Pavel Drjomov is een van de meest controversiële figuren tijdens de beginjaren van de Russisch-Oekraïense oorlog. Hij was vanaf de afscheiding tot aan zijn dood in 2015 de autonome leider van het stadje Stachanov in de Volksrepubliek Loegansk. Drjomov beweerde fel gekant te zijn tegen corruptie en criminaliteit. Hij probeerde een onafhankelijke kozakkenstaat te stichten.

Bandiet

Tot 2014 leeft de vrijgezel in Stachanov als bouwvakker. Af en toe reist hij voor seizoenswerk naar Sint-Petersburg. Een tijdlang ‘was hij een bandiet’, zoals hij in een later interview toegaf. In het begin van de jaren 2000 zit Drjomov zelfs zes maanden in voorarrest op verdenking van fraude. Tijdens zijn hechtenis wordt hij zwaar mishandeld door de politie waarop hij in het ziekenhuis belandt. Uiteindelijk wordt de bouwvakker vrijgelaten, omdat de rechercheurs zijn schuld niet kunnen bewijzen. Daarna leeft hij, naar eigen zeggen, drie jaar in een klooster.

Pavel Drjomov wordt politiek actief in februari 2014. Hij neemt deel aan de eerste anti-Majdan-betogingen in Stachanov. Op 6 april van datzelfde jaar bezet hij samen met anderen het lokale SBOe-kantoor. Drjomov, die een kozakkeneenheid leidt, rukt met het begin van de actieve fase van de oorlog op naar Popasna en Severodonetsk, waar hij samen met Aleksej Mozgovoj en diens ‘Prizrak’, de verdedigingslinie tot half juli in handen weet te houden. Aan dit front worden de kozakken van Drjomov uiteindelijk teruggedrongen door het Oekraïense leger. Geleidelijk aan wordt de brigade ondergeschikt gemaakt aan de zogeheten ‘Nationale Kozakkengarde’ onder bevel van Nikolaj Kozitsyn. Deze garde staat dan reeds bekend om schandalen rond smokkel, het confisqueren van privé-eigendom en ontvoeringen.

Kozakkenrepubliek

Vanaf het begin verlopen Drjomovs betrekkingen met het hoogste bestuur van de Volksrepubliek Loegansk niet goed. De voormalige gastarbeider is een representant van de zogenaamde ‘kozakkenautonomie’; hij is voor de macht van het volk en fel gekant tegen de oligarchie. Dat de ataman ook daadwerkelijk alles voor het volk confisqueerde, betuigde ook de zakenman Denis Sekatski die na drie jaar en acht maanden hechtenis in Loegansk op 29 december 2019 vrijkwam tijdens een gevangenenuitwisseling: ‘Ik wilde mijn bedrijf overplaatsen naar Severodonetsk in het gebied onder Oekraïens bestuur. Dat lukte maar gedeeltelijk. Het grootste deel heb ik niet kunnen redden. De kozakken van Drjomov lieten dit niet toe. Ze zeiden dat ze mijn apparatuur binnenkort voor de republiek nodig zouden hebben.’

Drjomov acht het in eerste instantie ook niet nodig om Igor Plotnitski, de toenmalige leider van de Volksrepubliek, te gehoorzamen. De ataman is de mening toegedaan dat de pas gestichte republieken een voortzetting zijn van de oude Oekraïense orde van corruptie en vriendjespolitiek. Hij is ook een tegenstander van de akkoorden van Minsk en voorstander van een voortzetting van de oorlog totdat op het grondgebied van de zuidoostelijke regio’s van Oekraïne een ‘verenigd Novorossija’ is gesticht. Drjomov spreekt over het oprichten van een ‘kozakkenrepubliek’ op het grondgebied van Stachanov en Pervomajsk.

Eerlijk land

In oktober 2014 verklaart hij tijdens een bijeenkomst in Stachanov: ‘We hebben hier genoeg corruptie en slavernij gehad! Wij zijn geen dwazen — noch Porosjenko noch Poetin zijn geïnteresseerd in een eerlijk land. We zullen een kozakkenrepubliek opbouwen, hier bij ons in Stachanov!’. Hij richt zich samen met Aleksej Mozgovoj tot de Russische president Vladimir Poetin en de wereldgemeenschap en beschuldigt Igor Plotnitski van smokkel, banden met voormalige leden van de Partij van de Regio’s en diefstal van Russische humanitaire hulp. De ataman dreigt compromitterend materiaal over Plotnitski te publiceren indien hem iets zal overkomen.

Drjomov geniet ondanks of juist dankzij zijn flamboyante gedrag een zekere mate van steun onder de plaatselijke bevolking. Van tijd tot tijd organiseert de ataman bijeenkomsten in zijn geboortestad waar hij in zeer eenvoudige bewoordingen de bestaande problemen toelicht en kritiek uit op het centraal bestuur in Loegansk. De kozakken van Drjomov bestrijden met harde hand de misdaad, met bijzondere aandacht voor drugshandel en de zwarte markt. In de stad patrouilleren gewapende kozakkeneenheden. De mobiele telefoonnummers van Drjomov en zijn plaatsvervangers worden overal opgehangen voor het geval burgers contact op willen nemen. Het is eveneens mogelijk naar het hoofdkwartier op ‘spreekuur’ te gaan.

Jakhalzen in uniform

Dat de autonome status van Stachanov niet op een lijn lag met de wensen van de machthebbers in de hoofdstad van de republiek moge duidelijk zijn. Op 11 december 2015 doet zich voor hen een buitenkansje voor. Drjomov huwt een inwoonster uit zijn geboorteplaats. Bij deze feestelijke gelegenheid schenkt een medestrijder hem een Land Rover. Een dag daarna wordt Drjomov, die onderweg is naar de voortzetting van zijn eigen trouwfeest, rond 13:00 uur opgeroepen naar het naburige Pervomajsk. Na het passeren van een controlepost in de buurt van Irmino explodeert rond 13:20 uur zijn splinternieuwe Land Rover. De ataman overlijdt ter plaatse. Zijn chauffeur sterft op weg naar het ziekenhuis. Uit later onderzoek zou zijn gebleken dat de explosieven van tevoren onder het voertuig waren geplaatst.

Onmiddellijk na de moord op Pavel Drjomov haasten de autoriteiten in Loegansk zich te verklaren dat de militaire inlichtingsdienst van Oekraïne achter de aanslag zit. Volgens de Oekraïense krant Insider daarentegen waaide de wind uit een andere hoek. Drjomov zou met wisselend succes hebben geprobeerd te verhinderen dat de opbrengsten uit de lokale steenkolenmijn naar Loegansk zouden gaan. Hij wilde deze namelijk direct de begroting van Stachanov en Pervomajsk ten goede laten komen. Het gerucht ging zelfs dat de ataman in mei 2015 iets soortgelijks wilde doen met de staalfabriek Stachanov, onderdeel van de invloedrijke Oekraïense holding Privat Group. Door een noodinterventie van het bestuur van de Volksrepubliek was hij echter gedwongen van deze plannen af te zien. Bij deze ‘pogingen tot eerlijke verdeling’ zou de ex-bouwvakker verschillende groeperingen direct in hun zakenbelangen hebben gestoord.

Kiev

Nikolaj Kozitsyn is ervan overtuigd dat de moordenaars niet in Kiev gezocht moeten worden: ‘Ik beschikte over informatie dat hij uitgeschakeld zou worden. In Sint-Petersburg, waar we elkaar ontmoetten, vertelde ik hem hierover. Hij nam deze informatie gelaten op en scheen niet bezorgd over zijn eigen veiligheid. De auto waarin hij werd opgeblazen, had hij als bruiloftscadeau gekregen, er waren van tevoren explosieven in gelegd. De moordenaars zijn jakhalzen in uniform. Deze schurken zijn verantwoordelijk voor alles wat daar in Loegansk gebeurt.’

Pavel Drjomov

Ataman van het volk