Wars van onrealistische verzuchtingen , zonder enig verlangen dat zou kunnen worden uitgelegd als een soort irredentisme, vraagt het Jaarboek aandacht voor een boeiende, maar nog steeds onderschatte regio die de landsgrenzen overschrijdt. Een streek waar Vlamingen, Walen en Fransen elkaar ontmoeten en samenleven.

De Franse Nederlanden -Les Pays-Bas Français

Het Jaarboek 2014 gewijd aan de Franse Nederlanden staat boordevol informatie, doet zin krijgen meer over de behandelde onderwerpen te weten te komen. Het is onberispelijk vertaald, stijlvol gelay-out en fraai geïllustreerd, zoals we dat van de publicaties van Ons Erfdeel gewend zijn.

Wordt Frans –Vlaanderen vanuit ons taalgebied nogal gemakkelijk beschouwd als een regio die verloren is voor onze cultuur, dezelfde streek lijdt ook onder een zekere veronachtzaming waarvoor Parijs dan weer tekent. In feite is het een weinig bekende streek. Veel landgenoten nemen wel eens een vliegtuig vanuit Rijsel, nog meer Vlamingen spoeden zich over de autowegen zuidwaarts en zien helemaal niets van het gebied. Frans-Vlaanderen is onbekend en dus onbemind.

Niettemin is er heel wat dat ons bindt: alleszins een gemeenschappelijke geschiedenis die vele eeuwen beslaat, en op zijn minst even belangrijk een gemeenschappelijke toekomst waartoe enerzijds West-Vlamingen en Henegouwers, en anderzijds de Franstalige bewoners van Nord Pas de Calais ‘veroordeeld’ zijn.

De Eurometropool Rijsel-Doornik-Kortrijk werkt al enkele jaren aan grensoverschrijdende samenwerking en de ontwikkeling van de hele regio, die zeker wel zijn problemen heeft, al spelen taalproblemen hierbij overigens nauwelijks een rol.

Vlas

Wie in het Jaarboek De Franse Nederlanden grasduint valt van de ene verrassing in de andere. Wist u bijvoorbeeld dat de ooit zo belangrijke vlasteelt in de grensstreek, die velen allang opgegeven hadden, volop bezig is de textielcrisis achter zich te laten nu vlas nieuwe toepassingen kent, bijvoorbeeld als bestanddeel in composietmaterialen ? Het is van Tom Christiaens van de Hogeschool West-Vlaanderen dat u in het jaarboek alles over dit onderwerp verneemt.

Had u al gehoord van het Europese kanalenproject Seine Noord-Europa, dat wel eens een hefboom zou kunnen zijn voor de ontwikkeling van Oost- en West-Vlaanderen? En dat diverse havens met elkaar moet verbinden van Le Havre tot Rotterdam en van Rouen tot Antwerpen , Gent en Zeebrugge? Sluitstuk is het nog te graven kanaal dat de Schelde te Cambrai (Kamerijk) verbindt met de Oise in Compiègne, over 106 kilometer. Noch min noch meer een revolutionair project in het teken van duurzaamheid én een geweldige boost voor de binnenvaart, aldus de Gentse prof. emeritus Georges Allaert.

De Fransman Philippe Noble vraagt zich af of het onderwijs van het Nederlands in Noord-Frankrijk geen andere aanpak verdient. De standaardtaal hoort uiteraard voorrang te hebben, maar daarnaast komt het erop aan de diversiteit van het Nederlands te promoten. Zou het niet verstandig zijn op het academisch niveau ook aandacht te hebben voor de dialecten, nog onderhuids aanwezig in Frans-Vlaanderen, en ook voor de zo vaak verguisde, maar levende tussentaal die in Vlaanderen, bij de onmiddellijke buren dus, gemeengoed is ? Ten slotte oppert de auteur ook het Afrikaans, de moedertaal of toch omgangstaal van zo’n 12 miljoen Afrikanen en Namibiërs, in het aanbod van het hoger onderwijs op te nemen. Stof voor een boeiende discussie.

Een jaarboek, dat is elk wat wils: uiteraard gaat hier veel aandacht naar historische onderwerpen: emeritus-professor Ludo Milis heeft het over de slag bij Bouvines in 1214, 800 jaar geleden, waarin de Franse koning de keizer van het Heilig Roomse Rijk, Otto IV, graaf Ferrand van Vlaanderen-Henegouwenen een stel andere leenmannen versloeg . Blijvend gevolg hiervan was dat Vlaanderen Artesië verloor, en de taalgrens langzaam maar zeker en onherroepelijk naar het noorden verschoof.

In dit jaarboek mocht uiteraard de Eerste Wereldoorlog niet ontbreken. Weet u bijvoorbeeld wat ‘cobbers’ zijn ? Het is het Australische woord voor makkers, zo schrijft Wim Chielens in zijn bijdrage Het Vergeten Front. Het is ook de naam van een beeld in Fromelles, van een Australische soldaat die een gewonde makker, een cobber, draagt. Fromelles, niet ver van Armentiers (Armentières) was in 1916 de plek van een zinloze Britse aanval bedoeld als afleidingsmaneuver tegen de Duitsers, waarbij enkele duizenden Britten, vooral Australiërs een totaal nutteloze dood stierven. Drie dagen lang konden de overlevenden hun gewonde cobbers op het slagveld komen ophalen. De Duitsers zouden hen daarbij redelijk hebben ontzien, alsof ze toch iets van medelijden hadden.

De herdenking van de Groote Oorlog brengt inmiddels het hele toeristische circus op gang. Je kan maar hopen dat Vlamingen, Walen, Nederlanders én Fransen van de gelegenheid gebruik maken om de rijke Noord-Franse regio beter te leren kennen. De Nederlander Jeroen Stam is door de Franse lokale overheid benoemd om de “Nederlandstalige markt” te interesseren voor het meest dichtbije Frankrijk. Aan die klanten hadden de Fransen tot een jaar of drie geleden nauwelijks gedacht. Als je de blik altijd naar Parijs richt sta je met je rug naar de buurlanden…

Het is onmogelijk een publicatie als dit Jaarboek recht te doen in een korte tekst als deze. Het bevat ook stukken over de politieke geschiedenis, de banden tussen Vlaamse en Frans-Vlaamse socialisten (eind 19de eeuw), over moderne kunstenaars en musea en nog veel meer. Een stuk over Sint Winoksbergen (Bergues) , door Philippe André Royer, een zoon van dit stadje, doet meteen zin krijgen om de plannen voor volgende zondag om te gooien en ter plaatse een kijkje te gaan nemen.

Tweetalig jaarboek (Nederlands en Frans) over het noorden van Frankrijk en de betrekkingen van deze streek met het Nederlandse taalgebied. Met aandacht voor historische onderwerpen, maar ook voor de actualiteit, waarin grensoverschrijdende samenwerking centraal staat.
Prijs
België: € 32,00
Europa: € 34,00
Andere landen: € 36,00

te koop via Ons Erfdeel

Philippe Noble

Frans-Vlaanderen en wij