Wie in Rusland woont en wel eens kritiek heeft of zou kunnen hebben op het regime koopt zich beter een goede parachute, want het tempo waaraan er in Moskou en omstreken belangrijke mensen plots uit het raam vallen is niet meer bij te houden.

Nord Stream

De middelen om tegenstanders het zwijgen op te leggen zijn in Rusland dan ook minder verfijnd dan in het Westen. Daar zorgt de samenwerking tussen de overheden en Big Tech wel dat onwelgevallige meningen niet te veel verspreid worden. Jacinda Ardern, de premier van Nieuw-Zeeland en tevens Young Global Leader bij het World Economic Forum riep vorige week nog tijdens haar speech op de top van de Verenigde Naties op tot meer internet censuur. Want vrije meningsuiting is belangrijk, maar alleen als die mening gelijk loopt met de hare.

Dat zagen we ook na de vermoedelijke aanslagen op de onderzeese aardgasleidingen van Nord Stream vorige week. Wie vermoedens uitte dat het de Russen waren die dat deden, mocht dat ongecensureerd zeggen, wie opperde dat het mogelijk de Amerikanen waren werd – nog maar eens – beschuldigd van het verspreiden van complottheorieën.

Europees-Russisch schaakbord

Nochtans is de optie dat het de Amerikanen zouden kunnen zijn niet geheel uit de lucht gegrepen. In mijn column van 24 februari (lees ‘m hier) citeerde ik al eens de de voormalige Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Mike Pompeo, op 30 juli 2020 tijdens een hoorzitting in de Amerikaanse senaat. ‘We zullen er alles aan doen om het Nord Stream 2 project te stoppen.’ Iets dat nadien nog in sterkere bewoordingen werd bevestigd door president Biden.

Het had toen al behoorlijk wat alarmbellen moeten doen afgaan in Europa en met name bij de Duitsers. De Amerikanen zijn namelijk hun vrienden niet meer al proberen ze de schijn op te houden. Dat wisten ze bij de EU al langer, want in december 2019 moesten de werken aan Nord Stream 2 al een keertje worden stilgelegd omdat de Verenigde Staten sancties uitvaardigden tegen bedrijven die meewerkten aan het leggen van de pijplijn. Het leek er toen al op dat de Amerikanen hun pionnen op het Europees-Russische schaakbord aan het klaarzetten waren.

Handleiding voor imperialisme

Voor wie de afgelopen decennia de Amerikaanse buitenland- en defensie politiek heeft gevolgd is dat niet meteen een verrassing, want het is het regelrechte gevolg van de Wolfowitz doctrine uit 1992. Paul Wolfowitz was toen onderminister van defensie in de regering Bush.

Een sleutelpassage uit zijn doctrine leest als een handleiding voor imperialisme. Ik citeer: ‘De VS moeten het leiderschap tonen dat nodig is om een nieuwe orde tot stand te brengen en te beschermen die de belofte inhoudt dat zij potentiële concurrenten ervan kunnen overtuigen dat zij geen grotere rol hoeven na te streven of een agressievere houding hoeven aan te nemen om hun legitieme belangen te beschermen. Op andere gebieden dan defensie moeten wij voldoende rekening houden met de belangen van de geavanceerde industrielanden om hen ervan te weerhouden ons leiderschap uit te dagen of te trachten de gevestigde politieke en economische orde omver te werpen. Wij moeten het mechanisme handhaven om potentiële concurrenten ervan te weerhouden zelfs maar te streven naar een grotere regionale of mondiale rol.’

Scherpe kantjes

Met andere woorden: potentiële concurrenten moeten buiten spel gezet worden, ook en vooral ook de geavanceerde industrielanden. Lees, onder andere: de Europeanen en vooral het industrieel sterke Duitsland.

De doctrine werd goedgekeurd door het Pentagon, maar toen het document uitlekte via de New York Times en op veel kritiek stootte, haastte het Witte Huis zich om er de scherpe kantje af te vijlen zodat het politiek verkoopbaar bleef. Het oorspronkelijk document gaf echter een mooie inkijk in de hoofden van de Amerikaanse defensiespecialisten.

Dat Duitsland door het Nord Stream project prima zakelijke relaties zou onderhouden met de Russen was al lang een doorn in het oog van het Witte Huis. Een as Duitsland-Rusland was wel het laatste wat ze daar willen, de Wolfowitz doctrine indachtig.

‘Europe second’

Intussen vechten de Oekraïners de Amerikaanse proxy-oorlog uit, met Amerikaanse wapens en manen de Amerikanen de EU aan om haast te maken met hun betalingen aan Oekraïne, zodat die meer wapens kunnen kopen van de Amerikanen. Europa mag vervolgens ook in de buidel tasten voor het Amerikaanse schaliegas, waarvan de vervuilende ontginning twee jaar geleden nog verlieslatend was, maar nu winstgevend dankzij de gestegen gasprijzen. Intussen stijgt de koers van de dollar en rinkelen de kassa’s in de VS oorverdovend.

Het Russische imperialisme is voor geen haar te vertrouwen, dat wisten we al lang. Dat geldt dus net zo lief voor het Amerikaanse imperialisme. Misschien wordt het de hoogste tijd dat de EU niet langer aan het handje van de Amerikanen loopt, maar haar eigen defensie- en buitenlandpolitiek optuigt. Want de ‘America First’ politiek betekent logischerwijze ook ‘Europe Second’.

Overigens liet de Nicaraguaanse president Daniel Ortega deze week in een interview fijntjes weten dat het deze maand de verjaardag is van de aanslagen in 1983 van de Verenigde Staten op de olie-installaties van Nicaragua. Op 14 oktober werd daar door de Amerikanen met een duikboot de onderzeese oliepijplijn opgeblazen.

Paul Wolfowitz

Vertrouw geen Rus of Amerikaan