Met ruim vijfduizend waren ze, de aanhangers van Eric Zemmour die afgelopen weekeind verzamelen bliezen in het Grand Palais in Rijsel. Op amper twee maanden van de eerste ronde in de presidentsverkiezingen schakelde Zemmour zaterdagmiddag duidelijk een versnelling hoger.

La reconquête de la France blijft de rode draad in zijn discours, jazeker, maar ook Zemmour lijkt te beseffen dat de koopkracht ook voor vele Fransen tot hét verkiezingsthema is uitgegroeid.

Zwaarbewapende agenten

Rondom het Grand Palais – even buiten het stadscentrum – vallen vooral de ellenlange wachtrijen op, én de massale aanwezigheid van zwaarbewapende CRS-agenten in gevechtskledij. Martine Aubry, topvrouw van de Franse PS én burgemeester van Rijsel, had vorige week verklaard dat Zemmour niet welkom was in Rijsel, maar haar oproep tot protest kon zaterdag alvast op weinig bijval rekenen.

FM

Deze slagzin duikt voortdurend op.

Binnen in het reusachtige conferentiecentrum wachten een opvallend jong publiek, een zee van Franse vlaggen en dreunende elektronische muziek. Op gigantische schermen naast het podium flitsen beelden voorbij van beroemde Franse schrijvers en filosofen, en overal keert die ene slagzin terug: Impossible n’est pas français. Zemmour, die je als oud-journalist en gehaaid debater uiteraard niet moeten leren hoe een breed publiek te bespelen, heeft de voorbije maanden duidelijk ook de recente Amerikaanse presidentscampagnes bestudeerd. Ook Marine Le Pen, zijn grote concurente op rechts, ging zaterdag in Reims de laatste rechte lijn van deze verkiezingscampagne in. Zemmour leek de kritiek vanuit die hoek ter harte hebben genomen als zou hij het in zijn campagne enkel over de impact van migratie en de rol van de islam hebben en dus niet voldoende présidentiel zijn.

Een opgemerkte gast op de meeting was Philippe de Villiers, een kat met vele politieke levens in Frankrijk. Gewezen staatssecretaris in een regering Chirac, gewezen europarlementslid en eerder zelf ook al tweemaal presidentskandidaat. Vijf jaar geleden steunde hij nog voluit de kandidatuur van Marine Le Pen, eind vorig jaar sprak hij openlijk zijn steun uit voor Eric Zemmour. Weinig verrassend viel hij zaterdag dan ook zwaar uit tegen het ‘islamo-gauchisme dat de Franse politiek al jarenlang in zijn greep houdt’, maar de ironiemeter sloeg wél tilt toen hij Zemmour in een bevlogen toespraak de hemel in prees omdat hij niet ‘uit het milieu’ afkomstig was. En dus eindelijk voor de broodnodige vernieuwing zou kunnen zorgen.

‘De denker wordt staatsman,’ zo klonk het nog. Waarna het, toen het ongeduld en de spanning bij de massa stilaan fysiek voelbaar werden, eindelijk tijd was voor het moment suprême. Begeleid door bombastische muziek en met tal van televisiecamera’s in zijn kielzog maakte Zemmour zelf zijn intrede. Opvallend genoeg werd hij daarbij meteen ook al aangekondigd als ‘de volgende president van Frankrijk.’ Eerder klein en schriel, maar met een podiumprésence en een redenaarstalent die hem tijdens televisiedebatten ongetwijfeld nog een stuk hoger kunnen opstuwen dan de 14 procent die de opiniepeilingen hem vandaag voorspellen in de eerste ronde.

Schokkende documentaire

Zemmour had vooraf al aangegeven dat hij in Rijsel een stuk dieper zou ingaan op zijn economisch programma, en daarmee raakte hij in deze regio duidelijk een gevoelige snaar. Ooit stond hier de industriële wieg van Frankrijk, en de sluitingen van heel wat grote fabrieken en van de mijnen hakten er dan ook zwaar in. Steden als Roubaix verpauperden zienderogen, decennia van ongecontroleerde migratie deden de rest.

Zemmour had dan ook weinig moeite om de handen van zijn toehoorders op elkaar te krijgen toen hij in het begin van zijn toespraak al meteen verwees naar een schokkende documentaire die onlangs door M6 in datzelfde Roubaix werd gedraaid. Daarin was te zien hoe hele wijken in die stad min of meer onder de sharia leefden. ‘Nog veel erger is dat de moedige journalisten die deze uitzending maakten nu zelf onder politiebescherming moeten leven en werken,’ klonk het. ‘Decennialang trokken de fabrieken hier gastarbeiders uit Vlaanderen en later ook Italië aan. Die pasten zich aan, zwoegden zij aan zij met de streekbewoners, leerden Frans en bevolkten de cafés. Hoe groot is het contrast met de niet-Europese migranten die hier de voorbije decennia toestroomden, en die zich net afzetten tegen de lokale gewoonten?’

Het verband met de zware economische malaise waar Le Nord door getroffen wordt, was snel gelegd. ‘Deze streek heeft Frankrijk, dat toen nog voornamelijk van de landbouw leefde, welvaart en rijkdom gebracht. Vandaag leven almaar meer mensen hier van de sociale bijstand, en dat roept terecht almaar meer verzet op.’

Verzoening tusen sociale klassen

Zemmour hield ook een opvallend pleidooi voor een verzoening tussen de verschillende sociale klassen. Daarmee hengelt hij niet enkel uitdrukkelijk naar stemmen bij de welgestelde middenklasse – die doorgaans weinig opheeft met het Rassemblement National van Marine le Pen – hij verzette zich ook uitdrukkelijk tegen het linkse pleidooi voor arbeidsduurvermindering.

De Franse PS deelt in Le Nord al jarenlang stevig in de klappen, en de huidige energiecrisis jaagt wellicht nog meer kiezers weg van de traditionele partijen daar. ‘De socialisten laten de arbeiders al jarenlang in de steek, en met hun oproep voor een 35 uren-week zullen ze Frankrijk enkel nog verder verarmen,’ klonk het. Dat Zemmour hiermee in één moeite wellicht ook nog wat stemmen wegkaapt bij klassiek-rechts, dat zich vijf jaar geleden massaal tot Macron bekeerde, is ongetwijfeld handig meegenomen.

FM

Een gehaaide debater als Zemmour kan voor verrassingen zorgen

Le grand remplacement

Het zou als een rode draad doorheen de hele toespraak van Zemmour zweven: een heimwee en rappel naar het Frankrijk van vroeger en naar de oude waarden, in combinatie met een vurig pleidooi voor een vernieuwde fierheid en voor een radicaal andere aanpak. Voor een Frankrijk waarin niets impossible is, quoi. Gekoppeld aan de forse en steeds weerkerende kritiek op wat hij steevast omschrijft als de verspilling van overheidsgeld. Die zich volgens hem vertaalt in een gigantische bureaucratie, in een van de hoogste belastingsvoeten ter wereld en – last but not least – in wat hij treffend omschrijft als le financement de notre propre remplacement (het financieren van onze eigen omvolking). Iets waarmee hij overduidelijk een bijzonder gevoelige snaar raakt bij zijn toehoorders.

‘De regering Macron heeft 140 miljoen euro besteed aan de aankoop van mondmaskers en beademingsapparatuur in China, en zo dus de tweede economie ter wereld nog wat extra gesubsidieerd. Wie begrijpt zoiets nog? Tegelijk kosten tienduizenden asielzoekers – die voor het overgrote deel geen echte asielzoekers zijn – de Franse overheid jaarlijks 1,3 miljard euro en blijkt 55 procent van de meerderjarige niet-Europese migranten in dit land niet aan het werk te zijn.’

10.000 euro geboortepremie

Zemmour sluit zijn toespraak ook af met enkele concrete beloftes. Als president zou hij jaarlijks twintig miljard euro aan sociale uitgaven willen besparen, uitgaven die nu naar migratiebeleid stromen. Dat bedrag wil hij investeren in nieuw sociaal beleid. Arbeid moet meer lonen – waar hebben we dat nog gehoord? – en jonge gezinnen die ervoor kiezen op het Franse platteland te blijven wonen en niet naar de stad te trekken, zouden zelfs op een forse geboortepremie van 10.000 euro kunnen rekenen.

Met dat laatste voorstel krijgt le grand remplacement ook een extra invulling: het Franse platteland loopt leeg, en in vele kleine gemeenten moet je vandaag al een halfuur rijden om nog een dokter of tandarts te vinden. Ook hier bespeelt Zemmour dus een thema dat bij steeds meer Fransen in la France profonde bijzonder sterk leeft: ze worden geregeerd door een bende technocaten in Parijs, die amper nog voeling en aandacht hebben voor de problemen waar zij dagelijks mee te kampen hebben.

FM

Nieuw elan voor Frankrijk

Ergens achterin de reusachtige zaal valt ons oog op een boomlange zwarte man die zijn enthousiasme voor het discours van Zemmour niet onder stoelen of banken steekt. Niet meteen het type toehoorder dat je zou verwachten op een meeting van een presidentskandidaat die door zijn tegenstanders en in heel wat media systematsich als racistisch wordt afgeschilderd. ‘Klinkklare onzin, die beschuldigingen,’ vindt Praince Loubota (34), die zelf ook in de regio blijkt te wonen. ‘Enkele jaren geleden was ik nog gecharmeerd door de ideeën van Jean-Luc Mélenchon. Die situeert zich inderdaad aan het andere uiterste van het politieke spectrum, maar toen ik eind vorig jaar voor het eerste een grote meeting van Zemmour bijwoonde, zijn mijn ogen opengegaan. Hij gaat in tegen de gevestigde orde en maakt er zelf ook geen deel van uit. En hij durft de grote uitdagingen op vlak van migratie scherp te stellen. Denk maar een het enorme aantal buitenlandse gevangen in onze cellen. Ik denk dat Frankrijk dringend nood heeft aan een andere aanpak.’

Op onze vraag of Jean-Marie Le Pen dertig jaar geleden die rol ook al niet pretendeerde, antwoordt hij bevestigend. ‘Ergens zie ik in hem ook de nieuwe Jean-Marie Le Pen, hij raapt nu opnieuw de thema’s op die klassiek-rechts jarenlang verwaarloosd en overgelaten heeft aan hem. Marine Le Pen probeert zich nu vooral zeer présidentielle te maken door de scherpste kantjes van haar discours te vijlen en zich aan te passen aan de kiezers. Dat doet Zemmour uitdrukkelijk niet. Frankrijk heeft nu echt nood aan iemand die het land een nieuw elan kan bezorgen.’ Of het dan niet te vrezen valt dat Le Pen en Zemmour vooral elkaar stemmen afhandig zullen maken? ‘Dat geloof ik niet. Le Pen heeft een trouw en vast electoraat, maar ze slaagt er niet om een nieuwe dynamiek een een nieuw gevoel van hoop te incarneren, zoals Zemmour dat wel kan. Ik denk dat hij heel wat mensen die de voorbije jaren afhaakten naar de politiek kan terughalen, en ik geloof echt dat hij in de eerste ronde voor een stevige verrassing kan zorgen.’

Philippe de Villiers

Zemmour in Rijsel: van polemist tot presidentskandidaat