In Ingelheim am Rhein (Rijnland-Palts) overlijdt op 19 februari 1887 de beroemde Nederlandse auteur Edward Douwes Dekker (66), beter bekend onder zijn pseudoniem Multatuli. De eerste keer dat hij deze auteursnaam gebruikt, is in 1859 in De Dageraad, een tijdschrift van en voor vrijdenkers.

Zijn bekendste werk is Max Havelaar, een striemende aanklacht tegen het Nederlands koloniaal beleid in Nederlands-Indië, het huidige Indonesië. Hij weet waarover hij het heeft, want hij was sinds 1839 als ambtenaar werkzaam in Nederlands-Indië en klaagt in 1856 de wantoestanden aan in het district Lebak.

Op 4 april van dat jaar wordt Douwes Dekker op eigen verzoek eervol ontslagen. Een jaar later keert hij definitief terug naar Europa. Na een kort verblijf in Antwerpen vestigt hij zich in Brussel. Daar schrijft hij in 1859 zijn Max Havelaar op enkele dagen tijd.

Het boek wordt uitgegeven in 1860. In Nederland verwekt het boek opschudding, maar in Vlaanderen blijft het onopgemerkt.

Max Havelaar kent talrijke edities, in het Nederlands en in meer dan 40 andere talen. In de tweede helft van de jaren 1860 begint Edward Douwes Dekker door Vlaanderen te reizen en er lezingen te houden. In juni 1867 spreekt hij in Gent op het 9de Nederlands Letterkundig Congres.

Max Havelaar is in 1976 verfilmd door Fons Rademakers, met Peter Faber in de hoofdrol. In juni 2002 wordt Max Havelaar door de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde uitgeroepen tot het belangrijkste Nederlandstalig letterkundige werk aller tijden. Willem Elsschot had hem in 1950 al uitbundig geëerd: ‘Uit zijn as is de hele moderne Nederlandse literatuur opgeflakkerd. Zijn cultus is ons aller heilige plicht’.

Vier dagen na zijn dood werd Multatuli als eerste Nederlander gecremeerd, in het crematorium te Gotha (Thüringen). De urne met de as van Edward Douwes Dekker bevindt zich in een monument dat voor hem werd opgericht op de begraafplaats Westerveld te Driehuis (Noord-Holland).

Peter Faber

Vandaag 1887: Edward Douwes Dekker overleden, alias Multatuli