Men wacht met spanning af of de relschoppers en plunderaars van vorige week de draad weer zullen oppakken op de nationale dag van eenheid. Welke eenheid eigenlijk?

De bekende chansonnier Jean Ferrat bezong Quatorze juillet ooit als ‘het feest van vrienden, waarop gelachen wordt en al die onbekenden hun vuurtje weer eens op kunnen stoken’.

Wie hij zeker niet bedoelde met die onbekenden en hun vuurtje, waren de grotendeels allochtone jongeren uit de banlieues die ieder jaar honderden auto’s in brand steken op de nationale feestdag. Dat werd ieder jaar erger. Tot de teller in 2019 rond de duizend stond, waarna de overheid besloot de cijfers niet meer openbaar te maken. Zogenaamd om er ‘geen wedstrijdje van te maken tussen de steden’, maar in werkelijkheid om het ongenoegen van de Franse burger hierover niet boven het kookpunt te laten komen. Niemand kan voorspellen wat er dan gebeurt.

Quatorze juillet is de officiële nationale feestdag, ook wel de dag van nationale eenheid, althans dat zou hij moeten zijn. Toen in 1880 de wet werd aangenomen om die eenheid op deze dag te vieren, was er al veel tegenstand. Veel parlementsleden vonden destijds de bestorming en inname van de Bastille een kleine honderd jaar eerder een te bloedige aangelegenheid om te dienen als symbool van eensgezindheid.

De grap is dat de Fransen hetzelfde woord gebruiken voor de opstandelingen uit 1789 en de relschoppers en plunderaars van de eerste week van juli dit jaar: émeutiers. Politiek links mag beide groepen graag vergelijken, als opstandelingen tegen een autoritair regime. Parijse intellectuelen die hier een huisje hebben, reageren steevast hetzelfde als je ze vraagt naar de rellen en plunderingen van vorige week: ‘Geen wonder, Frankrijk is toch ook een fascistische dictatuur tegenwoordig. En dat gaat van kwaad naar erger.’

Nog afgezien van het feit dat nationale eenheid verder zoek lijkt dan ooit, is 14 juli om een andere reden evenmin een goede keuze om die te vieren. Extreemlinks – dat in de Assemblée ruimschoots is vertegenwoordigd, viert op die dag de volksopstand tegen een dictatoriaal gezag. Zo’n volksopstand achten zij nu harder nodig dan ooit.

Omdat Jan met de Pet de buik vol heeft van extreemlinks, richten ze hun pijlen tegenwoordig op de explosief groeiende groep allochtonen om hun doel te bereiken. Nationale eenheid interesseert hen minder, behalve als ze die zelf van bovenaf op kunnen leggen. Zoals een rechtgeaard communistisch regime dat doet.

Franse vlaggetjes

De enthousiaste menigte die ooit de traditionele legerparade op de Champs-Élyssées stond toe te juichen, zwaaiend met Franse vlaggetjes, is al jaren verleden tijd. De laatste paar keer mocht er óf helemaal niemand langs de kant staan, óf een geselecteerd publiek op veilige afstand – vooral van de eveneens traditioneel aanwezige president.

Eerst was er de angst voor islamistische aanslagen, toen voor de Gele Vesten, daarna voor covid en nu vreest de overheid raddraaiers uit de banlieues. Er is daarom dit jaar onder meer besloten om op 13 en 14 juli na tien uur ’s avonds het openbaar vervoer in Parijs en een aantal andere grote steden stil te leggen. Eventuele relschoppers komen tenslotte niet vaak met de auto. Maar verder kan ook niemand meer met de bus of de metro naar huis na een avondje uit.

In zijn persconferentie somde minister van Binnenlandse Zaken Gérald Darmanin die steden op. Wat opviel maar ook vanzelfsprekend was: het waren precies de steden met een enorme allochtone bevolking, zoals Parijs, Lille, Lyon en Nantes. Daarmee lijkt deze minister zijn eerdere uitspraken deze week in de Senaat tegen te spreken. Hij verkondigde daar immers dat de rellen vorige week niets met immigratie hadden te maken. Maar goed, iedere Fransman wist al dat Darmanin uit zijn nek kletste in de Senaat.

130.000 ordetroepen

In dezelfde persconferentie gaf de minister aan dat er inmiddels 150.000 ‘mortier de feux d’artifices’ in beslag zijn genomen door de douane en bij handelaren. Dat zijn primitieve maar niet minder gevaarlijke lanceersetjes voor vuurwerk, waarmee de politie al sinds jaar en dag wordt beschoten in de banlieues. En er zullen op 13 en 14 juli maar liefst 130.000 ordetroepen worden ingezet om feestvierders te vrijwaren van ongeregeldheden: politie, gendarme en mobiele eenheid. Een ongekend aantal. De feestelijkheden zijn overigens op lokaal niveau toch al enorm afgeslankt uit angst voor problemen.

Daarmee is het nu de vierde keer dat angst regeert tijdens de nationale feestdag. En dat veel Fransen het nationale feest moeten missen, ditmaal omdat de overheid vreest voor rellen.

Het gezag weet precies waar het gevaar vandaan komt, maar kennelijk is het te ingewikkeld om preventief te werk te gaan. Erger nog, de overheid bleek al tijdens de rellen en plunderingen begin juli ervoor te hebben gekozen vaak niet in te grijpen, om de situatie niet te laten escaleren. Stel je voor, je winkel wordt geplunderd, maar de politie komt niet opdagen uit angst dat de plunderaars dan helemaal uit hun dak gaan. Dat was in feite de situatie…

‘Beschermen’

Auteur en filosoof Robert Redeker noemt in de Figaro ‘beschermen’ het nieuwe sleutelwoord van de politiek.

Met covid werd men thuis opgesloten om tegen het virus beschermd te zijn, en nu worden feesten afgezegd en is een enorme politiemacht op de been gebracht. Die politiemacht wordt niet ingezet om de oorzaak van de problemen aan te pakken – dat is politiek niet haalbaar, maar wel om de Fransen te beschermen als ze hun dag van nationale eenheid willen vieren.

De angst viert inderdaad hoogtij. En Redeker voegt daaraan toe dat die angst een volk passief en depressief maakt. Uit naam van de ‘sociale vrede’ moet dat dan kennelijk maar gebeuren. In feite maakt men de oproerkraaiers heer en meester.

De politiek is wezenlijk veranderd sinds de dagen van generaal De Gaulle, die ook als president de aanval koos en het initiatief nam. En leiding gaf aan de bevolking, in plaats van die alleen maar te beschermen. Zoals de huidige politici geneigd zijn te doen.

Wie ze niet konden beschermen, was de gepensioneerde bloemist Philippe Mathot uit het aan België grenzende Vieux-Condé. De 72-jarige werd in de nacht van 5 op 6 juli pal voor zijn huis doodgeschopt door de 17-jarige Yacine. Hij had geklaagd over de herrie die deze Yacine daar met een paar vrienden zo laat nog maakte. In de Franse media is over dit ‘incident’ nauwelijks iets terug te vinden.

Philippe Mathot

Quatorze juillet 2023: de angst regeert