Op 17 maart werden twee Wit-Russen en een Italiaan in de Democratische Republiek Congo gearresteerd op verdenking van wapenhandel. Volgens de Zuid-Afrikaanse nieuwssite Daily Maverick werden Aleksandr Zingman, Oleg Vodchits en Paolo Persico door de Congolese politie op het vliegveld van Lubumbashi gearresteerd na een ontmoeting met voormalig president Joseph Kabila. Het drietal is verbonden aan exportbedrijf AFTRADE dat tractoren en zware machines uit Wit-Rusland en de Russische Federatie aan ontwikkelingslanden levert.

Ambitieuze plannen

Hoofdverdachte is de 54-jarige Aleksandr Zingman, aandeelhouder van AFTRADE en boezemvriend van Viktor Sjejman. Die laatste gaf het directe bevel eind jaren 1990 om twee vooraanstaande politici en een zakenman te vermoorden die een afzettingsprocedure tegen president Loekasjenko hadden voorbereid. Zingman is steevast lid van delegaties uit de voormalige Sovjetrepubliek in de Afrikaanse regio. Hij stond vele malen op de foto met de Zimbabwaanse president Emmerson Mnangagwa en is sinds januari 2019 ereconsul van het Afrikaanse land.

Drie jaar geleden, in maart 2018, bezochten Viktor Sjejman en Aleksandr Zingman in opdracht van Loekasjenko Zimbabwe en kondigden ze ambitieuze plannen aan: het bereiken van een handelsomzet van 500 miljoen dollar in 2019 en 1 miljard dollar in 2020. Ze spraken over leveringen van Wit-Russische landbouwmachines, ontwikkeling van de winning van delfstoffen, en samenwerking op defensiegebied. ‘Niemand werkt gratis. Als ze geen geld hebben, zijn ze bereid met bodemschatten te betalen. Dat past bij ons’, aldus Sjejman.

Legitieme zakenreis?

De Wit-Russische exporthandel met Afrika loopt bijna uitsluitend via AFTRADE, waarvan het hoofdkantoor zich in de Verenigde Arabische Emiraten bevindt. Op het Afrikaanse continent bestaan 16 filialen van het bedrijf dat naar eigen zeggen partner voor landbouw, transport en logistiek, mijn- en wegenbouw en afvalverwerking is. Als vertegenwoordiger van ‘de modernste landbouwstaten ter wereld’ is AFTRADE onder andere in staat een compleet ‘agrarisch pakket’ te leveren; van tractoren en machines tot de nieuwste technologieën voor het binnenhalen en opslaan van de oogst.

Op de homepage van het bedrijf verscheen na de arrestatie het volgende dringende appèl aan de regering in Kinshasa: ‘Wij zijn zeer bezorgd over de onwettige aanhouding van onze aandeelhouder Alexander Zingman in de Democratische Republiek Congo. Hij was op een legitieme zakenreis in het land om handel in landbouwproducten te genereren met onze partners in Afrika. Wij roepen de autoriteiten van de Democratische Republiek Congo op de heer Zingman, zijn collega Oleg Vodchits en hun Italiaanse partner Paolo Persico onmiddellijk vrij te laten. Het vasthouden van westerse zakenlieden tijdens een zakenbezoek is niet bevorderlijk voor onze inspanningen de handel met Afrika te stimuleren.’

Zeldzame Wit-Russische oligarch

Alexander Zingman geldt als een van de weinige oligarchen in de voormalige Sovjetrepubliek, waar het gemiddelde maandsalaris omgerekend 413 euro en de maandelijkse werkloosheidssteun 8 euro bedraagt. Lange tijd lukte het Zingman uit de schijnwerpers te blijven, totdat hij de positie van ereconsul voor Zimbabwe in de schoot kreeg geworpen. Direct na dit nieuws wisten journalisten van oppositiezender Belsat te melden dat zijn echtgenote via het Poolse agrarische bedrijf Kontraktus het elitaire restaurant Falcone in de hoofdstad runt.

In dit etablissement komt de familie Zingman met de rest van de Wit-Russische beau monde bijeen om onder het genot van een glas wijn, een somptueus vijfgangenmenu van de Italiaanse chef-kok, een exclusieve ‘Gangstershow’ of optredens van rapper Dzjiga en de Bulgaars-Russische popster Filipp Kirkorov bij te wonen. Bovendien bezit de familie volgens het onafhankelijke nieuwsplatform tut.by in een buitenwijk van de Wit-Russische hoofdstad drie villa’s op een streng bewaakt terrein van meer dan 1,5 hectare.

Wapendeals in Zambia en Zimbabwe

Zingman, die in Wit-Rusland inmiddels bekend staat als ‘de portemonnee van Loekasjenko’ kwam al eerder ter sprake in verband met wapendeals in Zambia en Zimbabwe. Hij ontkende steeds betrokkenheid. Volgens een woordvoerder van AFTRADE lijdt het drietal onder de onmenselijke omstandigheden in de Congolese gevangenis. Elementaire zaken als drinken en eten zouden zijn geweigerd.

Advocaat Esther-Rose Lufuta Biduaya die de belangen van Zingman behartigt: ‘De commerciële activiteiten van mijn cliënt, de heer Zingman, in de Democratische Republiek Congo zijn volkomen legaal. Wij werken aan zijn onmiddellijke vrijlating. Hij en zijn partners worden vastgehouden zonder aanklacht en zonder eerlijk proces. Wij dringen er bij de Congolese autoriteiten op de mensenrechten in deze zaak te respecteren.’

Paolo Persico

‘Portemonnee van Loekasjenko’ gearresteerd