Het interview met Wim van Rooy in De Morgen heeft stof doen opwaaien. Op de vele lezersbrieven en opinies reageerde Van Rooy in dezelfde krant met ‘De ‘Soumission’ begint op kleine schaal’. Arabist Peter Derie (met wie Van Rooy recent een islamwoordenboek samenstelde) mengde zich ook in het debat met dit opiniestuk. Van Rooy schreef een reactie, maar De Morgen Wou ze niet gepubliceren omdat ze de discussie wou afronden. Hieronder kunt u ze lezen.

Peter Derie stelt in zijn opinie impliciet dat ik een diehard-atheïst zou zijn en dat ik daardoor een expanderende islam altijd op mijn weg zal vinden. In die zin zouden we symbiotisch zijn, de islam en ik. Hij vergist zich. Niet alleen boeit mij het religiefenomeen an sich (waar is de tijd dat ik met wijlen Leo Apostel voor het toenmalige Radio 3 programma’s maakte over atheïstische religiositeit!), ik koos het destijds ook als keuzevak aan de universiteit. Mircea Eliade, Rudolf Otto, Lévi-Strauss, Simon Leys en Joseph Needham las ik met rode oortjes.

Religie is dan ook een boeiend psychologisch en sociologisch gegeven, en in mijn boeken geef ik aan dat het een grote vergissing is van het Westen, in dezen nog altijd beïnvloed door Marx, om religie – in welke vorm ook – niet te willen of durven beschouwen als een fenomeen op zich, maar als een epifenomeen afgeleid van iets anders. De religieuze behoefte zit blijkbaar diep en men houdt er het best rekening mee. Komt erbij dat een wettisch systeem met een klein religieus randje en een heel klein beetje ethiek – de islam – treffend inspeelt op het vermoeid hedonistisch sfeertje in het Westen. Shadi Hamid merkt in zijn Islamic Exceptionalism: How the Struggle Over Islam Is Reshaping the World (2016) terecht op dat de islam daarop inhaakt door in wezen bloed, zweet en explosies aan te bieden, net zoals Hitler dat ook deed: “Fascisme en nazisme zijn psychologisch gesproken veel solieder dan een hedonistische opvatting van het leven. Waar het socialisme, en zelfs het kapitalisme, op een verleidelijke manier de mensen een mooi leventje beloofde, zei Hitler: ‘Ik bied u strijd, gevaar en dood aan’, en als gevolg vlijde zich een hele natie aan zijn voeten.”

Ik neem religie dus wel heel erg au sérieux en laat me nooit militant atheïstisch uit. In die zin vertolk ik een atheïsme light en ben met Nietzsche van oordeel dat de mens zonder religie een sterke mens moet zijn, een mens zonder krukken. Dat de islam mondiaal zoveel succes heeft bewijst dat en ook – om maar iets te noemen – het resultaat dat de Franse verkiezingskandidaat Fillon onlangs met zijn conservatieve katholicisme neerzette. In die zin zou je kunnen volhouden dat een bepaald katholicisme vandaag mee surft op de staart van de draak die islam heet. Dat is een legitieme antiklerikale vaststelling.

Voor mij mogen alle goden hun getal hebben, maar ik blijf erbij dat, in tegenstelling tot de twee andere monotheïsmen (jodendom en christendom), de islam eerder dan een orthopraxis in de eerste plaats een politiek supremacistisch systeem is. Dat is duidelijk aantoonbaar vanuit zijn oorsprongsbronnen. Er bestaat natuurlijk een ontspannen islam (zoals ik een ontspannen atheïst ben), maar men merkt dat ook in landen waar die rustige orthopraxis bestaat de borden werden en worden verhangen (Mali, Indonesië, Maleisië, …) en dat het zogenaamde fundamentalisme er woekert. En dat fundamentalisme heeft zoals bekend de beste papieren. Zo gaat het historisch gesproken immers altijd in de islam: een tijdje rust, een hele tijd jihad. Dat is nu niet anders. De Algerijnse Berber Ferhat Mehenni drukt het zo uit: “De islam, dat is het islamisme in rust en het islamisme is de islam in beweging.”

Het kan verkeren: als vrijmetselaar ben ik blijkbaar atypisch, als auteur van verschillende boeken leest men niet wat ik schrijf maar maakt men allerlei perverse intentieprocessen en als denker probeer ik het religieuze te begrijpen. Dat is blijkbaar té sui generis in Vlaanderen, maar in het buitenland heb ik veel medestanders, voornamelijk mannelijke en vrouwelijke Arabische en Pakistaanse intellectuelen die er net zo over denken als ik (u vindt ze allemaal in mijn boeken). Maar wie leest ze? Het verraad van de klerken in dezen is immens.

Vele westerse intellectuelen hebben sinds de jaren zestig een voorraadje etiketten klaarliggen die ze naar believen kunnen opplakken. Ik pas als atheïst, als vrijmetselaar, als progressief op vele gebieden, als beschouwer van het religieuze en als islamkenner blijkbaar in geen van hun sjablonen. Het is darkness at noon.

Wim van Rooy is auteur van o.a. ‘Waarover men niet spreekt’.

foto ©reporters

Peter Derie

De islam is in de eerste plaats een politiek supremacistisch systeem