Normaal gezien zou de uit sociaaldemocraten, groenen en liberalen bestaande regering van Olaf Scholz de drie laatste atoomcentrales, Isar 2, Emsland en Neckarwestheim 2, tegen ten laatste 31 december 2022 van het net nemen. De ‘Energiewende’ zet immers in op hernieuwbare energie uit zon en wind. Maar de veranderde geopolitieke situatie gooit roet in het overwegend groene eten.

De oorlog van Rusland tegen Oekraïne heeft de politiek en de publieke opinie er bewust van gemaakt hoezeer Europa, en in het bijzonder Duitsland, afhankelijk zijn van het Russische gas. En zo steekt het debat over kernenergie weer de kop op bij onze oosterburen.

Energieverzorging

Twintig Duitse professoren – zonder uitzondering gerenommeerde energie-experts – verlangen nu de ‘Ausstieg vom Atomausstieg’, het uitstappen uit de kernuitstap. Onlangs vond er in Stuttgart een conferentie over ’20 Jahre Energiewende’ plaats. De deelnemers bekritiseerden die Energiewende – de Duitse manier om de energieverzorging van een hele maatschappij aan te pakken – als duur, technologisch onuitgewerkt en getekend door ideologie.

De krant Die Welt schuwt in haar berichtgeving zelfs niet het begrip ‘Sonderweg’, letterlijk een ‘aparte weg’. Een beladen begrip, want in de geschiedenis verwijst het naar die momenten waarop Duitsland een eigenzinnig, van het Westen afwijkend pad insloeg, met catastrofale gevolgen.

Het kan niet ontkend worden dat Duitsland met een hardnekkig vasthouden aan de kernuitstap ingaat tegen de Europese Unie die atoomenergie als een duurzame energiebron aanmerkt, of tegen het beleid van landen als Finland en Zweden om kernafval in de bodem op te slaan.

Energienood

André Thess, professor voor Energiespeicherung (energieopslag) aan de universiteit van Stuttgart, kwam naar aanleiding van die conferentie op het idee om een verklaring op te stellen, de Stuttgarter Erklärung, waarin een correctie van het huidige Duitse energiebeleid gevraagd wordt.

Concreet zou het erom gaan de atoomcentrales verder in gebruik te houden als ‘dritte Klimaschutzsäule’ (derde zuil van de klimaatbescherming) naast wind en zon. Met wind en zon en (sowieso verminderde hoeveelheden) gas zou Duitsland zich in energienood manoeuvreren, stellen de onderzoekers.

Vasthouden aan de kernuitstap betekent ook dat er meer energie uit steenkool en bruinkool moet aangewend worden om de stroomverzorging te garanderen, en net dat remt de klimaatbescherming af. Thess verwijst in een gesprek met Die Welt ook naar een breder wordende consensus binnen de wetenschap dat Duitsland de uitspraken van het Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC) over ‘kernenergie als technologie ter bescherming van het klimaat niet langer mag ignoreren’.

Verdeelde regering

De verklaring van Stuttgart werd op 26 juli aan de Petitiecommissie van de Bondsdag, het Duitse federale parlement, bezorgd. Als ze 50 000 handtekeningen achter zich krijgt, zouden de initiatiefnemers hun bevindingen naar voren kunnen brengen in de commissie. De regeringspartijen reageren intussen verdeeld op de oproep van de 20 professoren.

De Groenen hullen zich voorlopig in zwijgen. Met hun eigen ‘klimaatminister’ Robert Habeck staan ze maatschappelijk nu eenmaal erg onder druk. De sociaaldemocratische SPD stelt bij monde van parlementslid Nina Scheer dat kernenergie de uitbouw van hernieuwbare energiebronnen blokkeert.

Michael Kruse, haar liberale collega van de FDP daarentegen, uit zich positief. Hij geeft wel toe dat kernenergie niet het doel van de ‘Energiewende’ is, maar vindt wel dat ze kan helpen die doelstelling te bereiken. Ook andere FDP-politici spreken zich in die zin uit. Torsten Herbst bijvoorbeeld die in de verklaring een ‘sterk signaal’ ziet of Oliver Luksic die de beklemtoning van de energievoorziening als een punt beschouwt, dat niet over het hoofd mag gezien worden. De kwestie van de kernenergie legt daarmee weer een verdere spanning binnen de regeringscoalitie bloot (naast onenigheid over sociale zaken en corona bijvoorbeeld).

Oliver Luksic

Debat over atoomenergie laait weer op