Ik gebruik enkele gegevens uit een vers artikel van succesauteur N.N. Taleb in Nature Physics. Ik start in 429 vóór Christus, met de pest van Athene. Die bacterie maakte zo’n 88.000 doden, op een toenmalige wereldpopulatie van 50 miljoen mensen. ‘Slechts’ 0,18% van de wereldbevolking. Tussen de 73 andere uitschieters zit ook de pest van Justinianus, van 541 na Christus. 1/3 van de wereldbevolking geëlimineerd in één jaar tijd! De pest van 1331 tot 1353, de ‘Zwarte Dood’ genaamd, velde de helft van de toenmalige wereldbevolking! In 1918-1920 was de Spaanse griep goed voor 58,5 miljoen doden, ‘slechts’ 2,5 % van de wereldbevolking.

Mijn generatie kende enkele supergriepen, resems ‘gewone’ griepen, en verkoudheden. HIV verraste onze generatie wel, en doodt 0,8% van de wereldbevolking. Covid-19 is weer een ‘kleintje’ eigenlijk, met tot nu toe 0,009% van de wereldbevolking als dodelijk slachtoffer. In de grootteorde toch van malaria, tuberculose, mazelen, kinkhoest en diarree. Je kan je in België voor een dozijn virale infecties laten vaccineren. Wij voelden ons dus superveilig vóór corona. Nu ligt dat anders. Het begint ons na een half jaartje te ergeren dat we niet ‘normaal’ kunnen doen. Dat verandert ons bewustzijn.

De ‘Zwarte Dood’ veranderde ons bewustzijn drastisch

In gans de ons bekende geschiedenis is dus nooit een ergere biologische ramp over ons heen geraasd dan de ‘Zwarte Dood’. Moeilijk te vergelijken met het ‘ongemakje’ corona. Alhoewel het er meer en meer begint op te lijken dat ook de Zwarte Dood voor een groot deel werd overgebracht door gebrek aan ‘social distancing’. De pure waanzin die ze in de complete maatschappij langdurig veroorzaakte, was veel erger dan die van een oorlog. Moeilijk voor te stellen in één beeld? Iemand die dat wel kon, was de Vlaming Pieter Bruegel de Oude, in zijn schilderij De triomf van de dood.

Grote calamiteiten — zoals de Zwarte Dood — of kleine — zoals corona — starten altijd nieuwe manieren van denken en nieuwe gedragingen. De neiging om opnieuw over te schakelen naar het oude normaal is eerst nog sterk. Ze kan lange tijd weerstand bieden tegen verandering. Absolute waarden worden niet onmiddellijk weggeveegd, standbeelden bieden weerstand tegen vernieling.

Algemeen wordt de Zwarte Dood gezien als het evenement waaruit 150 jaar later godsdienstige revoluties ontstonden. Denkrichtingen die komaf begonnen te maken met religieuze dogma’s en sociale verhoudingen. Luther en Copernicus plaveiden de weg voor de doctrine die ‘wetenschap’ heet. Geen dogma’s, maar proefondervindelijk aangetoonde wetmatigheden. Alstublieft.

Ook de pokken hadden een vergelijkbaar effect

Toen in 1721 in Boston de pokken uitbraken, schraapte ene Dr. Boylston wat huid weg van testpersonen en plaatste er wat pus van een pokkenzweer op. De testpersonen werden resistent aan pokken. De idee is mogelijk afkomstig uit China, mogelijk uit Turkije, mogelijk uit Afrika. De start van vaccinatie.

De techniek werd wetenschappelijk gemaakt door anderen, waaronder Pasteur. Ik bespaar u de pogingen tot moord en doodslag op de pioniers van de vaccinatie. Typisch voor bijna alle pioniers van wetenschappelijke en andere doctrines. Wat Marc Van Ranst en Bill Gates te verduren krijgen, is hiermee vergeleken (op dit ogenblik) klein bier.

Maar als de wetenschap zich ergens kan waarmaken, dan is dat in de medische sector. Als je maansverduisteringen kan voorspellen, dan heb je macht over je onderdanen. Je voorspelt de wonderen van God, dus heb je contact met Hem. Maar als je pokken de wereld uit kan helpen, en dus vele levens kan redden, dan zit je nog meer op rozen! De jeugdige doctrine ‘wetenschap’ wordt langzaamaan geloofwaardig. Eén van de volgende tests is de corona-aanpak. We zijn verward, gepolariseerd, geërgerd. Ons bewustzijn zal zich aanpassen.

Virussen zijn populatieregelaars

Wij wringen ons — uiteraard — in bochten om corona te beletten een fractie van een procent van onze bevolking te doden. Tezelfdertijd doden virussen elke dag 50% van de gigantische massa zeebacteriën. Deze bacteriën hebben dus recht op een kort leven, en worden dan ‘ontmanteld’ om als voedsel te dienen voor plankton, dat weer als voedsel dient voor ander leven… Je leeft kort, en daarna worden je restanten gerecycleerd door andere levensvormen. Als één soort te snel toeneemt, dan grijpen virussen en bacteriën en andere parasieten snel in. ‘Kill the winner’ lijkt dit spel te heten. Feitelijk is het ‘verzwak de sterkere’. Zou die het kunnen winnen van de natuur? Vergeet het!

Virussen bepalen de gang van de evolutie

Virussen kunnen onderling genetisch materiaal uitwisselen. ‘Horizontale gentransfer’ heet dat. Dat maakt hen meesters in genetische innovatie, in aanpassing aan een veranderende omgeving. Ze voegen ook genetisch materiaal toe aan dieren en planten, waardoor die zich aanpassen en evolueren… Als je de biotechnologie bekijkt, weet je dat de meest ingewikkelde supercomputer of Marsmissie niks voorstelt in vergelijking met wat genetisch materiaal tevoorschijn tovert. Hoe het jezelf dagelijks afbreekt en opbouwt, jarenlang. Een virus ís genetisch materiaal.

Als je virussen vernietigt, moet je ze vervangen door iets even efficiënts

Je kan een aantal van de voor de mens vervelende virussen, ook ‘pathogenen’ genoemd, uitschakelen. Wetenschappers verwachten dat de toename van de wereldbevolking nieuwe virussoorten of mutaties van bestaande virussen sterk zal vermeerderen. ‘Kill the winner’. Eigenlijk snoeien ze alleen maar, om de natuurlijke biodiversiteit te handhaven. Als we dit niet willen, dan moet de mens zelf zijn bestand in redelijke proporties houden.

Zoals de Nederlandse bioloog Midas Dekkers zegt, de oplossing voor corona bestaat reeds: de pil. David Attenborough, Etienne Vermeersch, Jane Goodall, Bill Gates… en veruit de meeste wetenschappelijk georiënteerde mensen ondersteunen dit. Maar dogmatici en conservatieve economisten houden stand. Ook tegen coronamaatregelen. De Duitse bedrijfseconoom Michael Ballweg, bijvoorbeeld. Hij bracht tijdens het schrijven van dit artikel 20.000 mensen samen in Berlijn. Geen mondmaskers, geen social distancing. Corona en consoorten brengen de komende jaren een shift in ons bewustzijn. Gaan we verder met ons oneindige-groei-denken, of zoeken we een evenwicht met de natuur? Wait and see!

Pieter Breughel de Oude

Pandemieën en epidemieën veroorzaken veranderingen in ons bewustzijn