Pavlo Toboltsev is een 50-jarige vrachtwagenchauffeur uit Oekraïne. Hij sloot zich na de Russische invasie aan bij de Oekraïense strijdkrachten. De trucker bevindt zich met zijn eenheid aan het front in de Donbas. Hij woonde voor de oorlog met zijn vrouw en dochter in Konstantinovka in het door Oekraïne bestuurde deel van de oblast Donetsk. Ik sprak met hem over de strijd tegen het Russische leger, de evacuatie van zijn gezin en zijn werk als chauffeur in Europa.

Aan het front

Hoe is de situatie aan het front?

‘Onze verkenners werken op volle toeren. En dat werpt vruchten af. Ik ben ervan overtuigd dat we de overwinning zullen behalen. Ik twijfel daar geen moment aan.’

Staan jullie stil of is er werkelijk voortgang?

‘Onze eenheid staat momenteel op zijn plaats. Maar de HIMARS functioneert en aan de geluiden te horen doet ook onze luchtafweer uitstekend werk.’

Hoe is de voorziening met levensmiddelen?

‘Die zit helemaal goed, we krijgen alles wat we nodig hebben.’

Verdediging van eigen grond

Je hoorde van de invasie en besloot je direct aan te sluiten bij de Oekraïense Strijdkrachten?

‘Ik begreep eerst niet hoe zoiets überhaupt kon gebeuren. Misschien is het mijn verkeerde interpretatie na mijn werk in Europa, maar ik dacht dat zoiets onmogelijk zou zijn in geciviliseerde landen. Ik dacht dat het misschien een provocatie was of een vergissing van de ene of de andere zijde. Toen de volgende dag Russische tanks naar Charkov oprukten, begreep ik dat ze het ernst meenden met de invasie. Er waren ontploffingen. Ik zat enorm in angst om mijn dochter. Ondanks dat ze al dertien is, blijft ze voor mij toch een klein kind. Daarop besloot ik mijn land te verdedigen, onze eigen grond. Het is het enige juiste dat ik kan doen.’

Maar had je nog geen militaire ervaring?

‘Ik heb nog in het Sovjetleger gediend. Maar hier is het compleet anders. In mijn diensttijd was ‘djedovsjina‘ aan de orde van de dag: de oude lichting pest de nieuwen. Zo is het nu niet. Het is niet zo van: ik ben hier al sinds 2014 en jij komt nu pas kijken. We werken samen aan één doel. We zijn allemaal gelijkgezinden.’

Heb je een militaire training doorlopen?

‘Eerst meldde ik me aan bij het militaire commissariaat. Van daaruit werden we naar de kazerne gestuurd. Daar werden we getraind op de schietbaan, op het oefenterrein. Ze lieten ons alles zien. Voor mij was het opfrissen van kennis, voor sommigen was het compleet nieuw.’

Hoelang duurde die training?

‘Je kunt niet zeggen dat het een training aan een stuk door was. Eerst oefenden we twee of drie weken, daarna terug op onze positie, daarna weer oefeningen. Het militair oefenterrein is heel belangrijk om het gehoor te trainen op verschillende wapens zodat je die aan het front onmiddellijk kunt herkennen.’

Geen taalprobleem

Hoe is de stemming onder de lokale bevolking?

‘Degenen met wie ik praat, ondersteunen ons. En niet op een manier van: “Oekraïne is er nu, ze ondersteunen Oekraïne, als de Russen komen, zijn ze voor de Russen.” Ze zijn echt pro-Oekraïens.’

Maar dat uit zich niet in de taal, wie Russisch praat is voor de Russen?

‘Nee, natuurlijk niet. We zijn sowieso in een Russischtalige regio hier. (Vervolgt in het Oekraïens.) Ze verstaan Oekraïens, maar praten Russisch waar ze mee opgegroeid zijn. (Vervolgt weer in het Russisch.) Ze zijn naar de Russischtalige kleuterschool en school gegaan. Ze hebben hun opleiding in het Russisch behaald. En dat allemaal in Oekraïne. Voor mij maakt het niets uit of ze Russisch of Oekraïens praten. Een taalprobleem zie ik hier niet.

De mensen begrijpen heel goed dat Rusland de agressor is. “Als jullie hier niet waren geweest, zouden ze ook niet op ons schieten”, zoiets heb ik hier nog nooit gehoord. Dat is meer iets van het sinds 2014 bezette gebied, maar dat komt ook door de Russische propaganda. Sommige mensen zijn er helaas de weg kwijt. Maar ook daar zijn mensen die niet voor inlijving door Rusland zijn.’

Er is een officiële informatiestop over het tegenoffensief aan het zuidfront, de collaborerende zelfbenoemde burgemeester uit Cherson is al naar Rusland gevlucht. Heb je informatie over de situatie daar?

‘Nee, we weten net zoveel als jullie, we lezen het nieuws ook op Telegram en in het internet. Niemand van ons heeft directe contacten met militairen daar. We zijn in dat opzicht vrij geïsoleerd, we komen allemaal uit de oblast Donetsk.’

Truckersleven van een Oekraïner

En heb je je werk opgegeven?

‘Het bedrijf waar ik voor werk heeft begrip voor mijn keuze. Ze hebben me niet ontslagen.’

Is dat bedrijf Oekraïens?

‘Nee, het is Litouws. Maar de afgelopen vijf jaar heb ik voor drie verschillende bedrijven gewerkt.’

Het schijnt dat vroeger de werkomstandigheden voor truckers in West-Europa beter waren. Sinds de toestroom van chauffeurs en bedrijven uit Oost-Europa lijkt het een stuk minder…

‘Ik begrijp dat er op een gegeven moment een enorme toestroom van arbeidskrachten uit Oekraïne, Belarus en Rusland kwam. Niet alleen van vrachtwagenchauffeurs. Een deel van het werk is door bedrijven uit Oost-Europa overgenomen. Negatieve reacties van lokale truckers heb ik desondanks niet meegemaakt. Ik ben in België, Nederland, Luxemburg, Frankrijk, Turkije, Polen, eigenlijk overal in Europa geweest, met uitzondering van Scandinavië. De houding is overal vriendschappelijk. We eten zo nu en dan samen. Er zijn geen problemen in de trant van ‘jullie hebben ons werk ingepikt’. Ik hoorde wel van conflicten tussen Wit-Russen en Oekraïners of Oekraïners onderling, om politieke redenen.’

Maar de arbeidsomstandigheden zijn toch slechter geworden, de tijdsdruk is enorm, het loon laag: overnachtingen in hotels zijn er niet meer bij?

‘Kijk, als Oekraïner met een tijdelijke verblijfsvergunning voor Litouwen verdien ik gemiddeld 300 euro per maand minder dan een Litouwse chauffeur. De truckers met een paspoort van een van de EU-landen worden beter betaald. Wat betreft de overnachtingen: Ik heb voor een bedrijf gewerkt dat opdrachten kreeg van DHL en Amazon. Daar mochten we twee keer per maand in een hotel overnachten. Om kleren te wassen, om zelf eens te kunnen baden, niet voortdurend in de cabine te zitten…’

Is het voor sommige ritten nog verplicht met zijn tweeën te reizen?

‘Dat hangt af van de route en of de lading snel bederft. Bijvoorbeeld bij gekoelde levensmiddelen, als je dan niet alleen binnen een etmaal op de bestemming kunt zijn, dan wordt er een tweede chauffeur bij je ingedeeld. Maar ik werk, eerlijk gezegd, liever alleen.’

Gezin geëvacueerd

Is je gezin nog in Konstantinovka?

‘Mijn vrouw en dochter en ook mijn schoonmoeder zijn inmiddels geëvacueerd. Mijn vrouw heeft het heel lang uitgesteld, ze wilde niet weg, ze heeft een leidinggevende functie in het ziekenhuis. Van haar organisatie hing het hele rayon af. Ze zei steeds: “Ze schieten hier toch nog niet.” Uiteindelijk werden de beschietingen onophoudelijk en besloot ze gelukkig toch te vertrekken.’

Zijn ze naar het westen van Oekraïne geëvacueerd?

‘Nee, naar Mirgorod (420 kilometer ten noordwesten van Konstantinovka, nvda). Mijn dochter is suikerpatiënte, ze is afhankelijk van insuline. In Mirgorod is een goede kliniek gespecialiseerd in het behandelen van diabetici.’

Hoe zijn ze daar opgenomen, gaat je dochter daar al naar school?

‘Ze hebben een huis gevonden dat ze huren. De eigenaars hebben volgens mij zelfs de huur verlaagd, omdat ze vluchtelingen uit de oblast Donetsk zijn. Over de school: mijn dochter is dertien, ze besloten nog niet naar een school in Mirgorod over te stappen. Ze volgt online lessen met haar eigen klas. Zo heeft ze nog haar eigen leraren en klasgenoten. Het niveau is natuurlijk lager dan een echte school, er is geen concurrentie onder de leerlingen, ze zitten voortdurend thuis. De kennis blijft minder hangen. Maar ja, het is oorlog. Ik ben de leraren sowieso heel dankbaar dat ze de zaak draaiende kunnen houden.’

Niet oordelen

Naar West-Europa komen behalve vrouwen, kinderen en ouderen ook jonge mannen. Ik zag er onlangs zelfs een paar die in het Engels op hoge toon gratis toegang eisten tot de fitnessclub, omdat ze vluchtelingen uit Oekraïne zouden zijn. Hoe kan dat, er is toch een algehele mobilisatie?

‘In ons land is het helaas nog steeds mogelijk documenten te kopen waarin officieel wordt bevestigd dat iemand niet geschikt is voor militaire dienst. Ik hoop dat de mensen die daar bij jullie zijn op een of andere manier ons land ondersteunen, met geld voor de strijdkrachten of op een andere manier. Maar alles zal op een gegeven moment weer op zijn plaats vallen. We hebben tijd nodig. Ik wil nu niet slecht denken over onze mensen.

Je kent het gezegde ‘v semje ne bez oeroda‘ (elke familie heeft zijn zwarte schaap). Er zijn er zelfs die hier zijn gebleven en zich met verdachte zaakjes bezig houden, die provoceren. Maar, weet je, ik heb gewoon geen tijd om te denken aan wat die mensen doen. Ik had een vriend die in woorden een Oekraïense patriot was, veel meer dan ik. Toen de Russische invasie kwam, vertrok hij naar het buitenland. Maar ja, zo gaat dat met sommigen, wie ben ik om hem te veroordelen…’

Hoeveel tijd denken jullie nog nodig te hebben voor de bevrijding van Oekraïne?

‘Mijn persoonlijke mening is dat ik heel graag de Krim en de Donbas terug wil halen naar Oekraïne. Ik denk dat dat allemaal gaat gebeuren. Op zijn langst zal dat de volgende zomer zijn. Óf als we wapens zullen hebben die niet alleen voor de verdediging zijn, maar ook voor de aanval. En meer tanks: dan zal de klus tegen het einde van het jaar geklaard zijn. En als ze ons in de NAVO opnemen, dan is de bevrijding er waarschijnlijk binnen 24 uur. Maar hoe het ook zij, ik wil graag mijn dank uitspreken aan iedereen die ons helpt. Die ondersteuning en het medeleven zijn voor ons van enorm belang.’

Pavlo Toboltsev

Pavlo Toboltsev: ‘Als ze ons in de NAVO opnemen, is de bevrijding er binnen 24 uur’