Volgend jaar wordt de Europese Vrije Alliantie (EVA) verondersteld haar 40e verjaardag te vieren… maar heeft ze dan ook iets te vieren? De Europese politieke partij EVA en de EVA-groep in het Europees Parlement, die het recht op zelfbeschikking promoten, zijn in slechte staat, gedecimeerd, verdeeld, gegijzeld en ze worden gemarginaliseerd door een Catalaanse obsessie.

Ondertussen tonen Schotten ‘steeds nauwere’ banden met Europese leiders en instellingen te hebben. Terwijl Catalanen worden genegeerd, bereiden de Schotten een terugkeer naar de EU voor, via de weg van onafhankelijkheid, om zo plaats te nemen aan de Europese onderhandelingstafel, als titularis.

Min vier

De afgelopen weken waren een emotionele en politieke achtbaan. Afgelopen woensdag 29 januari 2020 stemden vier EVA-EU-parlementsleden voor het laatst over een belangrijk onderwerp: de terugtrekking van het VK uit de EU. Ze stemden tegen. Ze zijn nu naar huis teruggekeerd. Het VK heeft de EU verlaten. Het VK is nu een derde land voor alle resterende 27 EU lidstaten.

De EVA-groep verloor vorige week vier EU-parlementsleden: drie Schotse (SNP) en een Welsh (Plaid Cymru). Bedankt Christian Allard, Aileen McLeod, Heather Anderson (die Alyn Smith heeft vervangen) en Jill Evans voor jullie werk richting zelfbeschikking.

Nog vier?

De EVA-groep is nu teruggebracht tot vier EU-parlementsleden: Tatjana Zdanoka als het langst dienende EVA-parlementslid; de Corsicaan François Alfonsi die werd herkozen op een groene lijst; ook Oriol Junqueras werd herkozen maar moet zijn Europees zitje leeg laten omdat hij nog steeds in de gevangenis zit; en Diana Riba, de echtgenote van de voormalige Catalaanse minister van Buitenlandse Zaken Raül Romeva. Geen van hen maakt deel uit van het EVA-partijbestuur.

Niet alleen is de EVA-groep teruggebracht tot drie fysiek aanwezige actieve hardwerkende leden van het EP; ze wordt geleid door degene die niet aanwezig is: Oriol Junqueras (ERC). Hoewel hij dat zou willen, kan Junqueras geen lid van het EP noch voorzitter van de EVA-fractie zijn. Spanje staat het niet toe en het laat de Europese instellingen koud om in te gaan tegen een Spaanse staat – waar Franco’s geest nog steeds door de instellingen dwaalt – uit angst om een andere lidstaat te verliezen.

Hoelang blijven deze drie actieve EVA-leden in een groep van meer dan 60 Groenen – nu niet langer de vierde sterkste groep, maar vijfde, misschien zelfs binnenkort zesde groep in het Europees Parlement… Hoelang zullen ze nog EVA worden genoemd?

Plus drie?

Op diezelfde dag, afgelopen woensdag, 29 januari 2020, hadden 3 potentiële EVA-leden niet alleen de EVA-(sub)groep, maar ook de Groenen/EVA-groep kunnen hebben versterkt. Dat zijn niet zomaar drie willekeurige, onervaren mensen: Carles Puigdemont, 130e president van Catalonië, Toni Comín, een voormalig minister van de Catalaanse regering en Clara Ponsatí, ook voormalig minister in de Catalaanse regering. Allen in ballingschap.

Wie zijn zij? Carles Puigdemont leidt een partij die de voortzetting is van de liberale centrumpartij Convergencia (CDC/CiU), een waarnemend lid in 1981, toen de EVA werd opgericht als beweging. EVA heeft sinds dat moment blijven proberen om van de partij een volwaardig lid te maken. Toni Comín, voormalig PSC- en ERC-lid, vindt dat ERC hem in de steek heeft gelaten. Clara Ponsatí, een gerespecteerde professor aan de universiteit van St. Andrews in Schotland, voegde zich deze week bij het duo in het Europees Parlement. Alle drie waren ze, op expliciete uitnodiging van ERC(!), in het EVA-kantoor, in die eerste historische dagen eind oktober 2017 toen een deel van de Catalaanse regering besloot in ballingschap naar Brussel te gaan.

In die onwerkelijke dagen waren alle mediacamera’s gericht op deze Catalaanse politieke ballingen en ze waren toch zo dankbaar dat ze van de EVA-mensen onderdak kregen. Spoedig beschouwde iedereen hen als een deel van de ‘familie’. Dus waarom werden deze drie ‘familieleden’ niet toegestaan in de EVA-(sub)groep noch in de EVA/Groenen-groep?

Puigdemont niet welkom in de EVA

Het centrumlinkse ERC, dat vandaag de EVA-partij en fractie runt, wil Puigdemont niet echt welkom heten in de EVA. Maar uit angst verkeerd begrepen te worden door het Catalaanse electoraat, slaagde ze er uiteindelijk toch in (meer dan zes maanden na de eerste klop op de deur) om officieel te beslissen en te verklaren om hen in de EVA groep in te sluiten. Je kunt het niet echt een liefdesverklaring noemen. Dus officieel zegt ERC ja, maar hun strategen achter de schermen roepen allemaal tegelijk neen. En dus grepen Groenen de mogelijkheid om nee in hun plaats te zeggen (terwijl ze tegelijkertijd zo het verdere bestaan van de EVA-groep en de EVA-partij hypothekeren – zie verder).

Groen van schrik

‘Hun waarden zijn niet consistent met de onze,’ aldus de Duitse Groenen unisono, die hun politieke ‘serieux’ potentieel beschadigd zien door wat zij als onruststokers bestempelen. De Groenen willen vermijden dat Puigdemont, Comín en Ponsatí in de groep treden, omdat ze ernaar streven deel uit te maken van de volgende Duitse regering. De Groenen willen niet op zere tenen staan van sommige lidstaten, zoals Spanje of Frankrijk.

Sommige andere Groenen, zoals de Belg Philippe Lamberts (Ecolo), verontschuldigde zich discreet voor het afschilderen van Puigdemont als een bijna extreemrechtse conservatief enkele weken eerder in Straatsburg, maar desondanks deed hij een ‘Barroso-truc’. Lamberts dreigde met een veto tegen EVA, dat niet bestond. Hij zei dat Groenen een veto konden uitspreken tegen de drie potentiële EVA-leden. Dat kan hij nochtans niet.

Sinds de overeenkomst tussen Groenen en EVA in 1999, heeft de EVA volledige autonomie om te beslissen wie zich bij de EVA (sub)groep aansluit en wie niet. Als deze overeenkomst niets meer betekent en als Groenen nu een veto kunnen uitspreken tegen EVA EU-parlementsleden, dan kan EVA toch zeker ook een veto uitspreken tegen Groene EUparlementariërs of Piraten, niet? Dus waarom accepteert de EVA dit? Waarom aanvaardt zij een niet-gereguleerd, niet-bestaand veto? De Europese fractie in het Europees Parlement en de Europese politieke partij EVA, die het bevorderen van zelfbeschikking als hun centraal principe beschouwen, buigen hun hoofd en laten toe dat hun autonomie wordt geschonden door de Groenen.

Een groep en Partij ter bevordering van zelfbeschikking, die anderen (in tegenstelling tot de regels en afspraken) voor hén laat beslissen, is gedoemd alle grond onder de voeten te verliezen. Men kan alleen maar hopen dat de EVA-partij een strategie heeft om de koepel te zijn voor alle Europese verkozenen die zelfbeschikking belangrijk vinden en om de leden van het EVA-fractie samen te laten werken met parlementsleden uit de EVP, RENEW (de liberale fractie), ECR (conservatieven, waaronder N-VA), Groenen, GUE (communisten) en de niet in een fractie zetelende leden (zoals de drie genoemde Catalanen).

Brexit creëert kansen

Brexit is een ramp, maar biedt ook uiteenlopende kansen. De brexit creëerde de mogelijkheid voor de Catalaanse ERC om alle macht en functies binnen de EVA in te nemen. Brexit creëerde de mogelijkheid voor de Groenen om de EVA te kannibaliseren en voor de EVA om zichzelf te kannibaliseren. Spoedig zal een stil absorptieproces inzetten en zal de groep halverwege het mandaat eenvoudigweg worden omgedoopt naar Groenen.

Maar de brexit biedt ook positieve mogelijkheden. Hoewel veel pro-Europese Schotten in 2014 zich voor de gek hebben laten houden door valse beloften — ze hadden neen gestemd in het onafhankelijkheidsreferendum uit angst om uit de EU te worden gegooid — en dat is nu precies wat er vorige week is gebeurd.

Schotland is tegen zijn wil uit de EU gesleept. Nieuwe peilingen zeggen dat ongeveer 75% van de Schotse burgers in de EU willen blijven. Het is nu duidelijk geworden dat de enige manier voor Schotland om opnieuw binnen te treden in de EU is, om zijn onafhankelijkheid te verkrijgen door middel van een wettelijk bindend referendum. Een groeiend potentieel van pro-Europese Schotten geeft nieuwe wind in premier Nicola Sturgeons zeilen om de Schotse boot, onafhankelijk van het VK, terug te loodsen naar het Europese vasteland.

‘Schotland houdt van Europa – Europa houdt van Schotland,’ zo stond geprojecteerd op het gebouw van de EU-Commissie om 23.00 uur op 31 januari. Het is slechts een kleine indicatie. Er zijn veel verklaringen dat Schotten in de EU worden verwelkomd, dat ze – met prioriteit – naar de Europese onderhandelingstafel zullen worden gebracht. Leiders in heel Europa lijken te hebben besloten dat, als Schotland, binnen een juridisch vastgelegd kader, onafhankelijk wordt, het in de EU zal worden geaccepteerd.

Dat is wat we hier in Brussel horen en niet alleen van voormalige leiders zoals Donald Tusk. In die historisch week, vorige week, werden niet minder dan drie opeenvolgende peilingen gepubliceerd die een meerderheid geven voor onafhankelijkheid. Komende maandag namiddag spreekt Nicola Sturgeon trouwens in Brussel, alle tickets waren in enkele minuten uitverkocht.

Catalonië is niet Schotland

Het belangrijke verschil, na de brexit, tussen de Catalaanse weg en de Schotse weg? De EU-instellingen moeten niet langer voorzichtig zijn met een Schotse toetreding tot de EU, vermits het VK nu een derde land is van de EU (en dus géén zeggenschap, noch veto meer heeft). Maar Catalonië blijft opgesloten in Spanje, de EU zal blijven wegkijken van de barbaarse en eenvoudigweg onvergeeflijke schendingen van de democratie, begaan door opeenvolgende Spaanse regeringen – socialistisch of conservatief en wie weet binnenkort in de toekomst door extreemrechtse Franco-adepten. De EU is (nog) niet klaar om op te staan tegen Spanje.

De Groenen/EVA co-voorzitter Lamberts stopt Puigdemont als het symbool van de ‘illegale’ zelfbeschikking in één kamp terwijl de andere Groenen/EVA co-voorzitter Ska Keller de Schotse weg richting zelfbeschikking — het andere kamp – ondersteunt. Zij wil mee zorgen dat het (groen) licht voor Schotland blijft branden, zodat zij de weg terug naar huis zouden vinden.

Zelfbeschikking

Gedurende 20 jaar heb ik geloofd dat alle vormen van vreedzame zelfbeschikkingsprocessen legaal zijn en verankerd zijn in het internationale recht. Het lijkt erop dat deze week een nieuwe visie door de Groenen wordt bevorderd en dat deze door de EVA wordt aanvaard. Je hebt nu dus legale en illegale zelfbeschikking, je hebt goede en slechte zelfbeschikking. Ik ben het daar volkomen mee oneens, maar zoals over de brexit zelf zal de geschiedenis hierover moeten oordelen.

Naar mijn mening is het een misbruik en verkeerde interpretatie van zelfbeschikking. Dit brengt ons tot de conclusie dat de Groenen, met succes, de Catalaanse verdeeldheid tussen Catalaanse actoren die voor zelfbeschikking werken, hebben geïnstrumentaliseerd om EVA te absorberen. Er is nog één Catalaans actief EU-parlementslid binnen de Groenen/EVA. Zij, de EVA-partij en EFAy — haar jongerenafdeling — (allen gerund door ERC-vrienden) worden door de Groenen in het ‘verkeerde’ kamp geplaatst.

Ondertussen blijft de EVA-partij erg stil en kan men alleen maar hopen dat ze er hard aan werkt om meer eenheid onder Catalaanse politieke actoren te brengen, meer eenheid en respect binnen de Groenen/EVA-groep te realiseren, meer eenheid en samenwerking te kunnen bereiken met EU-parlementsleden die zelfbeschikking steunen en dat ze meer eenheid en daadkracht in haar eigen politieke partij kan tot stand brengen.

Oriol Junqueres

Puigdemont en co niet welkom bij Groenen/EVA