In Vlaanderen en Wallonië is onverdoofd slachten van dieren, ook binnen de context van een religieuze rite, al sinds 2019 verboden. Beide gewesten gingen niet bepaald over één nacht ijs toen ze wetgeving over die gevoelige materie uitvaardigden. De twee parlementen organiseerden lange hoorzittingen en debatten, waarin zowat alle meningen en vooral de betrokken religieuze gemeenschappen uitvoerig gehoord werden.

Wie dit wetgevend proces volgde, kon niet anders dan onder de indruk komen van het hoogstaand niveau van de werkzaamheden die uiteindelijk tot het verbod op onverdoofd slachten leidden.

Omkeerbare verdoving

Daarbij werd er herhaaldelijk op gewezen dat dit geen ingreep was op godsdienstvrijheid en dat het zeker niet de bedoeling was om in te grijpen in de manier waarop dieren geslacht werden volgens de religieuze voorschriften. Alleen vonden de unanieme volksvertegenwoordigers aan de twee kanten van de taalgrens dat er geen godsdienstige reden was om de wetten op het dierenwelzijn niet te volgen en vast te houden aan regels die dateren uit een heel ver verleden, toen een halssnede nog de enige manier was om een dier zo pijnloos mogelijk om te brengen.

Nu zijn daar gelukkig andere methodes voor en daarom is wettelijk bepaald dat dieren verdoofd moeten worden voor zij onder het slagersmes bezwijken. Om zo weinig mogelijk af te wijken van de religieuze regels, die bepalen dat het dier bij bewustzijn moet zijn net voor de slacht, is niet een onomkeerbare maar een tijdelijke verdoving aanvaardbaar binnen het wettelijk kader.

L’exception bruxelloise

Brussel volgde de twee andere gewesten niet. In het regeerakkoord van de huidige regering-Vervoort wordt er zelfs met geen woord gesproken over het invoeren van een verbod op onverdoofd slachten. Een zelfverklaarde exception bruxelloise zeg maar. Een verbod zou nochtans de logica zelf zijn, vermits dit in Vlaanderen en Wallonië nu geldt en het Brusselse gewest een enclave is waar alles bij het oude is gebleven. In het slachthuis van Anderlecht worden runderen nog steeds zonder verdoving geslacht. Hier zijn de religieuze regels van moslims en joden, die bepalen hoe vlees halal of koosjer mag zijn, dus nog steeds sterker dan de wetten op het dierenwelzijn.

Dat Brussel zolang aarzelt heeft alles te maken met de interne verdeeldheid van de partijen over het onderwerp. PS en Ecolo, die beide deel uitmaken van de regering, doen al jaren hun best om vooral geen standpunt te moeten innemen. Door de partij van de Brusselse socialisten loopt een breuklijn tussen aan de ene kant de aanhangers van de laïcité, die een strikte scheiding voorstaan tussen Kerk en Staat, en aan de andere kant de verdedigers van een pluralité, die vaak vanuit een opportunistisch electorale opstelling, voorstander zijn van een grote tolerantie tegenover religieuze eisen, zoals het dragen van de hoofddoek in administraties en scholen, het vrij kiezen van verlof voor religieuze feestdagen en natuurlijk ook het onverdoofd slachten.

Ecolo

Bij Ecolo bestaat die verdeeldheid in veel mindere mate, ook al omdat er nooit veel sterke stemmen zijn geweest om het secularisme te verdedigen. Voor de achterban van Ecolo is elke aanval op allochtone minderheden verdacht. Dat heeft dus toch gevolg dat het onverdoofd slachten in ecologische kringen merkwaardig genoeg heel lang gedoogd is, hoewel dat lijnrecht ingaat tegen hun traditionele gevoeligheid voor dierenrechten. Maar het onaantastbaar ideologisch geloof in multiculturalisme is zo overheersend dat elk debat over een thema als onverdoofd slachten haast onmogelijk is.

In aanloop van de vorige verkiezingen had Zoé Genot, een Brussels Ecolo-zwaargewicht, op markten een pamflet verspreid waarin ze stelde dat haar partij zowat alle eisen van de moslimgemeenschap steunde, gaande van de hoofddoek in scholen en besturen, tot het onverdoofd slachten. Ze werd uiteindelijk teruggefloten door het nationale bestuur, maar haar demarche bewees overduidelijk dat de partij het niet gemakkelijk heeft met wetten die volgens haar ingaan tegen de godsdienstvrijheid. Dat Genot al langer onder kwalijke fundamentalistische invloed stond, was al gebleken toen ze ijverde voor de vrijlating uit Marokkaanse gevangenschap van Oussama Attar omdat die doodziek zou zijn. Maar Attar bleek na zijn terugkeer plots gezond genoeg om het brein te worden van de Parijse en Brusselse aanslagen…

De vis verdrinken

Ook Groen had het lang moeilijk met het debat over onverdoofd slachten. Een van hun beste Vlaamse parlementsleden, Hermes Sanctorum, kon het niet meer aanzien en stapte om principiële redenen op.

Als het er op aankomt om de Kerk van Rome (terecht) te schofferen omwille van onbegrijpelijke conservatieve standpunten, staan ook ecologisten en socialisten op de eerste rij. Maar ze verstijven van electorale angst als de al even conservatieve leiders van de islam vasthouden aan regels die een verpletterende meerderheid van de Belgen als barbaars verwerpt.

De groenen probeerden lang het debat over de religieuze aard van het onverdoofd slachten te vermijden door het uit te breiden naar een aanklacht tegen industriële vleeshandel en misbruiken in de gewone slachthuizen. ‘De vis verdrinken’ heet een dergelijke strategie, ook al gaat het hier over halalvlees, om toch maar niet de keuze te moeten maken tussen democratische wetten en religieuze regels…

Schizofrenie

Maar in Wallonië en Vlaanderen groeide een ruime grond voor een parlementaire meerderheid om verdoving op te leggen bij religieuze slacht. Ondanks innerlijke spanningen sloten PS en Ecolo zich uiteindelijk ook aan. Dat maakt dat vooral die twee Franstalige partijen eigenlijk niet anders kunnen dan het verbod in Brussel ook te steunen. Een partij kan nu eenmaal moeilijk in één gewest het tegendeel verdedigen van wat ze in een ander voorstaat. Als ze dat wel doet, geeft ze blijk van een verregaande vorm van schizofrenie.

Merkwaardig genoeg blijven de Brusselse partijen hun hoofd in het zand steken en doen ze alsof ze niets weten over de beslissingen van Vlaanderen en Wallonië. De eis ‘Bruxelles, une région à part entière’ begint meer en meer te lijken op een alibi om zich in een splendid isolation als een mini-staatje af te zonderen in zijn eigen grote gelijk en de andere gewesten te negeren. Dat bleek al bij de niet goed voorbereide aankondiging dat Brussel een kilometerheffing zou invoeren. Daar was geen diplomatisch overleg met de andere gewesten aan vooraf gegaan, met een politiek debacle als gevolg.

Religieuze ratio

De Brusselse minister Bernard Clerfayt (Défi), die het dierenwelzijn onder zijn bevoegdheden heeft, heeft de politieke moed gehad om het onderwerp van het onverdoofd slachten weer op te diepen. Dat is verdienstelijk, maar eigenlijk niet meer dan de logische consequentie van de uitspraak van het Europese Hof van Justitie dat op verzoek van het Belgische Grondwettelijk Hof de lidstaten de vrijheid gaf om de eigen wetgeving op het dierenwelzijn toe te passen, ook als het religieuze riten aangaat. Het is zo goed als zeker dat het Belgische Hof binnen enkele weken deze uitspraak zal volgen.

Het Executief van de Belgische Moslims was ‘zeer ontgoocheld’ over de Europese uitspraak, die zou genomen zijn ‘onder druk van populistische stromingen die een symbolenstrijd voeren tegen kwetsbare minderheden’. De vertegenwoordiger van de Belgische moslims hoopte dat het Belgische Grondwettelijk Hof ‘ratio zal laten zegevieren over emotie’. In deze context is dit een hoogst eigenaardig argument, komende van een religieuze beweging, die berust op een metafysisch geloof dat niet met ratio benaderd kan worden.

Een paar minuten politieke moed

Minister Clerfayt stelde dat een ‘sereen debat’ vereist is over de materie ‘om een goed evenwicht te vinden tussen dierenwelzijn en godsdienstvrijheid.’ Daarmee lijkt hij vooral tijd te willen winnen, want hij had net zo goed kunnen zeggen dat dit debat al twee keer overvloedig is gevoerd, in Vlaanderen en Wallonië en dat de Brusselse parlementairen op eenvoudig verzoek een kopie van de notulen van die interessante vergaderingen kunnen raadplegen.

Het zou een pijnlijk voorbeeld zijn van een ergerlijke Brusselse neiging tot zelfoverschatting als er voor de derde keer een zelfde debat over onverdoofd slachten komt, waarschijnlijk met dezelfde experten die in de andere parlementen al gehoord werden. Een paar minuten politieke moed van het Brusselse parlement volstaan om een ordonnantie te laten stemmen, waarmee politieke rechtlijnigheid het haalt van electoraal opportunisme.

Oussama Attar

De halalvis verdrinken