Neutrale Ieren en de Ierse vredesbeweging hekelen de deelname van hun regeringsleider aan het EuroAtlantic Dinner tijdens de NAVO-top in Madrid. De Ierse premier Micheál Martin beloofde meer defensie-uitgaven, maar verliet officieel de ‘militair neutrale’ positie van Ierland nog niet. Toch gaf Ierland aan dat de Russische inval in Oekraïne alles veranderde. Extreemlinks en extreemrechts in neutrale EU-lidstaten bekritiseren de deelname van hun regeringsleiders aan het bewuste etentje.

De Republiek Ierland is geen lid van de NAVO. Tijdens de Tweede Wereldoorlog was de republiek neutraal en geen lid van de geallieerden. Een oude Britse oorlogspropaganda dat Duitse onderzeeërs welkom waren in Ierse havens en er bijtankten leeft nog steeds voort op het Internet. Die mythe werd ondertussen genoeg ontkracht.

Dat neemt niet weg dat zelfs de belangrijkste Ierse krant, de Irish Independent, groot uitpakte met een artikel waarin Micheál Martin ontkent dat het diner in Madrid de Ierse neutraliteit afkalft. Het Trotskistische parlementslid Paul Murphy van de partij People Before Profit beschuldigde Martin dat het aanschuiven bij de bezitters van kernwapens een moedwillige actie was om de Ierse neutraliteit te ondermijnen.

Martin zei aan de Independent dat hij het idee lanceerde dat een ‘Citizens’ Assembly’ moet nadenken over de materie. Een ‘informed debate’ over het onderwerp van de militaire ‘non-alignment’. Non-alignment slaat op de niet-gebonden landen. Dat zijn 120 landen die kozen om niet bij een machtsblok te horen tijdens de Koude Oorlog. Ierland hoort wel niet tot de Beweging van Niet-Gebonden Landen (bekend van ‘ongebonden’ dictators zoals Tito, Soekarno of Nasser).

Martin behoort samen met de Oostenrijkse kanselier Karl Nehammer stilaan tot een zeldzame diersoort. Ierland vormt met Oostenrijk één van de laatste neutrale lidstaten van de Europese Unie (Cyprus en Malta zijn het officieel ook maar huisvesten militaire basissen van NAVO-lidstaten). Op het bezoek van Nehammer aan Madrid volgde veel minder controverse. De Oostenrijkse pers was vooral begaan met zijn ontmoetingen met de Turkse president Recep Tayyip Erdoğan en de Oekraïense oud-boksers de Klitschko-broers. De Oostenrijkse Freiheitliche Partei Österreichs (FPÖ) had volgens Der Standard wel kritiek. De secretaris-generaal van de FPÖ Michael Schnedlitz noemde de deelname aan het EuroAtlantic Dinner een ‘vals en fataal signaal’.

EuroAtlantic Dinner

De Spaanse premier Pedro Sánchez ontving tijdens de NAVO-top in Madrid tal van wereldleiders in het Prado Museum. Het zogenaamde EuroAtlantic Dinner met Oekraïens orkest vormde één van de netwerk-evenementen in de marge van de top. Op zich is een diner onder Las Meninas van Diego Velázquez een mooie photo opportunity. Wat was echter het nut of het doel ervan? Was het een soort parade van regeringsleiders met hun echtgenote of een glamoureuze poging neutrale landen te rekruteren?

De foto’s op de website van de Europese Raad ogen mooi. De Amerikaanse president Joe Biden was beschikbaar voor selfies. Persagentschap EFE fotografeerde zelfs Biden met zijn arm nogal familiair rond de middel van de ega van de Spaanse premier. Enkel de Britse premier Boris Johnson en de Franse president Emmanuel Macron bleken oog te hebben voor de prachtige schilderijencollectie van het Prado. Na de aankomst met diens echtgenote moest Macron vele handen schudden en beleefdheden uitwisselen, maar nadien trok ie solo door de zalen. Ook Boris dwaalde eenzaam door de zalen. De synopsys van de Europese cultuur in het Prado interesseerde blijkbaar de andere politici en genodigden veel minder.

Het EuroAtlantic Dinner bleek voor de Spaanse premier één van de hoogtepunten van ‘zijn’ NAVO-top. Voor Sánchez moest de ontmoeting met de regeringsleiders een succes worden. De familiefoto onder Las Meninas vormde het orgelpunt. De officiële functie van het galadiner was die van een werkdiner om het nieuwe Strategic Concept te fêteren.

Tijdens het binnenlepelen van de kreeftgazpacho met basilicum en olijfolie en het verorberen van de slow cooked lamsschouders met citroenpuree, vergaderden de ministers van Buitenlandse Zaken over de zuidflank van de NAVO. Die zuidflank bestaat uit Marokko, Tunesië, Algerije, Libië en Egypte.

Bij de andere genodigde hoorden ook de Klitschko-broers. De beroemde ex-bokskampioenen Vitaly (tegenwoordig burgemeester van Kiev) en Vladimir Klitschko liepen dus ook van regeringsleider naar regeringsleider voor selfies met onder andere Biden en Macron.

De Zweedse premier Magdalena Anderson mocht nog eens horen hoe blij iedereen was met haar toetreding tot de NAVO. De Japanse premier Fumio Kishidato kreeg dan weer een vriendelijke uitnodiging van Sánchez om Japanse bedrijven te laten investeren in Spanje. Ook de excellenties van Zuid-Korea, Nieuw-Zeeland en Australië schoven aan. Eigenlijk was de premier of president van Taiwan de enige afwezige. De uitnodiging van Su-Tseng-chang of Ma Ying-jeou had pas een moedig statement geweest.

Ierse gevoeligheid

De premier van de Republiek Ierland heet taoiseach. Op de site van de Ierse taoiseach stond trots dat ie het EuroAtlantic Dinner zou bijwonen. De taoiseach vertelde de EU en de NAVO-leiders dat Ierland momenteel de veiligheids- en defensiehouding analyseerde in het kader van de Russische agressie. Micheál Martin voegde er wel aan toe dat het voorlopig niet zijn lands positie als militair neutraal veranderde. ‘Ierland was nooit politiek neutraal of terughoudend om inbreuken op de internationale vrede en veiligheid aan te klagen’, aldus Martin.

Toch keken de Ierse burgers, activisten en politieke commentatoren argwanend naar het gesprek dat Micheál Martin tijdens het EuroAtlantic Dinner in Madrid plande met de Amerikaanse president Joe Biden. Martin citeerde tijdens het diner de Ierse dichter en Nobelprijswinnaar William Butler Yeats met ‘all has changed utterly’. Dit vers komt uit ‘Easter 1916′. Dit gedicht gaat over bloedig onderdrukte Paasopstand in Ierland. De terechtstelling van de Ierse leiders door de Britten in 1916 veranderde de pacifistische houding van Yeats. Qua symboliek kon dit citaat uitgesproken tegen Biden tellen.

De Irish Anti War Movement (IAWM) hekelde op 30 juni, na de NAVO-top, het bezoek van Martin in een persbericht. De Ierse vredesbeweging noemde het perfect normaal dat Martin een bijeenkomst van EU-leiders bijwoonde, maar dit was duidelijk een bijeenkomst van NAVO-leiders. De vredesbeweging herhaalde de Chinese propaganda dat de NAVO de afgelopen jaren ‘bijzonder weinig achting’ aan de dag legde voor internationale regels in Palestina, Afghanistan, Libië of Jemen. Martin had verklaard dat de ontmoeting diende om de internationale samenwerking ter ophouden van democratische waarden te koesteren en het Ierse engagement toonde voor een op regels gebaseerde internationale orde (‘bolster international cooperation to work to uphold democratic values and our commitment to that rules-based international order’).

Poetin-Versteher

De Ierse vredesbeweging toonde zich echter vooral een Poetin-Versteher door te ontkennen dat de NAVO alles gedaan had om de invasie van Oekraïne te voorkomen. Volgens IAWM verlekkerde de NAVO zich op de escalatie die ze misbruikt voor haar gebiedsuitbreiding.

De Ierse premier sprak ook met zijn IJslandse ambtsgenoot Katrín Jakobsdóttir af om de bilaterale relaties op te drijven en nam de uitnodiging voor een staatsbezoek aan. IJsland is geen EU-lid, maar wel een strategisch erg belangrijke NAVO-lidstaat. Martin sprak ook de Noorse premier Jonas Støre. Noorwegen is evenmin een EU-lid, maar wel NAVO-lid.

De eerste conclusie kan zijn dat Ierland en Oostenrijk door hun aanwezigheid daadwerkelijk de banden met de NAVO aanhalen. Niet noodzakelijk direct, maar duidelijk wel door hogere militaire uitgaven en bilaterale relaties met NAVO-leden buiten de EU. De tweede conclusie kan zijn dat extreemlinks en extreemrechts achterhoedegevechten voeren tegen een moderne NAVO en daarbij de retoriek van China en Rusland niet schuwen.

Paul Murphy

Extreemlinks en extreemrechts tegen uitbreiding NAVO