2019 Sterfdag in Boedapest van de Hongaars-Joodse schrijver en essayist György Konrád (86). Hij wordt gezien als een van de belangrijkste schrijvers van de 20ste eeuw. Tijdens het communistische regime in Hongarije maakt hij zich sterk voor individuele vrijheid. Samen met Václav Havel, Adam Michnik en Pavel Kohout was hij vóór 1989 een van de belangrijkste stemmen van de dissidenten. In zijn essays pleitte hij voor een vreedzaam Midden-Europa dat de grenzen tussen Oost en West zou moeten overwinnen. Konrád is een van de meest vertaalde hedendaagse Hongaarse auteurs. In het Nederlands verschenen onder meer Tuinfeest (1989), De Stedenbouwer (1995), Nalatenschap (1999), Zonsverduistering (2004), Geluk (2004) en Slingerbeweging (2011).

1979 Het Zuid-Afrikaanse thuisland Venda wordt onafhankelijk. Het was het thuisland van de Bavenda-stam. Geen enkel ander land heeft Venda ooit als land erkend. In 1994 werd Venda, samen met de negen andere thuislanden, weer opgeslorpt door Zuid-Afrika.

1974 In Den Haag gijzelen drie Japanse leden van ‘Het Rode Leger’ in de Franse ambassade de ambassadeur en 10 personeelsleden. Een Nederlandse agente wordt neergeschoten. De gijzeling eindigt vier dagen later op het vliegveld van Aden.

1964 In het grafelijk slot van Male wordt de Zuid-Vlaamse voorman Jean-Marie Gantois gevierd naar aanleiding van zijn zestigste verjaardag.

1945 In het raam van de repressie bepaalt een ministeriële omzendbrief dat voor een inschrijving in het handelsregister een ‘bewijs van burgertrouw’ vereist is. Ook beveelt dit rondschrijven de intrekking van een verkeersvergunning en het verbod om een wagen te besturen voor wie zich als ‘onwaardige burger’ heeft gedragen. Let wel: ook wie niet veroordeeld is, kan onder deze maatregelen vallen, naar goeddunken van lokale ambtenaren.

Jacqueline Bisset (°1944)

1944 Geboorte in Weybridge (Surrey) van de Engelse filmactrice Jacqueline Bisset, bekend van onder meer La nuit Américaine, Airport, The deep, Casino royale, Rich and famous, Under the volcano, Class, Wild orchid, New Year’s Day, Fascination, Summer solstice, Miss you alfready, 9/11. Bisset is nog altijd veel gevraagd als actrice. In 2000 speelde ze de heilige Maria en in 2003 Jacqueline Kennedy Onassis in Amerikaanse televisiefilms. Ze is peetmoeder van de actrice Angelina Jolie. Zelf is ze nooit getrouwd, ondanks vele liefdesavonturen.

1931 Overlijden in Amsterdam van Pieter W. de Koning (63), Heel-Nederlandse ijveraar. Hij verdiept zich in geschiedenis, literatuur en ander wetenschappelijk werk, waaruit zijn werk Volk en Staat, een studie over het recht der nationaliteiten (1928) voortvloeit. Zijn gedichten en vertalingen, waaronder veel werk van Vergilius, schreef De Koning onder eigen naam of onder de schuilnaam van Volker. Zijn engagement voor de Nederlandse cultuur uit hij op de Nederlandse congressen voor taal- en letterkunde en in het Algemeen-Nederlands Verbond. Maar het ANV wordt hem te louter cultureel. Hij behoort dan ook in 1917 tot de oprichters van De Dietse Bond, die een politiek en cultureel Heel-Nederland willen waarmaken. Van 1921 tot 1931 is hij voorzitter. Het politieke Heel-Nederland ziet hij realiseerbaar na een overgangsperiode waarin Vlaanderen zich losmaakt van Wallonië en een eigen zelfstandigheid bereikt.

1922 In Al-Aziziyal in Libië wordt de hoogste temperatuur ooit gemeten: 58° in de schaduw.

1908 Geboorte in Hornhuizen (Groningen) van landbouwdeskundige en socialistisch politicus Sicco Mansholt. Hij stamde uit een socialistisch gezin van Groningse herenboeren en bracht het in Nederland tot minister van Landbouw (1945-1957). Als Europarlementariër, voorzitter van de Europese Commissie (1972-1973) en Eurocommissaris voor Landbouw was hij de peetvader van het Europese landbouwbeleid (Plan-Mansholt). Hij streefde naar een ‘schaalvergroting’ in de landbouw door de kleine boeren verregaand afhankelijk te maken van subsidies. Zijn ideaalbeeld was een niet ver van het sovjet-systeem verwijderde constellatie met zeer grote, door de staat gecontroleerde landbouwbedrijven.

Mansholt kwam later tot inkeer uit bezorgdheid over het milieu. Misschien zat Petra Kelly (1947-1992) daar voor iets tussen. Deze jonge Duitse stagiaire in zijn administratie was vele jaren de minnares van de 39 jaar oudere Europoliticus. Ze verliet het socialisme, was medeoprichter van Die Grünen en werd in 1980 voorzitter van die partij. Mansholt overleed in 1995 op de leeftijd van 86.

1899 Geboorte in Brouwershaven (Zeeland) van Anton Constandse, de bekendste Nederlands anarchist, tevens atheïst, schrijver en journalist. Een bekend citaat van hem: ‘We kunnen onze tegenwoordige maatschappij omschrijven als een genotzoekende ongelukkige samenleving’. Hij overlijdt in 1985.

1896 Guido Gezelle schrijft zijn beroemde gedicht de Casselkoeien:

Aanschouwt mij, hier en daar,
die bende Casselkoeien;
die, louter bruin van haar,
als zoveel blommen bloeien
in ’t gers en in de zon, die zinkend, henentiet:
die, rood, het rode veld vol rode vonken giet.

Dat is slechts de eerste strofe. Zie verder hier.

1875 Geboorte in Ledeberg (Gent) van Roza de Guchtenaere (66), vrijzinnige, Vlaams- en Heel-Nederlands gezinde feministe. Deze eigenzinnige lerares is ook vegetariër en geheelonthoudster. Ze wordt lid van het liberale Willemsfonds en van het Algemeen- Nederlands Verbond (ANV), waar ze weldra in het hoofdbestuur zit. Tijdens de Eerste Wereldoorlog is haar voornaamste ‘misdrijf’ dat ze in Gent directrice wordt van een door de activisten gesteunde Rijksmiddelbare Normaalschool waar het Nederlands de voertaal is. In 1918 wordt ze aangehouden wegens haar deelname aan het activisme tijdens de Eerste Wereldoorlog.

Op haar proces voor de Krijgsraad te Brussel zoekt ze geen verontschuldigingen en blijft ze het activisme verdedigen. Ze wordt veroordeeld tot 15 jaar dwangarbeid. Ze gaat niet in hoger beroep en is de enige vrouwelijke politieke gevangene. Begin 1921 biedt men haar vervroegde vrijlating aan op voorwaarde dat ze zich onthoudt van politieke activiteiten. Ze weigert dat. Als eind 1921 de gevangenisstraffen van de meeste activisten herleid worden tot drie jaar wordt ook zij onvoorwaardelijk in vrijheid gesteld. In december 1921 verlaat ze met een wankele gezondheid de Gentse Nieuwe Wandeling-gevangenis. Ze herneemt haar politieke activiteiten en sprak weldra weer op tal van vergaderingen, Vlaams, revolutionair en radicaal anti- Belgisch. In Gent wordt ze een der boegbeelden van de nationaal-revolutionaire vleugel van het Vlaams-nationalisme die onder leiding van Boudewijn Maes stond. ‘Nationaal-revolutionair’ is hier te begrijpen in

Nicolaas Beets (1814-1903)

het raam van de Conservatieve Revolutie (Armin Mohler). Haar gezondheid laat het steeds meer afweten. Ze sticht nog het tijdschrift De Dietse Voorpost. Roza de Guchtenaere overlijdt in Gent op 8 april 1942, 66 jaar oud.

1814 In Haarlem (Noord-Holland) wordt Nicolaas Beets geboren, schrijver, dichter, predikant en hoogleraar. Zijn bekendste werk is de Camera Obscura (1839). Hij schreef dat in zijn studententijd onder het pseudoniem Hildebrand. Het werk is tientallen keren herdrukt, het laatst in 2008. Beet overleed in 1903 op de leeftijd van 88.

De Muur van Hadrianus

1394 De Joden worden uit Frankrijk verdreven op bevel van Karel VI.

122 De Romeinse keizer Hadrianus geeft opdracht voor de bouw van een 177 km lange, versterkte grenslinie van het Romeinse Rijk in wat nu Engeland heet. Een groot gedeelte van de Muur van Hadrianus is bewaard gebleven en ligt net beneden de Schots-Engelse grens.

Pavel Kohout

13 september. Net binnen: Roza De Guchtenaere geboren, Vlaamse voorvrouw

Lente in Praag en zomer in Moskou