In 1997 verwachtte niemand dat de nieuwe held van de Britse politiek zou uitgroeien tot de oude demoon van zijn partij. Hij werd toen nog spottend ‘Bambi’ genoemd door de pers en door zijn tegenstanders. Maar telkens de inmiddels 63-jarige oud-premier Tony Blair vandaag de krantenkoppen haalt, kleuren de wangen van de Labourleden dieprood.

Labour heeft het op zich nog altijd niet gemakkelijk sinds de verkiezingsnederlaag van mei 2015. Het eurogekibbel van de regerende Conservatieven levert hen vooralsnog niet veel op. In de peilingen lukt het de sociaaldemocraten niet om de leiding over te pakken.

Meer nog, de lokale verkiezingen die op 5 mei worden gehouden dreigen een fiasco te worden. De recentste voorspellingen vrezen de grootste nederlaag voor een oppositiepartij in meer dan dertig jaar. Alweer liggen de bloedhonden op de loer hunkerend naar het vel van de partijvoorzitter, Jeremy Corbyn. Niemand twijfelt aan de oprechtheid van de consequente man, maar weinigen zien in hem een regeringsleider van het Verenigd Koninkrijk. Daarvoor is hij té anders, té grijs.

En dan is er nog ‘uncle Tony’. Blair zou gezien zijn succesvolle politieke carrière een surplus moeten betekenen voor zijn partij. Maar Blair is de meest gehate oud-premier sinds Margaret Thatcher. De ‘Iron Lady’ kon dan nog terugvallen op een harde kern van aanhangers en haar partij heeft haar nooit helemaal afgezworen. Regelmatig werd ze op partijcongressen nog op het schild geheven en er gelauwerd als ‘de grootste Britse premier sinds Churchill’.

Tony wordt echter geweerd van de bijeenkomsten van zijn partij. Zelfs de strekking die ‘Blairite’ genoemd wordt – zeg maar de rechtervleugel – onder de Labouraanhangers heeft liever niet dat hij te veel in de buurt loopt. Blairs politiek rond de Irakoorlog, waar hij trouw naast George W. Bush stond en hem de bijnamen ‘US poodle’ en ‘Bliar’ bezorgde, en zijn sociaaleconomische beleid, waar Thatchers schaduw over hing, worden hem door links Brittannië zwaar aangerekend. Bovendien blijkt ‘ome Tony’ zich de laatste jaren nogal onledig te houden met louche zaken.

Goedbetaalde speeches

Toen Blair Downing Street 10 in 2007 overliet aan Gordon Brown, richtte ‘Bambi’ een bedrijf op onder de naam Tony Blair Associates. Het bedrijf vormt een paraplu voor verschillende commerciële bedrijfjes die Blair van een vast inkomen moeten voorzien. De doelstelling ervan was overheden adviseren en ondersteunen in het nemen van moeilijke beslissingen rond innovatie, bestuur en beleidsimplementatie. Blair reist de wereld rond om goedbetaalde speeches te geven (men schat minsten 700 000 euro per toespraak).

Meteen nadat hij zijn ontslag indiende bij Hare Majesteit in Buckingham Palace werd bekend gemaakt dat Blair zou fungeren als speciale gezant voor het Midden-Oostenkwartet. Dat bestaat uit de Verenigde Staten, de Verenigde Naties, Rusland en de Europese Unie en heeft als doelstelling om te bemiddelen in het conflict tussen Israël en Palestina. Deze onbezoldigde functies zorgde ervoor dat hij enigszins nuttig kon blijven voor zijn internationale contacten, die hem daar goed voor vergoeden.

Tony Blair lijkt ook niet vies van dictators. President Paul Kagame van Rwanda is het eerste staatshoofd dat gebruikt maakte van zijn diensten. De overleden dictator van Libië, Moammar Khadaffi, ontmoette Blair minstens zes keer na 2007 en liet hem enkele malen overvliegen met zijn privéjet. Al-Sisi van Egypte, de Congolese Kabila en zelfs de militaire dictatuur van Myanmar betalen voor en rekenen op de diensten van Tony Blair.

Schimmige deals met dictators

Dit weekend lekte uit dat de Tony Blair Associates ook miljoenen verdiende door de Kazachse dictator Nursultan Nazarbajev bij te staan, en dat al meer dan zes jaar. Verbazingwekkend is het nieuws niet. Vorig jaar in maart verscheen het ontluisterende boek ‘Blair Inc.: The Man Behind the Mask’ van Francis Beckett. Daarin werd van naadje tot draadje het financiële gewin van Blair uit de doeken gedaan. Ook de relatie met de Kazachse dictator komt aan bod in het boek. De pas gelekte documenten bevestigen het nieuws alleen maar.

Nazarbajev kwam in 1991 na de implosie van de Sovjet-Unie aan de macht en regeert het relatief welvarende land met ijzeren hand. In 2000 poseerde de president voor de Britse pers met de baby van de Blairs in de armen. Nazarbajev bouwde een goede verstandhouding op met de eerste-minister. De nu uitgelekte documenten veroorzaken nog extra ophef, omdat blijkt dat het kluwen van bedrijfjes onder Tony Blair Associates ervoor zorgt dat men niet exact kan nagaan hoeveel miljoen Blair ontving van de dictator. Een document uit 2014, met de gevleugelde titel ‘ Supporting Kazakhstan’s Journey: Continuing the cooperation between Kazakhstan and Tony Blair Associates’, toont alvast aan dat de arme belastingbetaler in Kazachstan instond voor een auto en een chauffeur, vertalers en tolken om het bedrijf te ondersteunen.

Ook draaide de gewone man en vrouw op voor de kostprijs van de bezoeken van Blair aan het land. De bescherming van de oud-premier werd dan weer door Brits belastingsgeld betaald. Tony Blair hielp de autocraat Nazarbayev onder meer door advies te bieden over hoe hij moest communiceren nadat zijn troepen het vuur openden tegen ongewapende betogende mijnwerkers in 2011. Een woordvoerder van Tony Blair Associates verdedigt het bedrijf en wijst erop dat het steeds gevraagd heeft naar opheldering van dit ‘onfortuinlijke’ treffen. Tony’s fortuin vaart er echter wel bij, ongeveer 10 à 12 miljoen euro per jaar.

De roepnaam ‘Bambi’ is intussen een geluid uit een ver verleden. Onder druk nam Tony Blair in mei 2015 ontslag als speciaal gezant voor het Midden-Oostenkwartet, dat leed immers imagoschade door toedoen van de man. Het hoeft dan ook niet te verwonderen dat Labour vandaag Blair liever vergeet. De betrokkenheid van David Cameron in de Panama Papers verbleekt immers bij de ‘dodgy deals’ van ‘Teflon Tony’.

Dit artikel verscheen eerder bij Knack.be.

Foto: (c) Reporters

Nursultan Nazarbajev

De comeback van Tony Blair

Kazachstan kreeg al voorproefje van Russische invasie

Waarom oud-premier Tony Blair geweerd wordt van de bijeenkomsten van zijn partij