‘Val geen vijand aan die krachtiger is dan jij. En als het onvermijdelijk is, en je je moet engageren, zorg er dan voor dat je het op jouw voorwaarden gebeurt, niet op die van je vijand,’ stelde Sun-tzu, de Chinese militair strateeg, schrijver en filosoof. Hij wordt beschouwd als de auteur van De Krijgskunst, een werk dat de westerse en Oost-Aziatische filosofie en het militaire denken sterk beïnvloedde.

Economische crisis

Volgens sommige economen bereikt de economische crisis als gevolg van de covid-19-pandemie een diepte die nooit gezien is in meer dan 100 jaar. Onvergelijkbaar ook met de financiële crisis van 2008: de uitdagingen zijn totaal anders. Allicht is de minst slechte economische vergelijking nog die met oorlog.

We staan voor heel wat uitdagingen die de traditionele financiële sector, de banken dus, niet kan oplossen. Fabrieken liggen stil, dienstenbedrijven vaak ook, of ze werken in het beste geval op halve kracht. Deze pandemie duurt hopelijk niet te lang, maar het is een maatschappelijke plicht om rekening te houden met een worst case scenario. De belangrijkste boodschap in een crisis is altijd: snel en doeltreffend handelen, en wel ‘op jouw voorwaarden, niet op de voorwaarden van je vijand.’ Elke dag gewonnen kan later voor een week of een maand tellen.

Hoe reageren de banken?

De maatregelen waarover de minister van Financiën onderhandelde met de financiële sector, worden in de praktijk door heel wat banken schoorvoetend – om niet te zeggen tergend traag uitgevoerd. Als je dan leest dat een grootbank die door de overheid in 2008 gestut werd nog snel, en tegen een verzoek van de Europese Centrale Bank in, een miljard dividenden naar het moederhuis in Parijs wil versassen… Transfer pricing naar buitenlandse groepsbedrijven is in crisistijden eveneens niet onbekend.

Rechtbanken krijgen verzoeken van bedrijven voor bescherming tegen schuldeisers. De federale regering werkt op een K.B. om een moratorium op faillissementen in te voeren. In het beste scenario schuift dit problemen door naar de toekomst. Het biedt wellicht weinig echte oplossingen aan.

De geschiedenis leert dat banken in tijden van crisis vaak hun rol niet meer (kunnen) vervullen en dat meer behendige en gerichte financieringsvormen noodzakelijk zijn. Op de Europese Unie mag je kennelijk momenteel niet te veel rekenen. Nog geen jaar geleden werd je gek verklaard als je zoiets zei.

Start-ups

Het is van strategisch belang voor België en Vlaanderen dat bedrijven die essentieel zijn voor de toekomst van onze economie, ook in tijden van (hyper?)inflatie en liquidity gaps op de financiële markten, hun goederen en diensten kunnen blijven verlenen aan de bevolking. Tevens dienen beloftevolle tech-bedrijven, waaronder start-ups en scale-ups met een broze financiële structuur, zoveel mogelijk gevrijwaard te worden van financiële stormen. ‘De impact van covid-19 op de Vlaamse startups kan moeilijk overschat worden,’ zei Peter Demuynck, algemeen directeur van Agoria Vlaanderen afgelopen week in Knack. Hij verwacht dat de helft van de startups binnen drie tot zes maanden zonder geld zal komen te zitten.

Start/scale ups die aan telewerk doen stellen het over het algemeen goed sedert de aanvang van de coronacrisis, maar missen vaak wel de nodige financieringsstromen. Te snelle groei is één van de belangrijkste oorzaken van cash drains. Hetzelfde geldt voor takeaway , home workouts en gaming. Voor start-ups in toerisme, mobiliteit, logistiek en eventing wordt de toekomst complex. Er wordt gevreesd dat ze moeilijker toegang krijgen tot startkapitaal en dat dat de traditionele beleggers soms verplichten zal om hun portefeuilles te liquideren. Buitenlandse kapers op de kust zullen niet lang aarzelen om te pogen Vlaamse en Belgische knowhow voor een prikje weg te kopen.

Hernationaliseren

Winkelketens zijn van belang voor de werkgelegenheid maar kreunen onder de impact van de coronacrisis. Brussels Airlines ontkende virtueel failliet te zijn, maar vroeg wel 200 miljoen steun aan de regering. Sommige ministers zijn hier eerder voorstander zijn van een hernationalisering, maar dit wordt een moeilijke opdracht gelet op de nauwe operationele en commerciële verwevenheden met aandeelhouder Lufthansa. Het faillissement van Sabena bracht destijds aan het licht wat politici niet wilden weten: Swissair had miljarden (BEF) uit Sabena gepompt.

Reddingsfondsen

Rescue-fondsen kunnen in de praktijk voorlopig snel opgericht worden binnen bestaande structuren om later in overeenstemming met de wettelijke vereisten een definitieve institutionele vorm aan te nemen. Om hun onafhankelijkheid te waarborgen en om belangenconflicten te vermijden met financiële instellingen worden ze best tijdelijk opgericht binnen de overheid.

De inzet moet zijn dat de samenleving lessen trekt uit de crisis, zonder ineen te storten. De toekomst bouw je tijdens een crisis, daarna is het te laat.

Peter Demuynck

Dringend nood aan rescue-fondsen