Het goede nieuws: er is een politiek akkoord over de invulling van de nieuwe Europese Commissie, die in principe op 1 december uit de startblokken kan schieten. Het slechte nieuws: het politieke gesjacher daarover versterkt opnieuw de perceptie van de Europese Unie als een toonbeeld van politieke koehandel.

Na dagenlang onderhandelen liet zowel de socialistische fractie als de christendemocratische fractie in het Europees Parlement woensdagavond haar reserves varen bij de kandidaat-Eurocommissarissen uit het andere kamp. Voor de socialistische fracties was de benoeming van Raffaele Fitto – lid van de partij van Giorgia Meloni en door de linkse fracties steevast weggezet als ‘extreemrechts’ – onaanvaardbaar. Een topjob voor hem in de nieuwe Commissie zou volgens hen het einde betekenen van het zelf uitgeroepen cordon sanitaire.

Ook de Hongaarse Eurocommissaris Olivér Várhelyi, die deel uitmaakt van de Eurokritische partij van Viktor Orbán, was de linkse partijen een doorn in het oog. De EVP, de grootste partij in het Europees Parlement, stelde daarop haar veto tegen de Spaanse socialiste Teresa Ribera als Eurocommissaris voor de groene transitie. Zij zou volgens de Spaanse EVP-leden immers niet vrijuit gaan in de dramatische watersnood die de regio Valencia enkele weken geleden trof.

Bittere verwijten

Wat min of meer in de sterren geschreven stond, is nu ook gebeurd: na een week vol dramatiek en bittere verwijten over en weer begraven de twee grootste fracties in het Europees Parlement nu de strijdbijl. Toch overheerst de indruk dat vooral de linkse fracties veel water bij de wijn hebben moeten doen, en dat de EVP finaal het laken naar zich toe heeft
kunnen trekken.

De socialistische fractie en het liberale Renew zwaaiden woensdag wel met een verklaring waarin de EVP belooft de volgende vijf jaar opnieuw constructief met hen te zullen samenwerken, maar in de wandelgangen valt te horen dat dit blaadje papier in praktijk weinig te betekenen heeft. Het lijdt immers geen twijfel dat, zeker met de Italiaan Fitto mee in de cockpit van de Commissie als een van de zes vicevoorzitters, de EVP de volgende jaren niet zal nalaten om af en toe ook naar rechts te kijken en waar nodig coalities te vormen met de ECR van Fitto.

Het zou dan ook de eerste keer in 25 jaar zijn dat het Europees Parlement de kandidatuur van alle nieuwe Eurocommissarissen aanvaardt

De grote winnaar van het akkoord rond de samenstelling van de nieuwe Europese Commissie lijkt voorlopig dan ook de EVP. De christendemocraten leveren maar liefst 14 van de 27 Eurocommissarissen, onder wie dus ook voorzitter van de Europese Commissie Von der Leyen zelf.

Rechtse hoek

Als het volledige Europees Parlement volgende week ook het vertrouwen geeft aan alle Eurocommissarissen, dan kan de nieuwe Commissie zoals voorzien op 1 december van start gaan. Het zou dan ook de eerste keer in 25 jaar zijn dat het Europees Parlement de kandidatuur van alle nieuwe Eurocommissarissen aanvaardt. Dat is op zich al behoorlijk opmerkelijk, maar de voorbije weken is ook duidelijk geworden dat de wind in Europa wel degelijk almaar meer vanuit rechtse hoek waait.

Na de Europese verkiezingen, waarbij radicaal-rechtse partijen forse winst boekten in tal van lidstaten, leek de impact daarvan op het beleid aanvankelijk nog beperkt te blijven. Dat was evenwel buiten het opportunisme van de EVP en het politieke intellect van Giorgia Meloni gerekend.

Groen hangt in de touwen, en de christendemocraten liggen comfortabeler dan ooit in het midden van het bed. Met de steun van de Italiaanse premier – die met Raffaele Fitto nu ook een partijgenoot op een sleutelpositie in de Europese Commissie zitten heeft – kan de EVP de komende jaren ook vlot akkoorden afsluiten op rechts.

Meloni lijkt intussen almaar beter in haar opzet te slagen om in Europa mainstream te worden, tot grote ontzetting van de socialistische en de groene fracties. En de liberalen van Renew? Die schuiven graag opnieuw mee aan de dis, blij dat ze als vijfde grootste fractie in het Europees Parlement toch nog twee vicevoorzitterschappen in de Commissie uit de brand konden slepen.

Olivér Várhelyi

Nieuwe Europese Commissie: wind komt van rechts