Eindelijk opent op de achtste oktober, in de gerenoveerde historische Oude Stadsfeestzaal, de stadsbioscoop Cinema Lumière Mechelen met drie zalen. En daarmee houdt meteen het goede nieuws op. Vandaag telt Mechelen, behalve de UGC Cinema voor de publieksfilm, ook Het Filmhuis voor de betere film. In 2015 verkreeg Lumière van de stad Mechelen, net als met de stadsbioscopen in Brugge en Antwerpen, de concessie voor de exploitatie van een bioscoop.

Onwettig

Dat was alleszins een aanvechtbare beslissing omdat Het Filmhuis (een plaatselijke bioscoop) ook een project had ingediend dat men amper mocht komen verdedigen bij het Stadsbestuur. Het Filmhuis Mechelen heeft al 45 jaar lang een trouw publiek van filmliefhebbers. Lumière, met Brugge als thuisbasis, is niet alleen filmproducent maar ook nog eens filmdistributeur én exploitant. Ondanks deze ferme tegenslag ging Het Filmhuis sindsdien dapper door, ook al zag het de bui hangen. Want wat blijkt nu? Het wordt het Filmhuis onmogelijk gemaakt om van andere distributeurs nog langer films ter vertoning te kunnen huren. Lumière Mechelen eist namelijk exclusiviteit.

Dit is volstrekt onwettig! Het Filmhuis dreigt dus te worden drooggelegd bij gebrek aan een volwaardige filmprogrammatie. Benieuwd of het Stadsbestuur, dat moet waken over de goede gang van zaken in de stad, zal gaan bemiddelen? En of het Vlaams Audiovisueel Fonds (VAF) als subsidieleverancier aan filmproducent Lumière (een niet onbelangrijke partner/speler in het Vlaamse filmleven) zich geroepen voelt om tussen te komen, al was het maar om de plooien glad te strijken? Het zou toch al te gek zijn dat Het Filmhuis, een plaatselijke filmclub hoofdzakelijk gerund door vrijwilligers, zou moeten gaan procederen om zijn cultureel werk te kunnen voortzetten. Allicht is Lumière Mechelen o zo beducht om een valse start te nemen als Het Filmhuis blijft (over)leven. Wordt vervolgd!

Festivalia

Filmfestivals zijn in de loop van de filmgeschiedenis ontstaan om het filmaanbod aan te vullen, te corrigeren en om de geselecteerde films met wat glitter en glamour te omkaderen. Vrijdag begint in Leuven (van 1 tot 16 oktober) het Afrika Filmfestival (AFF) waar een staalkaart te zien zal zijn van wat de kleurrijke Afrikaanse film zoal te bieden heeft. (De Afrikaanse film was altijd het zwarte schaap in de bioscopen hier én op het wereldtoneel: men heeft op dat continent wel andere besognes.) Aanraders zijn onder meer de films La nuit des rois (de openingsfilm), Aya, Gagarine en Lingui (de slotfilm). Op dezelfde avond begint in Namen Le Festival du Film Francophone (FIFF), het jaarlijke filmfeest van de Franstalige film wereldwijd, inclusief de Frans-Canadese én … de Roemeense film.

La Nuit des Rois

Het accent van de negen competitiefilms met als kandidaten voor de palmares Întregalde, van Radu Muntean en Mon Légionnaire van Rachel Lang, ligt op ‘emotie en reflectie’. De winnaar van de Gouden Beiaard voor Beste Film — een prijs die goed is voor een distributiepremie van 15 000 euro — wordt op 8 oktober bekendgemaakt. Er is traditiegetrouw ook ‘Een blik op Vlaanderen’ (met enkele Vlaamse films). De bekende Franse acteur Guillaume Canet komt langs en als uitschieters ten slotte: Eiffel (over de bouwmeester van de Eiffeltoren), Lui en het moeder-dochterportret Jane par Charlotte (Jane is hier Jane Birkin).

Întregalde

Vroeger heette het Gentse Het Filmgebeuren het Filmfestival, dat nu voortaan als Film Fest Gent de filmhonger moet zien te stillen met ruim 100 films, waaronder nogal wat avant-premières. Was Het Filmgebeuren jaren geleden in het leven geroepen om de subversieve film een forum te geven, vandaag is alvast deze angel uit het aanbod verdwenen. De moeilijkere film krijgt op het festival een plek door een ander Gents filmfestival, Courtisane, onder de vleugels te nemen. Film Fest Gent begint op 12 oktober met het pakkende La Civil van Teodora Ana Mihai, in Cannes goed voor de ‘Prijs van de durf’.

Bigger than us

De film van de week is de sociaal geëngageerde getuigenisfilm Bigger than Us. Een mozaïek aan prachtige succesverhalen van zeven piepjonge activisten opgetekend door de Franse journaliste-filmmaakster Flore Vasseur. Zij distilleerde de film uit zomaar eventjes 300 uren aan ruw filmmateriaal. Zij is op pad gegaan met de achttienjarige Melati Wijsen die al sinds haar twaalfde strijdt tegen een gigantische afvalberg van plastic in Jakarta, de hoofdstad van Indonesië. Samen met haar zus is zij de drijvende kracht achter de pressiegroep Bye Bye Plastic Bags. Melati startte Youthopia op, een educatief platform voor jongeren die zich willen engageren.

Bigger than Us

Zo passeren zeven jongeren de revue in Bigger than Us. Op de grens van Libanon organiseert de jonge Syriër Mohamad, op de vlucht voor de oorlog in zijn land, in een vluchtelingenkamp een schooltje voor ontheemde kinderen waardoor ze zich opnieuw ‘waardevol’ gaan voelen. In Oeganda leert Winnie aan vluchtelingen de permacultuur aan zodat ze kunnen overleven op gronden die eerder door allerlei pesticiden verpest werden. In een favela in Rio maakt Rene Silva, een jongen van elf, elke maand een krant omdat ‘zij toch nergens aan bod komen’. In Malawi is Memory erin geslaagd om de grondwet te laten wijzigen waardoor de huwelijksleeftijd voor meisjes van vijftien naar achttien jaar werd opgetrokken. Zo konden de zogenaamde initiatiekampen voor meisjes — in feite de traditie van geïnstitutionaliseerde verkrachting — worden opgeheven.

Doorbraak in gesprek met Flore Vasseur

Naar aanleiding van haar film Bigger than Us had Doorbraak een interview met de Franse cineaste Flore Vasseur. Hieronder volgt de weerslag daarvan.

‘In 2016 heb ik al een eerste documentaire gemaakt over Melati, over haar werk in Mali. Ik maak al vijftien jaar portretten van jonge activisten. Met weinig impact. Er bleek quasi niets te veranderen. Er wordt op de rem gestaan en ik wou die rem breken. Op een bepaald moment vroeg mijn zoontje van zeven: “Mama, wat wil dat zeggen: De planeet gaat sterven?” En ik wist echt niet wat ik hem moest antwoorden. Tot ik Melati ontmoette en bij mezelf dacht: dat is nu een verhaal op het niveau van mijn zoon. Die intelligentie, die moed, die luciditeit die ik ook bij andere activisten zag, deed me besluiten om haar te zien.’

‘Het grootste probleem bij hen is: hun eenzaamheid! Het is aan de jongeren. Voor ons, volwassenen, is het te laat. Wij zijn gesetteld, leven ons comfortabel leventje. Zij, daarentegen, beseffen heel goed wat er aan de hand is, gecombineerd met een gevoel voor rechtvaardigheid. Allemaal zijn ze begonnen op hun twaalfde — bijzonder jong — omdat op die leeftijd het kind-zijn ophoudt en de wereld zich aan hen openbaart: tot hen spreekt. Ze begrijpen dan dat er misschien een mogelijkheid is tot actie! Soms is er ook een drama nodig, zoals in het geval van Mohamad die uit zijn land Syrië moest wegvluchten. Het is ook een film die je pas kan zien vanaf de leeftijd van twaalf jaar.’

‘Toen ik Melati ontmoette vroeg ik me in 2016 onmiddellijk af: Is zij de enige, is zij een fenomeen of zijn er nog anderen? Tijdens mijn zoeken vond ik al snel Mohamad en Memory. Zij zijn begonnen op hun twaalfde. Daarna is er belangrijk journalistiek werk verricht om jongeren te vinden die echt actief waren. Ik wou niemand door zijn/haar ouders gepiloteerd laten zijn, en zo zijn er velen. Ik wou geen projecten van een of andere universiteit: die zijn er ook! Ik wou authentieke figuren, concrete situaties, en zo hebben we deze zeven jongeren en hun verhaal behouden. Voor sommigen is het zelfs een kwestie van leven of dood! Elk van hen verdient in feite een hele film. Het was Melati die ons vertelde: “Er is geen tijd meer!” Dus hebben we de film gemaakt alsof het de laatste was. Intussen vroegen we ons af: Waar is de jeugd vandaag? Wel 80 % van hen leeft niet in het westen! Deze criteria hebben deze documentaire opgeleverd.’

‘Ze zijn wat ze doen! Dat hebben ze gemeen. Zij incarneren iets en dat doen ze op een magnifieke manier. Er zit iets radicaal in elk van hen én in elk verhaal. Dat is het magische! Al deze universele onderwerpen zoals persvrijheid, vrouwenrechten, leefmilieu, enzovoorts, raken me diep. Het zijn onderwerpen die me interesseren. Ik ben journalist maar ook vrouw, ook moeder. Ik heb me dus, bijvoorbeeld, absoluut niet willen beperken tot het leefmilieu, alsof dat het enige probleem is. Elk onderwerp is een symptoom van een veel grotere problematiek die altijd dezelfde is. Alles komt op hetzelfde neer, alles is met alles verbonden. Dat was de uitdaging! Het enige probleem van deze activisten is niet alleen hun eenzaamheid maar ook dat het probleem hen overstijgt, dat het veel groter is dan zijzelf. Vandaar ook de titel Bigger than us, afgeleid van de (Amerikaanse) slogan “Bigger than life”.’

Bigger than us, vanaf 29 september in de bioscoop.

Rachel Lang

Filmnieuws uit Mechelen, Leuven, Gent en Jakarta

België op het Filmfestival van Cannes