Ons kent ons, het is genoegzaam bekend hoe (voormalige) politici scharrelen om hun riante weddes toch maar bij te spijkeren. We hebben er ervaring mee in dit land, al gebeurt het zelden dat de foefelaar ook in de hoek moet staan. Een recente uitzondering was baron Karel Pinxten, oud-minister van defensie en van landbouw. Daarvoor moet je wel van de Christelijke Volkspartij (CVP) komen en toch ontsloeg premier Dehaene hem in 1999 vanwege de verwaarloosde dioxinecrisis.

Hij gaat wel de geschiedenis in als de sjoemelaar in de Europese Rekenkamer. Een onderzoek sinds 2017 van OLAF, het Europees Agentschap voor Fraudebestrijding, werd hem fataal. Pinxten greep naast een tweede verlenging van zijn mandaat bij de Rekenkamer (2018). Hij verweerde zich nog als een duivel in een wijwatervat tegen bewijzen van misbruik van openbare fondsen. Als genadeslag werd hij (schijnheilig omschreven als in onderling overleg) uit de Open VLD gezet. Daarop bevestigde het Europees Gerechtshof in september de aanklachten. Zijn straf was pijnlijk maar niet onoverkomelijk. Hij werd niet als zondebok de woestijn ingestuurd maar mocht een derde van zijn (royaal) Europees pensioen behouden. Privéreizen op kosten van de belastingbetaler, jachtpartijen in Frankrijk, wijnproeverijen, tankkaartbedrog, belangenvermenging, het zijn in de wereld van geld en macht maar dagelijkse zonden. De eer is geschonden, maar opsluiting of terugbetaling is er niet bij.

Wereldwijde fraude

We zijn niet alleen, alsof dat een troost mag zijn. Frankrijk had zijn Cresson-zaak en haar tandarts (deskundige op velerlei gebieden), Nederland de strapatsen en het Lockheed-smeergeld van prins Bernhard, de Oost-Europese knoeiboel vandaag waaronder Orbán, Janša, Babiš, Dragnea, … Wij zijn hooguit leerling-tovenaars.

Maar dat nu ook het Verenigd Koninkrijk geplaagd wordt door de corruptiepandemie, dat is ontwrichtend. De Conservatieve Partij, met volle steun van Boris Johnson, heeft de schorsing geblokkeerd van oud-minister Owen Paterson. Een uitzonderlijke stap, zeker omdat een parlementaire commissie, onder wie vier van zijn partijgenoten, eensgezind de aanbeveling had goedgekeurd om hem zes weken de toegang tot het Lagerhuis te ontzeggen. Met verlies van het inkomen. Paterson had namelijk herhaaldelijk tegen betaling bedrijven voorgetrokken bij openbare aanbestedingen. De toezichthoudende commissie sprak ronduit van ‘an egregious breach of the rules’, flagrante, ontoelaatbare inbreuken. Het onderzoek heeft twee jaar aangesleept.

Regering speelt mee

De verwerping van de schorsing gebeurde onder zware regeringsdruk. De uitslag van de stemming was 250 tegen 232 en lokte grote verontwaardiging uit bij de conservatieve achterban. De regeringsgezinde tabloid, de rechtse Daily Mail, neemt het niet dat Paterson een half miljoen pond opstreek de voorbije vier jaar als raadgevend advocaat voor Randox (klinische diagnoses) en Lynn’s Country Foods (vleesindustrie). En dat onder het mom van zijn, naar eigen zeggen: ‘bekommernis om de voedselveiligheid’.

Paterson was voorheen milieuminister tussen 2012 en 2014. De klachten dateren van daarna. Zijn verzet stoelt op twee argumenten. Hij beweert dat 17 getuigen nooit gehoord zijn. Dat is ook de lijn die Johnson en fractieleider Jacob Rees-Mogg volgden om met drie whips de Tory-afgevaardigden aan te zetten tot invraagstelling van de toezichtcommissie. Daarnaast speelt hij populistisch in op emoties. Hij houdt vol dat de zelfmoord van zijn vrouw in juni vorig jaar ‘zonder enige twijfel een gevolg was van het onderzoek’.

Oppositie biedt weerstand

De oppositie haalde meteen fors uit. Ondervoorzitster van Labour, Angela Rayner, sprak ronduit van een schijnheilige argumentatie: ‘Mocht het over een arts, een politieman of een leraar gaan, dan zouden we eisen dat onafhankelijke bevindingen onverkort worden toegepast. Nu wordt de uitspraak achteraf bijgewerkt. Aan de regels voor grensoverschrijdend seksueel gedrag mogen we niet tornen. De regels voor lobbying voor geld kunnen we wél ombuigen.’ Hij zei nog: ‘Het geschonden gelijkheidsbeginsel mondt uit in aparte behandeling voor de eigen mensen tegenover de rest van ons.’

Ook de Schotse nationalisten (SNP) haalden hun neus op voor de conservatieve zelfbediening. De Daily Mail kopte vlakaf giftig en op rijm: ‘Shameless MPs sink back into Sleaze – schaamteloos zinken de parlementariërs weg in hun vunzige gewoontes.’ Die zo kentekenend waren voor de jaren ’90, aldus schaduwleider Thangam Debbonaire; ‘Onze reputatie is blijvend beschadigd.’ Vooral omdat de afkeuring inhield dat een negenkoppig comité van de Conservatieven, geleid door oud-minister John Whittingdale, de huidige toezichtprocedure op de schop kon nemen.

Eieren voor zijn geld

Nog geen dag later koos Johnson eieren voor zijn geld, geschrokken door de publieke indruk van eigenbelang en zelfbescherming. Er komt zo snel mogelijk een nieuwe stemming over de schorsing van Paterson, kondigde hij donderdagmiddag aan. En dat: ‘after he made a U-turn and ditched immediate plans to overhaul the standards system’ (The Guardian, 4 november). Rechtszekerheid voor alles, en een huishoudelijk reglement. Johnson beseft dat zijn geloofwaardigheid meer dan een deuk zou krijgen, als hij de Conservatieve commissie de vrije hand zou geven. Exit Whittingdale.

Het meest waarschijnlijk wordt nu een debat in de House of Commons volgende week vóór het reces. Dan kan een nieuwe motie zoeken naar een partijoverschrijdende bereidheid om mogelijke aanpassingen van de standaardprocedures in gezamenlijk overleg uit te werken. De schorsing kan dan behouden blijven en niemand lijdt blijvend gezichtsverlies. En de Tory-partij dicht een dreigende scheuring, want liefst 48 MP’s weigerden de partijlijn te volgen: 35 onthielden zich, 13 stemden tegen de annulering van Patersons schorsing. Paterson heeft na Johnsons verklaring de weg geëffend. Hij nam prompt ontslag als gekozene voor North Shropshire. ‘Ik heb mijn buik vol van de politiek’, zei hij gemelijk. ‘Ik ben compleet onschuldig. I will remain a public servant but outside the cruel world of politics.’

Owen Paterson

De Karel Pinxten van Westminster