Goed nieuws. Vanaf december opent Noord-Korea terug zijn deuren voor toeristen, na vijf jaar hermetisch gesloten geweest te zijn wegens covid. Wie is er nu zo gek om op vakantie te gaan naar zo’n concentratiekamp, zult u denken. Wel, die ramptoeristen bestaan. Gewoon om de griezeligheid eens te ervaren van een systeem waar niks mag tenzij het moet, iedereen iedereen beloert, Big Brother waakt als nergens anders, en waar het dan ook nog eens slecht leven is.

Uiteraard loopt u er niet waar u wil, en kijken gidsen 24/24u toe op uw doen en laten. Geen millimeter wordt er van het programma afgeweken, en wie dat toch riskeert, doet het op eigen risico. Dat staat zelfs in het reiscontract. Vergeet de klim van de Mount-Everest, wie kickt op gevaar: bezoek het paradijs van Kim Jong-Un.

Dat was ook het motto van Otto Warmbier, een Amerikaanse student die zich in 2015 had ingeschreven voor een groepsreis naar Noord-Korea, volgens het organiserende reisbureau ‘een plaats waarvan je moeder zou willen dat je er wegblijft’. Die belofte werd helemaal waargemaakt. Omdat hij in het hotel een poster als souvenir van de muur zou gehaald hebben, werd hij tot 15 jaar dwangarbeid veroordeeld. Twee jaar later lieten ze hem gaan, om thuis te sterven, als een zombie, zelfs niet meer in staat om na te vertellen wat hij had meegemaakt.

Het jaar nul

Aanschuiven voor een rantsoen rijst tijdens Mao’s ‘Grote Sprong Voorwaarts’

Hoe de Noord-Koreanen zelf over hun regime denken, daar wordt veel over gespeculeerd. Op de parades zien we een onveranderlijk geestdriftige massa, vrouwen die in zwijm vallen bij het zien van de Grote Leider. Echt of gespeeld? Er wordt in elk geval niets aan improvisatie overgelaten. In het jaargetijde dat de dood van Kims vader wordt herdacht, is het verboden te lachen en kijkt de politie erop toe of iedereen op straat wel bedroefd genoeg kijkt.

Het zit hem juist in het waanidee van de maakbare mens en de maakbare samenleving, de weg naar Utopia waarop alle obstakels worden platgewalst, ook het voetvolk zelf.

Het lijkt de ultieme parodie op de heilstaat die ooit door de Franse Revolutie werd aangekondigd, nadien de Russische, die ontaardde in de Stalin-dictatuur met miljoenen hongerdoden. Nog later kwam Mao met zijn culturele revolutie, gevolgd door Pol Pot in Cambodja, de geluksbrenger die met zijn Rode Khmer het jaar nul afkondigde, startpunt van het ‘agrarisch socialisme’ dat naar schatting 2 miljoen doden zou opleveren. Een peulschil, vergeleken met Mao’s Grote Sprong Voorwaarts, die volgens voorzichtige schattingen 50 à 80 miljoen slachtoffers maakte.

Waarom het communisme als utopische gelijkheidsideologie zijn verwezenlijking vindt in de vreselijkste dystopieën? Het zit hem juist in het waanidee van de maakbare mens en de maakbare samenleving, de weg naar Utopia waarop alle obstakels worden platgewalst, ook het voetvolk zelf. Malcontenten zijn landverraders, kritiek is geen optie. Hoe kunnen mensen nu tegen hun eigen geluk zijn? Sluit ze op in heropvoedingskampen.

Ondertussen in het westen

De utopische dwanggedachte van de socialistische heilstaat – en dat is de grap – kent zijn perfecte repliek in het hedonisme van de westerse consument. Ook het kapitalisme is totalitair, dicteert via reclame smaken en trends, creëert nieuwe onvrijheden door de materialistische verslaving aan luxe en gadgets. Een handvol multinationals controleert een groot deel van de westerse consumptieroes.

Misschien moeten Noord-Koreanen eens hier op bezoek komen, wie weet willen ze na verloop van tijd wel terug. Mogelijks vinden ze het euforisch gekwek van Goedele Wachters nog minder te pruimen dan dat van de nieuwslezeres in Pyongyang.

Waar de Noord-Koreanen vermoedelijk naar snakken, een beetje vrijheid en welvaart, is in ons pseudo-paradijs ontaard tot een moeras van de onvervulbare begeerte, de drang naar het nieuwste en het nog nieuwere, de race-to-the-bottom, met als resultaat talloze burn-outs en piekende zelfmoordcijfers. Misschien moeten Noord-Koreanen eens hier op bezoek komen, wie weet willen ze na verloop van tijd wel terug. Mogelijk vinden ze het euforisch gekwek van Goedele Wachters nog minder te pruimen dan dat van de nieuwslezeres in Pyongyang.

Wij kennen niet de verplicht bij te wonen parades, maar onder het ronkende motto van de Grote Verbinding organiseert de publieke omroep jaarlijks een goede doelenshow met euforische toonzetting, bekend als De Warmste Week. Wee diegene die zich niet mee koestert aan dit deugddoende vuur. Maar pas op, Big Brother is nooit ver weg. De covidperiode was voor het systeem een gelegenheid om procedures uit te testen die we voordien ondenkbaar achtten, zoals je telefoonnummer en/of emailadres opgeven bij restaurantbezoek, of de beruchte QR-identificatie. De euforische heilstaat en de Orwelliaanse politiestaat, twee voor de prijs van één.

Zandkorrels

Kim Jong-un bezoekt een fabriek van glijmiddelen

Mao was een idealist, zoveel is zeker. Reden om idealisten en utopische denkers grondig te wantrouwen. Net daarom vind ik burgerlijke ontevredenheid een interessante attitude, die blijvend de onmogelijkheid vaststelt van een ideale maatschappij. En acht ik, omgekeerd, politici die zich met uw en mijn geluk bemoeien, levensgevaarlijk. Ze mogen ervoor zorgen dat de treinen op tijd rijden, er minder kinderen op de weg sneuvelen, de wachtlijsten voor een assistentiebudget of een sociale woning inkorten, mensen op straat niet kort en klein geslagen worden, maar in mijn plaats proberen te denken en voelen, dat is het overschrijden van een rode lijn.

Let dus op voor al te breed lachende politici, wereldverbeteraars, geluksprofeten, glijmiddelfabrikanten, ideologen van de grote verbinding en de warme samenleving: het totalitaire denken is nooit ver weg. Hoe sterker politici beweren zich om uw en mijn welzijn te bekommeren, hoe meer ze op de immer lachende Kim Jong-un gelijken. Het Stevaert-socialisme kwam daar in Vlaanderen het dichtste bij.

Daarom ook blijf ik het nut beklemtonen van protestpartijen die malcontenten verzamelen: niet om de wereld te verbeteren of om het systeem op te poetsen, maar gewoon om het idee te ontkrachten dat we op weg zouden zijn naar Utopia. Oef. De zandkorrels versus het grote glijmiddel. Er blijven losse eindjes, en iemand moet daaraan trekken, lieden met een slecht karakter, tot ergernis van de deugmens.

Vanaf december ontvangt Noord-Korea dus terug bezoekers. Misschien een idee voor Doorbraak Reizen. Zouden Peter Mertens en Raoul Hedebouw geïnteresseerd zijn? Zoals u hogerop kon lezen: verlengd verblijf is een optie.

Otto Warmbier

Welkom in Noord-Korea