Sinds zaterdag 19 juni weten we wie Hassan Rouhani opvolgt in Iran. De verkiezingen zijn achter de rug. Ondanks een povere opkomst komen het regime en zijn media in Iran superlatieven te kort om de ‘heroïsche daad’ van de kiezers te prijzen. Khamenei bedankt de Iraniërs voor hun ‘epische opkomst in de verkiezingen’. Maar zelfs de officiële cijfers van het regime blijven onder 50%. Daarvan zijn er nog 15% ongeldige en blanco stemmen.

Er zijn genoeg aanwijzingen die de ongeloofwaardigheid van de cijfers van het regime aantonen. Ook in de Iraanse staatsmedia staan er berichten die de aangekondigde opkomst van 28 miljoen kiezers onderuithalen. Het hoofd van het toezichtorgaan op de verkiezingen in Isfahan zei rond sluitingstijd dat de opkomst tot 19.00 uur ‘landelijk rond 15 miljoen ligt, wat meer is dan bij de vorige verkiezingen’. Even later meldde Farsnews, een persgroep gelieerd aan de Revolutionaire Garde, dat de opkomstcijfers tegen halfacht ’s avonds boven de 22 miljoen lagen. De online peilingen van de stichting Gamaan die vanuit Nederland de verkiezingen volgt, tonen een geringe stembereidheid van rond de 20%. De oppositiegroep MEK, die een breed netwerk in Iran inzet om de opkomst te onderzoeken, spreekt van een daadwerkelijke opkomst van minder dan 10%.

Versgebakken president aan woord

Afgelopen maandag werd Raisi gepresenteerd aan de pers. Desgevraagd zegt Raisi niet bereid te zijn om Joe Biden te ontmoeten. In een latere reactie vanuit de VS zei de regering daar niet van wakker te liggen. We weten dat in Iran één persoon beslist, en volgens de regeringswoordvoerder is dat Khamenei.

In het interview kreeg Raisi de onvermijdelijke vraag over zijn aandeel in mensenrechtenschendingen. Hij antwoordde in een onnavolgbare wartaal: ‘We moeten al wie mij beschuldigt duidelijk maken dat we ons vandaag in de positie van aanklager bevinden (en niet verdachte). Alles wat ik tijdens mijn ambtstermijnen heb gedaan, is altijd ter verdediging van de mensenrechten geweest.’ Verder zegt hij dat hij juist beloond moet worden voor datgene waarvan hij beschuldigd wordt.

Nieuw tijdperk

Voorbij de cijfers en uiterlijk vertoon zijn deze verkiezingen een belangrijk keerpunt in de ontwikkelingen in en rond Iran. Het nieuwe tijdperk zal het westerse beleid ten aanzien van Iran met vele uitdagingen opzadelen. Agnès Callamard, secretaris-generaal van Amnesty International, legt de vinger op de zere plek. Zij zegt: Raisi is president geworden in plaats van berecht te worden voor zijn misdaden. Deze constatering van Callamard zal de boventoon voeren in elke contact van Raisi met de VS en de EU waar de publieke opinie van enig belang is en de mensenrechten en de rechtsstaat als waarden worden erkend.

Maar de gekozen Raisi, die al op de sanctielijst van de VS en de EU staat, laat zien dat de relatie met het Westen niet de eerste zorg is voor Khamenei. Hij is bezeten door het gevaar van een nieuwe opstand in het land zelf. Daardoor kan hij geen ruimte geven aan een ‘good looking mollah’ zoals Rouhani of Khatami, op wie de westerse beleidsmakers en de media zo gek zijn.

Vooralsnog is er geen teken dat de komst van Raisi tot enige verandering in het westerse ‘knuffelbeleid’ ten opzichte van het Iraanse regime leidt. De regime-adepten in westerse media bereiden het publiek voor op de komst van ‘president Raisi’. Peyman Jafari, die veelvuldig in de Nederlandse en Vlaamse mainstream media als ‘Irankenner’ het podium krijgt, wijst de kijkers op de pragmatische kant van Raisi.

Nucleaire deal

Met de duidelijkheid over de komst van Raisi lijken de onderhandelingen in Wenen over de nucleaire deal van 2015 (JCPOA) in een stroomversnelling te zijn geraakt. Het lijkt erop dat alle partijen, zowel de EU als de VS als Khamenei, een deal willen sluiten voordat Raisi in augustus zijn nieuwe ambt bekleedt. Daar zitten vele voordelen aan vast. Voor de westerlingen is het gunstig omdat ze met Raisi, de massamoordenaar, niet meteen te maken krijgen als tegenpartij voor de nucleaire deal. Voor Khamenei is het gunstig omdat hij kan blijven afgeven op de regering van Rouhani die een slechte deal heeft gesloten. En hij kan blijven zeggen dat hij Amerikanen niet vertrouwt en de Europeanen meelopers met de VS vindt.

In zijn eerst interview heeft Raisi gezegd dat hij niet bereid is om over het raketprogramma en de regio te onderhandelen, zoals de westerse landen willen. Hij voegt eraan toe dat zij (de westerse landen) zich niet aan de afgesloten deal hebben gehouden. Hoe willen ze dan nieuwe thema’s aansnijden? Deze opmerking kan inhouden dat er wel ruimte is voor onderhandeling na de hervatting van de nucleaire deal van 2015. Zoals bekend waren de Amerikanen al op zoek naar bevestiging van Khamenei voor een dergelijke constructie. Deze opmerking van Raisi kan ook betekenen dat Khamenei en de Amerikanen overeen zijn gekomen om eerst de JCPOA te hervatten en de sancties op te heffen. Om vervolgens de onderhandelingen te openen over de rol van Iran in de regio, steun aan terrorisme en het (ballistische) raketprogramma. Een gevaarlijke oefening van Biden en de EU-landen.

Climax

Maar alles kan op een zijspoor raken als er in Iran een opstand uitbarst. Naar verwachting zullen we dan veel meer gaan horen van MEK en NCRI, als enige georganiseerde oppositiegroep. Zij hebben sinds enkele jaren hun nieuwe strategie in de vorm van ‘verzetseenheden’ in Iran uitgebreid. Deze eenheden zijn in kleine cellen over het land verspreid. Zij hebben in de opstand van november 2019 hun vuurdoop gehad. Met die ervaring zal een nieuwe opstand vooral hun speelterrein zijn. Zij zouden dan de ontwikkelingen leiden die kunnen leiden tot het verdwijnen van het regime van de ayatollahs.

Hoewel de ontwikkelingen bijna niet te voorspellen zijn, wijst alles erop dat het regime zijn beste tijd heeft gehad. Als de Amerikanen en de EU de sancties afzwakken en het regime meer financiële ruimte geven, in het kader van JCPOA, zal dat zeer waarschijnlijk alleen ten gunste komen van de proxies in de regio en de onderdrukkingsmachine van het regime. Maar wat nu echt telt is de overwinning van de Iraniërs. Zij hebben immers eensgezind de ‘verkiezingen’ in Iran hebben geboycot.

Peyman Jafari

Begint met Raisi een nieuw tijdperk voor Iran?