De militaire inlichtingendienst ADIV gebruikt steeds vaker bijzondere recherchemethodes, zoals de opsporing via gsm-verkeer en telefoontaps.De strijd tegen cyberterreur is prioritair voor de organisatie, maar ook die tegen extreem-rechts. Maar waarom?

‘De Belgische militaire inlichtingendienst ADIV is aan een opmars bezig’, zegt Kenneth Lasoen, docent veiligheidsstudies aan de Universiteit Antwerpen en medewerker van het gerespecteerde Nederlandse instituut Clingendael. Hij verwijst naar het toenemend aantal bijzondere opzoekingsmethodes, zoals telefoontap of schaduwen, die worden gemeld in het recente verslag van het Comité I, dat de staatsveiligheid en de militaire veiligheid superviseert.

Opsporing

De ‘Dienst voor de Veiligheid van de Staat’ neemt het gros van de bijzondere opsporingsmethodes voor zijn rekening (83 procent), maar op vijf jaar tijd nam dat aantal gevoelig af. De militaire tegenhanger ‘Algemene Dienst Inlichting en Veiligheid’ (ADIV) tekende in die periode meer dan een verdriedubbeling op.

Van de 425 bijzondere inlichtingendossiers die de ADIV rapporteerde, bestaat het grootste deel uit het traceren van personen via het historisch of actueel gsm-verkeer (200) en telefoontaps (95). Het gros van de interventies gebeurde in spionagedossiers. Dat aantal steeg op een jaar van 120 naar 309. De bijzondere opsporingsmethodes naar extremisten en radicalen steeg met een tiende tot 95 gevallen.

Verandering

‘De ADIV moest zich uit het koude oorlogsdenken ontworstelen’, duidt professor criminologie Marc Cools (UGent). ‘De opsporing van de klassieke communistische infiltranten was jarenlang de corebusiness van de militaire veiligheid, maar is nu volledig achterhaald. De dienst ontplooit zich stap voor stap tot een militaire veiligheidsorganisatie die zich richt op cyberspionage en extremisme.’

Maar de omvorming tot een moderne militaire inlichtingendienst gaat ‘verschrikkelijk traag’, zegt Lasoen. ‘Nochtans trok de regering de middelen serieus op van naar schatting 50 tot 60 miljoen euro voor de achthonderd medewerkers. De ADIV moet bij de rekrutering van cyberspecialisten helaas concurreren met de privésector. En als ze dan eindelijk de witte raven vinden die voor defensie willen werken — ze mogen er operaties uitvoeren die voor een bedrijf onwettelijk zijn — dan worden ze na een avontuurlijke carrière van enkele jaren geheadhunt voor een bedrag dat veel hoger is dan hun legersoldij.’

Interne oorlog

Daarnaast was de ADIV jarenlang verlamd door een interne oorlog tussen de militaire en civiele tak, met een diensthoofd dat voortdurend het werk lastig maakte. Cools en Lasoen wijzen erop dat de huidige vice-admiraal Wim Robbrecht, commandant van ADIV, wel bekwaam is om de culturele en structurele omslag te begeleiden. Hij verving twee jaar geleden generaal-majoor Philippe Boucké, die door Defensieminister Ludivine Dedonder (PS) uit zijn functie werd gezet in de nasleep van de zaak rond de geradicaliseerde militair Jürgen Conings.

‘De affaire-Conings was het ultieme signaal dat de ADIV vierkant draaide‘, vertelt Lasoen. ‘Er is toen stevig gediscussieerd tussen het kabinet en het leger. Het resultaat is alvast dat een nieuwe wind waait binnen de ADIV. Ook geeft minister Dedonder prioriteit aan de strijd tegen extreem-rechts. En ja, dat gaat soms ten koste van de aanpak van andere veiligheidsbedreigingen.’

Volgens Cools heeft de minister een dubbele agenda. ‘Haar aandacht voor de extreem-rechtse infiltratie is politiek geïnspireerd’, merkt hij op. ‘Zij wil daarmee vooral onderzoeken naar Vlaams-radicale groeperingen aanmoedigen. Net alsof er geen francofone extreem-rechts groupuscules bestaan. Het waren toch de jongens van het “Front de la Jeunesse” die ooit NAVO-geheimen op straat gooiden?’

Russische infiltratie

Volgens de ADIV is er trouwens meer aan de hand dan uit de hand gelopen trainingssessies door geradicaliseerde wapenfanaten, want de militaire inlichtingendienst legt er in het Comité I-verslag expliciet de nadruk op ‘dat de Russische inlichtingendiensten speciaal aandacht geven aan extremistische partijen, waarvan zij inschatten dat zij op termijn een politieke koers kunnen afdwingen die gunstiger is voor Rusland’.

De dienst verwijst uitdrukkelijk naar partijpolitieke beïnvloeding. ‘Partijen en individuen die de internationale liberale orde, die zich sinds de Tweede Wereldoorlog voltrekt, in vraag stellen, zijn ideologische bondgenoten van de Russische inlichtingendiensten’, vindt de ADIV. ‘Anti-atlantisme en een afkeer van migratie zijn kenmerken van deze doelwitten.’

Philippe Boucké

Sterke aandacht van militaire inlichtingendienst ADIV voor extreem-rechts lijkt politiek geïnspireerd

Het onbestaande stuurplan voor de ADIV van Ludivine Dedonder