Donderdag 31 maart sprak de Oekraïense president per videoverbinding de Federale Kamer van Volksvertegenwoordigers toe. Die ochtend had hij al de Nederlandse Tweede Kamer toegesproken.

Sommige elementen keerden terug in beide toespraken. Hij hoopte dat Oekraïne versneld lid kon worden van de EU. Hij stelde dat Russische aanvallen op de rest van Europa konden volgen als Oekraïne viel. Hij riep op om alle handel met Rusland te staken.

Zelenski had zich ingelezen in de Nederlandse geschiedenis. Hij verwees naar de Tachtigjarige Oorlog, naar het bombardement van Rotterdam in mei 1940 en naar het neerschieten van vlucht MH17 in 2014. Zoals u wellicht weet, bevonden zich onder de 298 omgekomen inzittenden van dat vliegtuig 193 Nederlanders en vier Belgen.

Premier Rutte

In Nederland was Zelenski nadrukkelijk de gast van de Tweede Kamer. Aanvankelijk leek het zelfs alsof de ministers er niet bij mochten zijn. Op uitnodiging van de Kamervoorzitter waren premier Mark Rutte en de ministers Wopke Hoekstra (Buitenlandse Zaken) en Kajsa Ollongren (Defensie) toch aanwezig.

Het antwoord van Rutte was vergelijkbaar met dat van premier Alexander De Croo. Hij vond Zelenski’s toespraak indrukwekkend, maar zag op korte termijn geen volledige boycot van Rusland. Versnelde EU-toetreding leek hem geen goede zaak. Hij wees op de gevolgen voor stabiliteit in het voormalige Joegoslavië, waar enkele landen ook bij de EU willen.

Forum voor Democratie

Afwezig waren de vijf Kamerleden van Forum voor Democratie. Formeel vindt de partij van Thierry Baudet dat een buitenlands staatshoofd de Kamer niet mag toespreken. Buitenlandse staatshoofden en premiers hebben nochtans eerder al gesproken in het Nederlandse parlement, maar nooit in een plenaire vergadering.

Forum wordt ervan verdacht niet enkel te sympathiseren met Poetin, maar ook Russisch geld te ontvangen. Het rechtse dagblad De Telegraaf publiceerde die ochtend een spotprent, van Baudet die vooral meeleefde met de 17 uitgewezen Russische diplomaten.

Theo Hiddema

Het heeft Forum meer gekost dan imagoschade. Woensdag kondigden twee leden van de Eerste Kamer (senaat) aan hierom de Forum-fractie te verlaten. Dat betekent dat Forum van de twaalf behaalde Senaatszetels in 2019 nog maar één overhoudt. De twee ex-leden blijven in de Eerste Kamer en zeggen nog met de nu eenmansfractie samen te blijven werken, maar toch.

Het betreft fractievoorzitter in de Eerste Kamer Paul Fentrop en strafpleiter mr. Theo Hiddema. Hiddema combineerde zijn juridische werkzaamheden jarenlang met rechtse commentaarstukken in de media. In 2017, toen Forum met twee zetels voor het eerst in de Tweede Kamer werd verkozen, werd hij het andere Kamerlid naast Baudet.

Eind 2020 scheidden mandatarissen en kandidaat-Kamerleden zich af van Forum. Uit deze scheuring ontstond de partij JA21. Hiddema gaf indertijd per direct zijn zetel in de Tweede Kamer op, maar bleef partijlid. Toen Nicki Pouw-Verweij april 2021 de senaat verliet om Tweede Kamerlid te worden voor JA21, nam Hiddema de vrijgekomen zetel in. Pouw-Verweij had in 2019 op de lijst gestaan van Forum voor Democratie.

Helemaal verrassend is het niet. Afgelopen december liet hij in een kranteninterview weten ongelukkig te zijn met het blijvende geflirt van de jongerenorganisatie met extreemrechts. Enkele dagen na de invasie van Oekraïne gaf hij aan zich niet te herkennen in partijgenoten die sympathiseerden met Poetin. Nu lijkt hij alsnog het geloof in Forum verloren te hebben.

Paul Fentrop

Toespraak Zelenski kost Forum voor Democratie (alweer) senatoren