‘Voor Vlaamse welvaart.’ De kernboodschap waarmee N-VA de verkiezingen van dit jaar inging was eenvoudig en hoopvol. Door onder andere de federale besparingen die intussen in de lucht hangen, vraag je je soms toch af voor wie die welvaart dan wel werd weggelegd? Kijk naar het Vlaamse beleid in het algemeen en je hebt regelmatig dezelfde reflex.

Zoals Pol Sonneville het schreef: ‘Iemand zal straks genaaid worden.’ De inmiddels veelgeprezen hardwerkende Vlaming krijgt daarbij steevast de eer om als eerste aan de beurt te komen.

De burger schikt

Wanneer politici besparingsmaatregelen bespreken, daalt een onbehaaglijk gevoel over mij neer. Praten we over staatsfinanciën, dan ondergaat de modale burger nog altijd de macht zoals in het ancien régime. De adel, clerus en machtige stedelijke burgerij zaten in die tijd samen in de ‘Staten-Generaal’.

Daarin bakkeleiden ze onder elkaar hoe ze de staatskas zouden spijzen. Maar wie met rijkdom en macht verweven was, vermeed uiteraard zelf netto te moeten bijdragen. In de agrarische economie van toen werden vooral boeren en pachters — de hardwerkende Vlaming van vroeger — regelmatig extra afgeroomd.

Door de beroemde scheiding der machten veranderde de vorm na de Franse Revolutie wel. Maar wie vandaag geen dikke vinger in de pap van de macht heeft, mag nog altijd afdragen zoals voor hem wordt beslist. En zij die beslissen sparen nog altijd graag zichzelf en hun vrienden. Zo raken in Vlaanderen de provincies en de bijbehorende instellingen en postjes maar niet afgeschaft.

Werken tot je erbij neervalt

Ook de hele discussie rond de nakende pensioenhervorming vormt een fijn voorbeeld van dit cynisme. Of het nu gaat om een vooraanstaande bedrijfsleider of politicus, iedereen hamert erop dat onze grijze materie onze belangrijkste grondstof blijft. Wie op dit vlak in zichzelf investeert, zorgt dan ook mee voor onze collectieve welvaart op langere termijn.

Neem je dat volledig ter harte en behaal je twee diploma’s in het hoger onderwijs, dan dreigen ze je nu net te straffen. Je geraakt hierdoor immers doorgaans nooit voor je 25ste aan de slag. Maar om een volledig pensioen te krijgen, moet je wel 45 jaar voltijds werken — tot je 70ste dus.

Het zijn uitzonderingen die over de nodige mentale en fysieke veerkracht beschikken om dit vol te houden. Wie het op de wettelijke leeftijd van 67 jaar voor bekeken wil houden, verliest volgens de huidige regels al 6,6 procent van zijn pensioen. Politici willen dat nu optrekken naar 15 procent, wat overeenkomt met een stevige extra hap van 8,4 procent uit je zuurverdiende inkomen. Ruikt dat niet naar stank voor dank?

Onder druk

De hardwerkende Vlaming zal zijn plan er wel weer mee trekken. Juist omdat hij zijn overheid niet altijd evenveel vertrouwt, spaart hij graag. Maar wat zal op termijn van die centen overblijven?

Na de bankencrisis van 2008 zorgde de verwevenheid van macht met macht ervoor dat de banken met overheidsgeld werden gered. De burger hield er een lange periode met historisch lage interesten aan over. Spaarcenten zochten en vonden zo hun weg naar de vastgoedmarkt.

Door de hele heisa rond het klimaat staat die spaarpot nu ernstig onder druk. Mensen die ooit nietsvermoedend een woning kochten met een EPC-score E of F zagen door de renovatieplicht al een deel van hun kapitaal verdampen.

Spaarcenten verdampen

De renovatieplicht werd voorlopig ingevroren in de tijd, maar de onzekerheid blijft. We lezen immers in het Vlaams regeerakkoord dat we ons stap voor stap aan verdere klimaatinspanningen mogen verwachten. En wie zal daarvoor weer mogen opdraaien? U raadt het al. Eindelijk zullen die spaarcenten rollen. Want het frustreert de elite in dit land al lang dat ze er maar niet in slaagt onze spaarcenten de economie in te sluizen.

Alhoewel, in deze context spreken we misschien beter over ‘inluizen’. Dat de politiek en de bouwsector het hier en daar duidelijk goed met elkaar kunnen vinden laat in dit dossier een wrange nasmaak na.

Voor Vlaanderen alles

Maar laten we eindigen met een positieve noot. Er zijn nu eenmaal inspanningen nodig, en wie weet wordt Bart De Wever (N-VA) na een slopende federale formatie toch nog premier. Wanneer hij dan woord houdt, zal hij alles koppelen aan een ingrijpende staatshervorming. Als we verlost kunnen raken van die Belgische molensteen rond onze nek mag dat gerust wat kosten. Zoiets betaalt zich op termijn dubbel terug.

De ‘Grote Voorzitter’, die Antwerpen na de gemeenteraadsverkiezingen trots binnenwandelde achter een Romeinse standaard, wacht alsnog de lauwerkrans. Maar dan moet hij na alle besparingen en onpopulaire maatregelen die genomen zullen worden ons wel kunnen leiden naar een autonoom Vlaanderen in een — haast? — confederaal België. Waar zit anders de meerwaarde van een Vlaams-nationalistische premier? En lagen de kaarten na de federale verkiezingen hiervoor immers niet gunstig?

Wanneer dit scenario niet meer kan lukken, doet De Wever er goed aan eens naar zijn achterban te luisteren en trapt hij het in die federale onderhandelingen maar beter tijdig af. Anders loopt hij het risico voor velen de Judas van Vlaanderen te worden.

Pol Sonneville

Wordt hardwerkende Vlaming ook door nieuwe regering gepakt?