De Europese leiders praatten eind vorige week op de top in Brussel over nieuwe stappen naar een nog hechtere Europese Unie. Ze hadden het over bindende contracten tussen lidstaten en de Europese Unie over het nationale sociaaleconomisch beleid, met een goedkope lening of uitstel van begrotingsdoelstellingen als ‘lokkertje’. De invoering van die contracten is (natuurlijk) over de Europese verkiezingen getild.

Het idee komt uit de koker van de Duitse bondskanselier Angela Merkel en zat vorig jaar al in het zogenaamde plan-Van Rompuy voor de toekomst van de Eurozone. Naast de traditionele eisen om meer geld en meer budgettaire controle voor Brussel, stelde de voorzitter van de Europese Raad toen ook voor om sociaaleconomisch bevoegdheden via deze contracten naar de EU over te hevelen.

Contracten en solidariteit

De bevoegdheid over de grootte van de begroting is al overgedragen naar de EU via het zogenaamde fiscal compact. Over het sociaaleconomisch beleid bestaan er vandaag slechts ‘aanbevelingen’ van de EU maar deze zijn niet bindend. Van Rompuy wil met zijn contracten de EU zeggenschap geven over welke politieke keuzes er gemaakt moeten worden. Vorig jaar werd beslist dat Van Rompuy de contracten ‘verder moest uitwerken’.

Donderdag werd op een Europese top in Brussel zijn vooruitgang geëvalueerd. In de conclusies van de top lezen we het volgende over de contracten:

De nationale hervormingsprogramma’s die de lidstaten indienen en de aanbevelingen van de EU, vormen de basis voor deze contracten. De Europese Commissie ‘monitort de uitvoering’ van de contracten op basis van gezamenlijk overeengekomen termijnen.
De contracten zouden gaan over ‘de arbeidsmarkt en de productenmarkt, de efficiëntie van de openbare sector, onderzoek en innovatie, onderwijs en beroepsopleiding, werkgelegenheid en sociale insluiting.’
Er kunnen aan het contract ook solidariteitsmechanismen gekoppeld worden – maar er moet verder nagedacht worden over de concrete uitwerking daar van (leningen, subsidies, garanties). Volgens journaliste Rebecca Christie (Bloomberg) kan er ook onderhandeld worden over minder strikte begrotingsdoelstellingen.
Indien er een ‘financiële-steunovereenkomst’ in zit, worden de contracten juridisch bindend.

Dit betekent dus een nieuwe, enorme, bevoegdheidsoverdracht naar het Europese niveau.

Nederland niet enthousiast maar toch akkoord, België wou meer solidariteit

De Nederlandse regering heeft eerder aangegeven dat het niet meer macht naar Brussel wil. Eind november herhaalde minister Jeroen Dijsselbloem (PvdA, Financiën) dat nog eens in zijn Europalezing. Maar in een brief aan de Tweede Kamer schreef minister Frans Timmermans (PvdA, Buitenlandse Zaken) dat het kabinet het idee toch steunt. Volgens EU Observer was Nederland wel gekant tegen de solidariteitsmechanismen.

Elio Di Rupo vroeg in naam van België dan weer om méér solidariteit en had ook geen probleem met de verdere bevoegdheidsoverdracht naar de EU. Er is donderdag geen besluit genomen over het invoeren van de lidstaatcontracten. Van Rompuy gaat het idee van de contracten verder uitwerken tegen oktober 2014, na de Europese verkiezingen.

Ondemocratisch en inefficiënt

Deze contracten kunnen uiteraard enkel democratisch gelegitimeerd zijn als ze telkens expliciet goedgekeurd worden door de nationale parlementen maar zelfs dan wordt de bewegingsvrijheid van de nationale en regionale parlementen inzake het economisch beleid veel te sterk beperkt. Bovendien zijn de financiële lokmiddelen die de EU zal voorzien om de lidstaten te overtuigen deze contracten te tekenen, een verdere stap richting een transferunie.

Deze nieuwe vorm van economische coördinatie brengt de Eurozone ook een stap verder bij een planeconomie. Eurocraten krijgen hun zeg over ons onderwijs, sociaal beleid of de arbeidsmarkt. Bovendien opent het de deur naar toekomstige bevoegdheidsoverdrachten. Denk daarbij aan wat Jean-Claude Juncker, de voormalige Luxemburgse premier en mogelijke opvolger van Van Rompuy, zei over de werkwijze van de EU:

‘We beslissen iets. We brengen dat dan naar voren en wachten af wat er gebeurt. Als er geen protest is of opstand uitbreekt – want de meesten begrijpen toch niet wat er beslist werd – dan gaan we wat verder, stap voor stap, tot er geen terugkeer meer mogelijk is.’ (Der Spiegel van 27 december 1999)

Hoogleraar financiële geografie Ewald Engelen (Universiteit van Amsterdam) reageerde op Twitter terecht furieus op de bindende contracten. Hij spreekt van een ‘democratisch onzuivere‘ bevoegdhedenoverdracht. Politiek econoom Bastiaan van Apeldoorn vroeg zich in De Volkskrant af of onze volksvertegenwoordigers nu echt de democratie op het altaar van de muntunie willen offeren…. Bent u daar nog?

<Vindt u dit artikel informatief? Misschien is het dan ook een goed idee om ons te steunen. Klik hier.>

Rebecca Christie

Van Rompuy en Merkel willen democratie verder uithollen