Het oude China was de bakermat van een indrukwekkende beschaving die invloed had op heel Zuidoost-Azië. Ze kon bogen op een traditie van duizenden jaren van luister en verfijnde complexiteit. Een vaststelling die archeologen al decennialang verrast. Keer op keer werpen nieuwe vondsten een ander licht op de boeiende geschiedenis van het historische Rijk van het Midden. Een recente opgravingscampagne in Sanxingdui in de provincie Sichuan in het zuidwesten van China leverde de laatste maanden spectaculaire en vooral intrigerende vondsten op.

Sinds de jaren 1920 blijkt de archeologische opgravingslocatie in Sanxingdui een bijzonder rijke vindplaats te zijn voor het onderzoek naar en de ontdekkingen van sommige van de oudste beschavingen in het Rijk van het Midden. Ooit lag hier op de oever van de Yazirivier een indrukwekkende ommuurde stad, omgeven door brede kanalen. Een stad die, volgens de meeste archeologen, ergens tussen 2200 en 1600 jaar voor onze jaartelling moet zijn ontstaan. Ze moet een tijdlang de hoofdstad zijn geweest van het met een waas van mysterie omhangen Shu Han. Dat was een onafhankelijk koninkrijk waarvan het centrum in de Shengduvlakte lag. Dit rijk had uitlopers tot in de noordelijke vallei van de Hanrivier. Het had een heel eigen identiteit, tot het in 316 voor onze jaartelling in handen viel van de Qin.

Gouden masker

In maart van dit jaar raakte bekend dat bij opgravingen op deze site een nieuwe schat aan voorwerpen werd blootgelegd. In totaal ging het om een kleine 500 objecten. Vele daarvan ongeveer 3000 jaar oud. Een van de belangrijkste nieuwe vondsten was een ernstig beschadigd masker. Het weegt ongeveer 250 gram. Naar schatting bestaat het voor 84 procent uit puur goud. Het masker werd gevonden in nieuw ontdekte ‘offerkuilen’, zoals ze worden genoemd door China’s National Cultural Heritage Administration, op de graaflocatie van Sanxingdui.

Het zijn de eerste vondsten die werden gedaan nadat er sprake was geweest van een onderbreking van meerdere jaren in de opgravingen op deze specifieke locatie. De ontdekking omvatte ook artefacten in ivoor, jade en goud, evenals een ongeopende houten kist en verschillende bronzen vaten. Daaronder ook een die lijkt op een heilige boom en een andere die bedekt is met gestileerde uilvormige patronen.

Een persbericht van de lokale bestuurders van Chengdu liet verstaan dat het gouden masker wellicht tijdens bepaalde rituelen is gedragen. Verder onderzoek en nieuwe opgravingen zouden echter nodig zijn om hier meer licht op te werpen. De huidige opgravingscampagne van de Cultural Heritage Administration ressorteert onder een veel breder, landelijk georganiseerd project. Dat staat bekend als ‘Archeologisch China’. Dit onderdeel van het project richt zich specifiek op de studie van de oude culturen van de regio Sichuan-Chongqing.

Zijde

Een andere belangrijke vondst was nog goed geconserveerde zijde die dateert uit het Shu Han-tijdperk. De vondst ondersteunt theorieën dat zijde een belangrijk onderdeel was van spirituele rituelen voor de gemeenschap. Ze zou ook kunnen bewijzen dat Chengdu een belangrijke productielocatie van zijde was. En dat het een halte was langs het zuidwestelijke deel van de historische Zijderoute. Die verbond China met India, Midden Azië, het Midden Oosten en zelfs het Middellandse Zeegebied. ‘Hoewel de zijde die op de Sanxingdui-site is gevonden niet de oudste is, is een dergelijke ontdekking nog steeds erg spannend’, zei Zhou Yang, een onderzoeker van het China National Silk Museum, in een verklaring. ‘Deze keer vonden we zijde in de offerkuil. We zijn erg blij om te zien dat we door archeologische opgravingen hebben ontdekt dat de functie van zijde naar een spiritueel niveau is verheven.’

De recente ontdekkingen in Sanxingdui zijn niet de oudste archeologische vondsten. Sommige dateren maar uit de 12e en 11e eeuw voor onze jaartelling. Ze roepen wel herinneringen op aan de belangrijke ontdekkingen die hier in 1986 werden gedaan. Toen werden twee andere ceremoniële putten gevonden met meer dan 1000 items. Daaronder verschillende bronzen maskers. Veel van de eerder gevonden voorwerpen zijn vandaag te zien in het Sanxingdui Museum. Dat bevindt zich in de buurt van de opgraving. De nieuw gevonden voorwerpen zullen daar naar verwachting ook op een later tijdstip te zien zijn.

Bronstijd

Mogelijk zal in de museale opstelling ook een ereplaats worden gereserveerd voor het gouden masker. Dat is al het tweede dat in een tijdspanne van nog geen half jaar hier werd ontdekt. In tegenstelling tot het onvolledige en gefragmenteerde masker dat begin van dit jaar werd blootgelegd, is dit tweede veel completer. Het werd op donderdag 9 september gevonden bij de offerkuilen. Die werden in 1929 voor het eerst geëxploreerd door een archeologisch team.

De archeologen zijn van mening dat het veel zou kunnen vertellen over de Bronstijd in dit deel van China. Volgens het Chinese staatspersbureau Xinhua is het massieve gouden masker meer dan 30 centimeter lang en weegt het meer dan 300 gram. Hoewel bekend is dat veel objecten die in Sanxingdui zijn gevonden duizenden jaren oud zijn, hebben archeologen zich nog niet uitgesproken over de precieze ouderdom van deze opmerkelijke vondst. ‘De nieuwe ontdekkingen tonen eens te meer aan dat de verbeeldingskracht en creativiteit van de oude Chinezen veel groter waren dan wat mensen vandaag hadden verwacht’, vertelde Tang Fei, hoofd van het Sichuan Provincial Cultural Relics and Archaeology Research Institute, aan Xinhua.

Bizarre objecten

Het masker dat deze maand werd ontdekt, maakte deel uit van een cache van meer dan 500 stukjes die ook een fraai jade mes, een bronzen kop en een ‘zun’ bevatte. Dat is een wijnurne die in rituelen in het oude China werd gebruikt. Er zijn ook enkele vreemde en zelfs bizarre bronzen objecten die nog niet zijn geïdentificeerd omdat ze ‘zo uniek zijn dat zelfs wij niet weten hoe we ze moeten noemen’, vertelde Zhao Hao, universitair hoofddocent aan de Universiteit van Peking, aan Xinhua.

De nieuwe schat brengt het totale aantal gevonden voorwerpen in Sanxingdui op ongeveer 2000. Veel deskundigen beschouwen de offerputten daar intussen als van extreem archeologisch belang. Volgens sommigen mogelijk zelfs belangrijker dan het vermaarde Terracottaleger. Dat werd ergens rond 210 voor onze jaartelling in Shaanxi begraven op bevel van Qin Shi Huang, de eerste keizer van China. Maar dat zal de toekomst moeten uitwijzen.

Qin Shi Huang

Spectaculaire vondsten werpen mogelijk nieuw licht op vroegste Chinese geschiedenis