Het Nederlandse covidbeleid was te technocratisch, geobsedeerd door cijfers en sloot mensen uit zonder na te denken over de maatschappelijke gevolgen daarvan. Dat is, samengevat, de evaluatie van het Christen-Democratisch Appèl (CDA). De partij maakte deel uit van de Nederlandse coronaregering-Rutte III en is ook nu aan de macht.

De evaluatie is opgesteld door de wetenschappelijk adviseur van CDA, Pieter Jan Dijkman. Mona Keijzer, de CDA-minister die in september 2021 ontslag nam uit het demissionaire kabinet-Rutte III, schreef er ook een bijdrage voor. Keijzer nam indertijd ontslag omdat ze het niet eens was met de invoering van de coronapas, de Nederlandse versie van ons Covid Safe Ticket.

Partijen verloren eigenheid

Het advies spaart de kritiek voor zowel de regering-Rutte als de eigen partij niet. Het is een onverholen oproep om opnieuw aan politiek te doen vanuit humanistisch-christendemocratische waarden. ‘Politiek gaat over waarden. Het politieke debat over de weging tussen grondrechten, zoals tussen volksgezondheid en onderwijsvrijheid, werd echter nauwelijks gevoerd. Opvallend daarbij was dat vrijwel alle gevestigde partijen hun eigenheid verloren tijdens de pandemie’, zo luidt het.

De evaluatie van CDA lijkt de eigen houding tijdens de gemediatiseerde coronaperiode ook niet altijd adequaat te kunnen duiden, nu een zekere rust is teruggekeerd in de samenleving. Kenmerkend daarvoor is de volgende passage, die bij voorstanders van een ander covidbeleid al lang gekend is: ‘In 2020 zijn er ongeveer 20.000 mensen omgekomen door het coronavirus tegen zo’n 9.000 griepdoden in het griepseizoen 2018. Ook in 2018 leidde dat tot uitgestelde medische zorg. Toen overigens alleen door overbelasting, nu ook door het effect van rigoureuze protocollen die veel strenger waren dan de bestaande griepprotocollen en waardoor veel zorgcapaciteit niet werd benut. De feiten werden ook in 2018 gerapporteerd in de nationale media, maar wel slechts op de spreekwoordelijke vijfde pagina van de krant.’

Zondebok

Ook over de moraal die vanaf 2020 is ontstaan is CDA streng. Leest u mee? ‘Een beproefde strategie voor leiders is om schuldigen aan te wijzen wanneer zij worden geconfronteerd met de gevolgen van een ramp. Het is niet heel ingewikkeld: identificeer een zondebok en gebruik het crisispodium om de woede en frustratie van de bevolking richting die groep te kanaliseren. De prijs van deze strategie is een toename van maatschappelijke polarisatie.’

Echt interessant zijn de bijdragen van de bètawetenschapper Ronald Meester en Aart Nederveen. De eerste is wiskundige, de tweede als hoogleraar toegepaste fysica gespecialiseerd in de werking van MRI-scans in de gezondheidszorg. Beide bijdragen hekelen de overmaat aan cijfers en de overdreven focus op feitelijkheden in het gevoerde beleid. Er waren elke dag cijfers over het aantal ingenomen ziekenhuisbedden, besmettingen en tal van andere factoren. Maar, zo zegt Meester: ‘De relatief eenvoudige vraag of bijwerkingen van de vaccins een rol zouden kunnen spelen, kon door de overheid niet worden beantwoord, en de diverse academische onderzoeken hiernaar geven geen eenduidig beeld. Gezien de vaccinatiedruk van de overheid is het opvallend te noemen dat de gegevens om de gevolgen van de vaccinaties te kunnen onderzoeken, niet worden vrijgegeven. Dit helpt niet bij het vertrouwen in diezelfde overheid.’

Mensen vermorzelen

Het besluit van de wiskundige: ‘Cijfers vermorzelen mensen. Er is niets christendemocratisch aan om je volledig uit te leveren aan getallen en modellen, waarbij de menselijke maat zomaar uit het zicht kan verdwijnen. Maar de overheid is hardleers. Het stikstofdossier wordt opnieuw technocratisch en modelmatig behandeld. Dan is het niet verwonderlijk dat de bevolkingsgroep die daarvan de dupe wordt, in opstand komt. Mensen uitsluiten op basis van een QR-code die geen bewezen functie en geen deugdelijke wetenschappelijke onderbouwing heeft, en waarvan iedereen met gezond verstand kan zien dat hij niet kan werken, is eigenlijk onbestaanbaar. Maar het gebeurde toch. Het is mij een raadsel waarom CDA hier niet alleen in meeging, maar het zelfs actief bevorderde. Hoe zou Jezus hierover gedacht hebben?’

‘Mijn ongevraagde advies aan het CDA is dan ook om uit de mallemolen van de cijfers en de modellen te stappen, en terug te gaan naar waar het om gaat: mensen’, aldus de wiskundige.

Of CDA ook politieke consequenties aan deze evaluatie zal koppelen, is onzeker. Hugo de Jonge, de Nederlandse minister van Volksgezondheid die de coronapas invoerde, behoort immers tot de partij. De Jonge en Mona Keijzer zijn geen vrienden.

Pieter Jan Dijkman

Nederlandse christendemocraten zijn plots covidkritisch