Er zijn drie categorieën die er baat bij hebben dat de staat er niks van bakt en de politici vooral aan zelfbediening doen: de radicale antisysteempartijen, de journalisten en commentatoren (zalige tijden zijn dit voor een columnist), en de monarchie. De twee eerst genoemden, daar is weinig discussie over, maar de monarchie? Eerst wat uitleg.

In 1830 beslisten de grondleggers van de ‘moderne’ staat België dat het een koninkrijk moest worden, om de privileges van de elites veilig te stellen (met o.a. het cijnskiesstelsel), maar evenzeer om de koning als een soort opperste scheidsrechter aan te duiden in tijden van chaos die de samenhang van de natie zouden bedreigen. Dat gevaar was inherent aan de hybride structuur van België, als compromis-staat tussen liberalen en katholieken, met een tweetalig/bicultureel karakter dat op dat moment nog niet erkend werd.

Leopold I weigerde de Griekse troon en kwam ‘en stoemelings’ op de Belgische terecht.

Grootstaatse aspiraties

Zodoende werd de familie van Saksen-Coburg en Gotha dankzij wat internationale druk op de Belgische troon geparachuteerd. Oeroude Duitse hoogadel, overgeplant in een dwergstaat die enkel bestond bij gratie van de grootmachten. Het is alsof je een olifant in een konijnenhok wurmt. Sindsdien hebben de Coburgs nooit iets anders gedaan dan zich proberen te schikken naar de dimensies van dat konijnenhok, met een politieke klasse die vooral in de weg liep, tot frustratie vooral van onze notoire handjeshakker Leopold II die zijn grootstaatse aspiraties dan maar in het verre Congo probeerde te realiseren.

De hooghartigheid van de Coburgs, hun harkerige wereldvreemdheid, soms vermengd met religieuze waandenkbeelden (Boudewijn en de zgn. charismatische beweging), gaat terug op die disproportie. Het vreemdgaan, de spalt tussen officieel fatsoen en de buitenechtelijke jagerij (behalve het kwezelkoppel Boudewijn en Fabiola), het zijn bijkomende tekenen van een dynastie die slecht in haar vel zit en droomt van een écht koninkrijk met een echte monarch van een écht land. Wat elke dag wat meer een anachronisme wordt.

Het gedrag van alle leden, prinsen en prinsessen, varieert van een zich schikken in die operettestatus, tot de gekoesterde missie om België daadwerkelijk te behoeden voor het uiteenvallen. Waarbij ook ‘slechte’ telgen, koekoeksjongen of bastaarden (Delphine) of gewoon minderwaardig broedsel (Laurent) door het beeld lopen en hun deel van de koek opeisen. De monarchie is ernst én vermaak, colloque singulier én voer voor de boekskens, met beroepsroddelaars als Mario Danneels en Jan van den Berghe in de coulissen.

Volgens een complottheorie zouden Filip en zijn gezin niet echt bestaan, en als 3D-animatie worden opgevoerd, met medeweten van de media

Een witte sjaal aan de appelboom

De VRT-serie Laurent: prins op overschot is in dat opzicht topklasse die de middelmaat van Het Verhaal van Vlaanderen snel doet vergeten. Niet het format op zich, dat is niets bijzonders (een chronologisch relaas, wat tijdsduiding met markante gebeurtenissen, een handvol experten die opdraven), maar gewoon het verhaal op zich met de protagonisten, meer moet dat niet zijn.

Hoofdrolspelers zijn de koningin-moeder Paola, van Zuiderse komaf maar een absoluut ijskonijn, die haar jongste zoon Laurent als een misgeboorte zag, hem heel af en toe aan haar kille boezem drukte, wat de afgeplatte neus van de prins kan verklaren. Daarnaast Albert II, de koning die via een aantal onopgemerkte kersttoespraken evolueerde van vreemdpoeper tot semi-demente monarch die het vaderschap van zijn buitenechtelijke dochter Delphine Boël bleef ontkennen. Of was hij het gewoon vergeten?

En dan is er natuurlijk de getormenteerde loebas Laurent zelf, het zwart schaap van de familie, die deze rol ook met verve speelt. Met de nodige dosis zelfbeklag laat hij – tegenover de Vlaamse pers in gebroebeld Nederlands – een spoor na van existentiële walg en frustratie om… ja, om wat? Omdat hij zich gevangen voelt in de nulliteit van zijn status, het protocol niet wil respecteren, maar toch de aan die status verbonden jaarlijkse dotatie van 345.000 euro plus kosten niet afslaat.

Om maar te zeggen: heel dat Belgisch koningshuis oogt als een onwaarschijnlijk poppentheater met onderkoelde haat/liefde-gistprocessen, veel toneel zonder woorden, verstarde zelfbeelden, en af en toe groteske emoties. Hoogtepunt van de voorbije aflevering was de huwelijksmis van Laurent met Claire Coombs, ingezegend door de oude hippiepastoor Père Gilbert (die ook de trouw van zanger Stromae beklonk). Met name het moment toen Gilbert in zijn preek begon over ‘een witte sjaal aan een appelboom’, verwijzend naar de moeilijke relatie tussen Laurent en zijn ouders, begon heel de kerk te snotteren en ontdooide zelfs ijspegel Paola, terwijl haar gemaal in tranen uitbarstte. Laurent hield het evenmin droog, Claire staarde wezenloos naar de arduinen vloer van de Sint-Goedele kathedraal, en leek te denken: ‘zit ik met deze troep narren voor de rest van mijn leven opgescheept?’

Père Gilbert, priester en geniaal emo-regisseur op de huwelijksmis van Laurent en Claire

Kinderlijk verlangen

Zelf is Laurent naar het schijnt over de VRT-serie niet te spreken, en raadt hij iedereen af om ernaar te kijken. Helemaal ten onrechte. Het zal zijn populariteit in Vlaanderen ten goede komen. De melancholisch-leutige brokkenprins is namelijk de spiegel van de underdog die elke Vlaming in zich bespeurt.

Ondertussen maakt het koninkrijk België zich op voor zijn tweehonderdste verjaardag, en dat brengt ons terug naar het vorstenpaar, zijnde Laurents oudste broer Filip en Mathilde d’Udekem d’Acoz. De hardnekkige complottheorie, als zou Filip met zijn gezin niet bestaan en als 3D-animatie worden opgevoerd met medeweten van de media, is op zich niet zo absurd. Het zou het bijna robotachtige voorkomen van Filip verklaren, evenals de stereotiepe Barbie-look van Mathilde, met modelkinderen die al evenmin van vlees en bloed lijken.

Maar of dat nu waar is of niet, doet er zelfs weinig toe. Punt is dat iedereen er in België over eens lijkt dat we zelfs beter een imaginaire koning hebben dan geen, en dat de monarchie de ultieme reddingsboei is in een zwalpende natie waar politici en parlementen echte zelfbedieningszaken blijken. Het kinderlijk verlangen van het klootjesvolk naar een consensusvorst die boven de rotte compromissen en de corruptie staat, is terug van nooit weg geweest. Voor de ‘republikeinse’ N-VA mogen Filip en zijn opvolgers blijven, hebben we al begrepen, als kers op de confederale taart. Zelfs het Vlaams Belang blijkt tal van kiezers te herbergen die de monarchie gunstig gezind zijn. Dat weten Van Grieken en C° natuurlijk ook, dus blijven migratie en islam de uitverkoren nagels om op te kloppen.

Met Laurent als trieste clown en het vorstelijk gezin als plaatje kan België voort, en hoe bonter de politieke klasse het maakt, hoe sterker dit koningshuis-op-overschot zich handhaaft en zijn aftocht naar de magazijnen van de geschiedenis uitstelt. Zeker met het groeiende antipolitieke ressentiment, beseft de Wetstraat perfect dat zo’n monarch het verschil zou kunnen maken. Leopold I wist het al van dag één dat hij op die troon zat: democratie is iets voor kleinburgers.

Père Gilbert

De Saksen-Coburgs: koningshuis op overschot