De Thaise hoofdstad is al enkele maanden in de greep van betogingen tegen het regime. Oorspronkelijk begonnen het als spontane en eerder bescheiden studentenprotesten aan de universiteiten. Maar al snel kregen die een bredere aanhang in Thailand. Het voorlopig hoogtepunt waren de manifestaties van het afgelopen weekend in Bangkok.

Bangkok en de wereld

Naar schatting waren er een kleine 25.000 tot 30.000 manifestanten op de been. Waardoor dit meteen één van de grootse betogingen uit de recente Thaise geschiedenis werd. Om het protest kracht bij te zetten werd tegelijkertijd in 19 belangrijke steden van Tokio over New York tot Parijs, Berlijn en Stockholm betoogd bij Thaise diplomatieke instellingen.

Al even massaal was de aanwezigheid van de ordetroepen. Volgens luitenant-generaal Damrongsak Kittiprapat, het assistent-hoofd van de Thaise politie, waren er meer dan 1.200 agenten uit het hoofdstedelijke korps. Daarnaast waren er 57 compagnieën gemobiliseerd van de met zwaar materiaal uitgeruste oproerpolitie, goed voor 8.550 manschappen.

Koning is geen taboe meer in Thailand

De betogers eisten onder meer het aftreden van de door militairen gedomineerde regering. Maar ze vragen ook een nieuwe grondwet en een einde het intimideren van activisten die niet in de pas van de regering willen lopen. Wat deze manifestaties uniek en bijna historisch maakt, is dat ze niet langer alleen het autocratische bewind van premier Prayut Chan-o-cha viseren. Ook wordt openlijk de rol van koning Maha Vajiralongkorn en van de monarchie in het politieke bestel in vraag gesteld.

Na de dood van zijn vader, de populaire Bhumibol Adulyadej besteeg Vajiralongkorn in 2016 de troon. Maar hij mist compleet het morele gezag dat vader bezat. Zijn flamboyante gedrag maakte Vajiralongkorn als kroonprins al omstreden. Hij trouwde zeker vier keer, de laatste keer met zijn ruim 25 jaar jongere bodyguard. Daarnaast houdt hij er openlijk een minnares op na. En hij bevorderde zijn in 2015 gestorven lievelingspoedel Foo Foo tot maarschalk in de Royal Thai Airforce.

Corona in Grand Hotel Sonnenbichl

Ook Thailand lijdt erg onder de coronapandemie en probeert het hoofd boven water te houden in een bijzonder zware economische crisis. Maar Vajiralongkorn brengt zijn tijd vooral door in het integraal door hem afgehuurde luxueuze Grand Hotel Sonnenbichl in het Beierse Garmisch -Partenkirchen. Terwijl alle hotels in Duitsland in het raam van de bestrijding van het Covid 19-virus werden gesloten, mocht de Thaise koning er met de bijzondere toestemming van het Landratsamt van Garmisch en de stilzwijgende instemming van de bondstaat Beieren ongehinderd genieten van de Alpen.

Hoogst uitzonderlijk, bijvoorbeeld om de verjaardag van zijn moeder te vieren, Stapt hij op het vliegtuig naar Bangkok. Maar een dag na aankomst vloog hij alweer terug naar Duitsland. Daarbij lapte hij telkens opnieuw de geldende quarantaine-regels aan zijn laars. Wat ook in Duitsland kwaad bloed zette.

Heimwee naar de jaren ’30

Maar de schandalen en zijn merkwaardige, om niet te zeggen excentrieke gedrag, zijn lang niet het enige wat de demonstranten beroert. Vajiralongkorn speelt officieel een symbolische en vooral ceremoniële rol. Maar daar legt hij zich duidelijk niet bij neer. Hij kan het niet nalaten om op tijd en stond zijn heimwee te ventileren naar het Thailand van voor 1932. Toen was het nog een absolutistische monarchie.

Sinds zijn aantreden probeert hij zijn economische en politieke macht gevoelig uit te breiden. Zo oefende hij in februari 2019 druk uit om te verhinderen dat zijn zuster, prinses Ubolratana Mahidol, deel zou nemen aan de verkiezingen op een lijst die gelieerd was aan de in ballingschap levende oud-premier Thaksin Shinawatra. Bovendien plaatste hij kort na zijn aantreden twee belangrijke legereenheden onder zijn persoonlijke bevel. Hij nam ook de volledige controle over de stichting die het Kroondomein beheert. Naar schatting bezit die voor 30 miljard dollar aan vastgoed en andere investeringen.

Lese majsté– wetgeving

Deze vorstelijke strapatsen roepen steeds meer weerstand op en nu klinkt dit ook voor het eerst luidop én massaal in de straten. Met deze openlijke kritiek wordt het grootste taboe in Thailand doorbroken. Dit is du jamais vu in het Land van de Glimlach. De rigoureuze lese majsté– wetgeving kan aanleiding geven tot buitenproportionele straffen voor critici. Artikel 112 van het Strafwetboek is een erg stevige stok achter de deur om elke openlijke en verholen kritiek op de vorst of de dynastie flink af te straffen. Het is sinds de laatste wetswijziging in 1976, zelfs officieel een misdrijf tegen de veiligheid van de staat. Daarop staan drie tot vijftien jaar cel per door de rechtbank weerhouden aanklacht.

Het versturen van kritische sms’jes, het vertellen van een flauwe grap of het plaatsen van foto’s op Facebook kan leiden tot jaren celstraf of internering in een psychiatrische instelling. Opmerkelijk genoeg verklaarde de Thaise premier Prayut onlangs dat de wet op uitdrukkelijk verzoek van de koning niet meer wordt gebruikt. Maar dat betekent niet dat de manifestanten zich niet langer zorgen hoeven te maken over eventuele vervolging, integendeel. Nu hanteert men gewoon andere, even strenge wetten tegen critici. Bijvoorbeeld door ze te beschuldigen van computermisdaden of van het verspreiden van valse informatie. Bovendien is de kans reëel dat kritische stemmen voor goed het zwijgen worden opgelegd. Volgens mensenrechtenorganisatie Human Rights Watch zijn sinds 2014 zeker negen critici van het regime spoorloos verdwenen. De laatste verdwijning was afgelopen juni. De in ballingschap levende activist Wanchalearm Satsaksit werd in de straten van Phnom Penh gekidnapt.

En nu?

De vraag is hoe het nu verder moet. De manifestanten voelen zich duidelijk gesterkt door de massale respons van het afgelopen weekend. Studentenleider Parit Chiwarak kondigde nieuwe protestacties aan op 24 september. Er komt ook een staking op 14 oktober. Dat zijn hoogst symbolische data: 24 september is Mahidol-dag waarop Vajiralongkorns grootvader wordt herdacht. Dan verwacht men de vorst voor een aangekondigd bezoek van 19 uur aan zijn koninkrijk. 14 oktober verwijst naar de studentenrevolte van 1973. Toen vielen na weken van massale protesten, 77 doden en 857 gewonden bij rellen. Diezelfde avond kondigde koning Bhumibol het aftreden aan van de militaire dictator Thanom Kittikachorn…

Prayut Chan-o-cha

Thaise premier Prayut overleeft vertrouwensstemming

Ongezien protest met kritiek op de koning