I inriep en zelfs een Belgicistische partij oprichtte ( Partij voor een Nieuwe Politiek in België/PNPb) om met een patriottistisch elan de Augiasstal uit te kuisen. Dat is een doodlopend verhaal gebleken, het Hof en het Belgisch establishment zijn alleen in hun eigen voortbestaan geïnteresseerd.

De eeuwige glimlach van Koen Geens is een façade en oogt als het vervallen Brusselse Poelaertpaleis. Een land met een gerecht dat niet werkt, tekent zijn eigen doodsvonnis. Samen met absurditeiten als de dwangsommen die de spaarboekjes van IS-kinderen moeten spijzen, zullen trieste verhalen als dat van Julie nog sneller een totale breuk tussen regime en burger teweeg brengen dan eender welke politieke beweging. Zie ook de gele hesjes. Maar op het einde gaat het natuurlijk wel over politiek, en het streven om de samenleving op een deftige manier georganiseerd te krijgen. Misschien toch dat idee van de Vlaamse republiek eens terug boven halen, in plaats van steeds maar weer die oude staat te vertimmeren?