Consternatie in Barcelona en tot in de verste uithoeken van Spanje: Clara Ponsati, gewezen minister van Onderwijs in de regering Puigdemont tijdens het referendum en sinds 2020 europarlementslid voor de partij van Puigdemont, Junts, keerde terug uit ballingschap.

Per auto was ze vanuit Perpinyà/Perpignan in Noord-Catalonië de grens overgestoken om in Barcelona een persconferentie te geven.

Tweede terugkeer

Vijf jaar en vijf maanden na haar vertrek in ballingschap was Ponsati de tweede prominente politica om terug te keren. Eerder was Meritxell Serret, gewezen minister van Landbouw in de regering-Puigdemont en daarna vertegenwoordiger van de Catalaanse overheid bij de Europese Unie — in welke functie ze trouwens aanwezig was op de Vlaams-Catalaanse poëzieavond in Brussel in 2019 — haar voorgegaan.

Het verschil tussen beiden is nochtans aanzienlijk. Waar Serret terugkeerde om zich bewust te onderwerpen aan de Spaanse rechtspraak nadat ze niet langer werd beschuldigd van verraad, maar enkel van ongehoorzaamheid, liet Ponsati er in haar persconferentie geen enkele onduidelijkheid over bestaan dat zij slechts was teruggekeerd om de strijd voor een onafhankelijk Catalonië verder te zetten tot in de rechtszalen toe.

Persconferentie

Het doel van de persconferentie was de voorstelling van de nieuwe webstek. Die werd door haar bestempeld als een inventaris van de gerechtelijke vervolging van Catalonië, waarin aan de hand van talloze voorbeelden wordt uitgelegd hoe de Spaanse staat de laatste twintig jaar alle rechtsregels tegenover de Catalanen heeft geschonden.

De bedoeling van het europarlementslid was om vanuit Barcelona te blijven ageren, gebruikmakend van haar parlementaire immuniteit. Of ze daar zelf hard in geloofd heeft, is betwijfelbaar: de ervaringen van Catalaanse activisten en politici met de Spaanse justitie zijn langdurig en van die aard om te kunnen voorspellen dat die zich niks gelegen laat liggen aan wat dan ook, behalve de Spaanse staatsbelangen. Dat op ongehoorzaamheid in de Spaanse wetgeving geen gevangenisstraf staat, maar ‘slechts’ de onmogelijkheid om een bepaalde tijd een openbaar ambt te bekleden, vormt voor de bevooroordeelde Spaanse justitie uiteraard geen hindernis.

Catalaanse politie

Dat werd onmiddellijk duidelijk toen Ponsati na afloop van de persconferentie de zaal verliet om zich naar elders te begeven: binnen de kortste keren werd ze door de Mossos, de eigen Catalaanse politiemacht, geïntercepteerd om voorgeleid te worden. Meerdere uren lang werd ze vastgehouden, om te horen te krijgen dat ze zich op 24 april dient aan te bieden bij de beruchte rechter Pablo Llarena van het Spaanse Hooggerechtshof, omwille van ongehoorzaamheid. Het europarlementslid heeft al laten weten dat ze dat in de verste verte niet van plan is. Haar Catalaanse advocaat Gonzalo Boye stelt overigens dat haar aanhouding volkomen illegaal was, gezien de immuniteit die zij als europarlementslid dient te genieten.

Wie dacht dat die episode daarmee achter de rug was, is er wel aan voor de moeite. Ponsati, die op bevel van rechter Llarena altijd bereikbaar moet zijn, was de volgende dag al terug in Brussel om er deel te nemen aan de plenaire vergadering van het Europees Parlement. De dag van haar arrestatie had Carles Puigdemont al aangeklaagd dat de Spaanse staat de Europese Commissie hiervan niet op de hoogte had gesteld, zoals nochtans zou moeten. Europees Commissaris voor Justitie Reynders kon niet anders dan bevestigen dat de Spaanse overheid hem hiervan inderdaad niet had verwittigd.

Immuniteit

Men hoeft niet echt over veel politiek inzicht te beschikken om te beseffen dat Clara Ponsati gebruik zou maken van de vergadering van het Europees Parlement om de gebeurtenissen in Barcelona de dag daarvoor aan de kaak te stellen. Aan parlementsvoorzitster Roberta Metsola vroeg ze waarom die niet onmiddellijk in de bres is gesprongen ter verdediging van haar parlementaire immuniteit.

Daarmee is Metsola tekortgeschoten in het volbrengen van haar plicht, aldus Ponsati. Was dit het beleid van het Europees Parlement of slechts wat de Catalanen verdienen? Waarmee onbewust de vinger op de wonde werd gelegd. Eurokritische, of liever uniekritische, Vlamingen beseffen doorgaans al veel langer dan Catalanen dat het Parlement wel uitblinkt in mooie woorden en principes, maar niet per se in consequentie…

De dag daarna, donderdag, was Clara Ponsati alweer in Barcelona. De volgende datum om in het oog te houden is 24 april, de dag waarop ze moet verschijnen voor Pablo Llarena in Madrid, om er zich te verantwoorden voor haar ongehoorzaamheid tegenover de Spaanse staat als Catalaans minister in functie ten tijde van het referendum. Duidelijk is wel dat dit alles slechts stappen zijn in de verdere, niet aflatende strijd om Catalaans zelfbestuur. De terugkeer van Carles Puigdemont naar Catalonië krijgt daarbij steeds meer vorm.

Puigdemont

Catalonië: minister en europarlementslid Clara Ponsati keert terug uit ballinschap