De suggestie van federaal minister van Binnenlandse Zaken Annelies Verlinden (CD&V) om naar een België met twee deelstaten en twee sub-entiteiten te gaan, wekt onbegrip op in Franstalig België en Brussel. Voor de Franstaligen betekent het dat Brussel onder ‘curatele’ wordt geplaatst.

Brussels minister van financiën Sven Gatz (Open Vld) bereidt alvast een studie voor. Die moet het mogelijk maken dat de belastingen en het onderwijs door Brussel zelf georganiseerd kunnen worden. De Brusselse N-VA wacht de stellingnames van de andere partijen af. De Brusselse afdeling van Verlindens CD&V wil de gemeenschappen niet loslaten, wat een België met vier volwaardige deelstaten uitsluit.

Annelies Verlinden suggereerde tijdens een lezing van politoloog Carl Devos aan de Universiteit Gent dat een België van ‘twee plus twee’ tot de toekomstmogelijkheden behoort. Dat wil zeggen dat België een federale staat blijft, maar dat Vlaanderen en Wallonië de twee hoofddeelstaten worden. Die oefenen zowel gemeenschaps- als gewestbevoegdheden uit. Daarbovenop zijn er twee deelgebieden, de Duitstalige regio en Brussel. Daar blijven Wallonië en Vlaanderen bevoegdheden uitoefenen. Dat model vervangt het huidige België, waar er drie gewesten en drie gemeenschappen zijn. Volgens Verlinden gaat het louter om een idee, en niet om een uitgewerkt voorstel. Een België met vier volwaardige deelstaten behoort voor haar namelijk ook tot de mogelijkheden.

Een model met vier volwaardige gewesten lijkt binnen de Vivaldicoalitie ook de voorkeur weg te dragen. CD&V is er binnen de coalitie echter het minste voorstander van. Zij zien Brussel immers nog altijd onlosmakelijk verbonden met Vlaanderen.

Brussel int zelf personenbelasting

Brussels minister van Financiën Sven Gatz wil het debat aangaan, maar niet zonder voldoende studiewerk te hebben verricht, zegt hij aan Doorbraak.

‘Bevoegdheden als onderwijs en cultuur kunnen geregionaliseerd worden, en Brussels worden. Maar daar moet dan een betere financiering tegenover staan. Ik wil Brussel financieel verantwoordelijker maken door een deel van de personenbelasting van mensen die in Brussel werken, ook in Brussel te innen. Dat is beter dan een zoveelste dotatie vanuit de federale staat te organiseren. In de lente zal mijn kabinet trouwens een studie aanvragen bij enkele universiteiten om dat nieuwe systeem te kunnen objectiveren, en te zien hoeveel het ons kan opbrengen.’

Gatz past voor een nieuwe staatshervorming die de zaken ingewikkelder maakt. ‘Elke staatshervorming tot nog toe resulteerde in meer staat. In Brussel is de organisatie van het onderwijs door de Franse gemeenschap bijvoorbeeld loodzwaar. Als we er Brussels meertalig onderwijs van kunnen maken, dan kunnen we ook de verloningen van leerkrachten uniformiseren en de administratiedruk verlichten. Daar tegenover staat wel dat er federaal afspraken moeten gemaakt worden over het statuut en de bescherming van het Nederlands in Brussel. Het federale niveau moet duidelijke regels vastleggen voor de benoeming van ambtenaren en het respecteren van de taalwetgeving. Want dat kan de Nederlandstalige minderheid in Brussel niet alleen afdwingen.’

Vereenvoudiging structuren

De Brusselse liberaal vindt dat er bij een volwaardige deelstaat Brussel ook een vereenvoudiging van de eigen Brusselse structuren moet staan. ‘De 19 gemeenten, OCMW’s en allerhande commissies kunnen op de schop, en er kan gesneden worden in het aantal Brusselse parlementairen. Alles mag op tafel. We gaan zien of we dat met een hervormde personenfiscaliteit ook kunnen bolwerken.’

Dat Brussel zijn eigen sociale zekerheid kan betalen, daar twijfelt Gatz dan weer aan. ‘Vlaanderen kan dat volgens mij, Wallonië misschien, maar Brussel is daarvoor te klein.’

‘Het goede van Verlindens voorstel is dat we nu met vier aan het praten zijn. De tijd van het institutionele broddelwerk is voorbij. Het debat zal de komende jaren gevoerd worden, want de Franstaligen dreigen de komende jaren met hun financiering in de problemen te komen.’

Confederalisme

Brussels parlementslid Cieltje Vanachter (N-VA, oppositie) vindt het goed dat andere politieke partijen door Verlindens uitspraak na beginnen denken over de toekomst van Brussel. ‘Voor ons is het al sinds 2014 duidelijk: confederalisme, met een versterking van Brussel door meer bevoegdheden voor de regio, en een vereenvoudiging van de Brusselse structuren. Brussel blijft ook de hoofdstad en blijft verbonden met de gemeenschappen. Laat de andere partijen nu ook maar zeggen wat ze met Brussel willen.’

Brussels CD&V-voorzitter Pieter Demeester verklaarde onlangs nog: ‘Brussel is alleen leefbaar als onderdeel van een groter geheel. Daarom houden we vast aan de gemeenschappen. Het idee van de Brusselse meertalige gemeenschap is romantisch. Het speelt in op een groeiende identiteit, een zekere fierheid om Brussels te zijn. En alhoewel ik daar ook wel graag in meega, ben ik ervan overtuigd dat Brussel ook Brussel is omdat ze deel is van grotere gehelen zoals Vlaanderen, België en de Europese Unie. We willen politiek voeren voor alle Brusselaars. Maar wel vanuit de overtuiging dat de Vlaamse gemeenschap een rol te spelen heeft. Die moet voor ons zeker blijven.’

Pieter Demeester

Sven Gatz: ‘Tijd van institutioneel broddelwerk is voorbij’

Ecolo killed the middle star